dlg_data.txt

Иисус ХРИстос
туһунан өстөр
Рассказы
об Иисусе ХРИсте
ИИСУС ХРИСТОС ТУҺУНАН ӨСТӨР

Иисус тө рү ө гэ ди эн Үөрү ү лэ эк Һу рак
Та ӈа ра аньы ы ла ак һир гэ Бэ йэ тин Уолун Иисус Хрис то һу ыып пы та, дьон аай ма гы
аньы ы лар тан, һүп пэт өлү үт тэн бы ы һа а ры. Ги ни тө рө ө бүт кэ мит тэн һир үр дү нэн һа ӈа
үйэ тө рүт тэм ми тэ. Аны би һи ги Иисус Хрис тос Тө рө ө бүт Кү нүт тэн дьыл ла ры аага быт.
Иисус тө рө ө бү тэ олус дик ти. Ги ни Та ӈа ра Уола, һү ө һү лэ ри ту тар дьи э гэ тө рө ө бү тэ.
Ги ни тө рө ө бүт дой ду тун тойоно, Ирод ыра ак та а гы Ги ни ни өлө рө ө рү һү бэ лэм ми тэ.
Маӈ най бу көр дүк этэ. Из ра иль му о ра ди э ки өт тү гэр, На за рет олок ко һы ла ас һа на а ла ак
кы ыс Ма рия олор бу та. Ол кы ыс Та ӈа ра ны итии һү рэ ги нэн һа ны ыр этэ. Би ир дэ ги ни э кэ
Та ӈа ра Ан ге ла Гав ри ил кэ лэн һа ӈар бы та: «Үөр, Дьол ло ок! Та ӈа ра эни гин гыт та; Ба ры
дьак тар дар тан эн эрэ та лыл лы бы тыӈ». Ма рия Гав ри ил Ан ге лы кө рөн, итин ник һа ӈа лары
ис тэн, кут та на һа на а бы та. Ан гел ди э би тэ: «Кут та ны ма, Ма рия, Та ӈа ра эни э кэ үтү ө ну
оӈ ор до! Эн һо то ру ыара а ты аӈ, Уол ого ну ого ло ну оӈ, Ги ни ни Иисус ди эн аат ты аӈ. Ги ни
улуу ааты ылы а га, Ги ни ни То йон Та ӈа ра Уола ди эн аат ты ак та ра. То йон Та ӈа ра Ги ни экэ
Да вид ур ду һа ыйа а гы ту та олор бут прес то лун би э ри э гэ. Иаков ур ду һу гар Ги ни һуп ту
Ыра ак та а гы бу о ла оло ру о га, ыйа а гы ту та ра ка һан да ба ра ныа һу о га».
Ма рия оч чо го чэ бэр һа на а ла ак Иоси фы гыт та ылыс сы ак та ак этэ. Ги ни ан гел тан ыйыппы
та: «Кай дак ити бу о лу ой, мин өс сүө эрэ һу ок дьак тар бын?» Гав ри ил Ан гел һа ӈар бы та:
«Эни э кэ Айыы Ты ы на ки и ри э гэ, эн ылы аӈ Үр дү күү Кү ү һүн, Ол иһин эни гит тэн тө рө өбүт
огоӈ Айыы ону га Та ӈа ра Уола аат та ны а га». Ма рия ди э би тэ: «Мин Та ӈа ра ги э нэ бин.
Ми ни э кэ эн һа ӈар бы тыӈ көр дүк бу ол лун». Ан гел ги нит тэн бар да.
Ма рия ого тө рү өктээгин би лэн, Иосиф ги ни ни ыыта а ры гым мы та даа, Та ӈа ра ан ге ла
тү ү лү гэр кэ лэн һа ӈар бы та «Иосиф, Да вид уола! Ма ри я ны, бэ йэӈ дьак тар гын, ылар гыт тан
кут та ны ма, Ги ни Айыы Ты ы ныт тан ого ло ну о га. Уол ого ну тө рү ө гэ, эн Ги ни ни Иисус
ди эн аат ты аӈ, Ги ни ба ры аньы ы лар тан бэ йэ тин дьо нун бы ы һы а га».

Иисус Хрис тос тө рү ү рэ
Ма рия ыара кан эр дэ ги нэ, ги ни Иоси фы гыт та ыра ак айаӈ ӈа бар быт та ра. Оч чо го
рим нар ула кан то йон но ро Ав густ һү бэ ни та һа ар бы
 та – ги ни һи
 рин үр дү нэн нэ һили
эк ак са а нын аагар һу ру йу у ну оӈо ру ок ка ди эн. Ки һи ба ры та ити үлэ кэ ми гэр тө рө ө бүт
гу о рат та ры гар ба ры та лыыр эти лэ рэ. Иоси фы гыт та Ма рия Да вид ыра ак та а гы ур ду һуттан
эти лэ рэ. Он туӈ буо, Иисус тө рү ү рүн ин ни ги нэ ты ы һыч ча дьыл ка ал бы тын кэн нэ,
Из ра и ли ту тан оло рор этэ.
Дьэ, Иоси фы гыт
 та Ма рия Виф ле ем
 ӈа бар быт
 та ра, Да вид ур ду һун гу о ра ты
 гар. Наза
рет гу о рат тан Виф ле ем ӈа ди э ри ик ки һү үс тэн так са ки ло метр. Ол кэм ӈэ ти мир һу ол,
ав то мо бил лэр һу ок эти лэ рэ, ол иһин кас да кү нү кө һөр эти лэ рэ. На за рет Из ра иль му ора
өт тү гэр ба ар этэ, Га ли ле я га. Виф ле ем бу ол ла гы на – мас ди эк, Иуде я га. Га ли ле ят тан
Иуде я га ди э ри ба ран иһэн, Са ма рия дой ду ну та га йан ааһыл лар этэ. Са ма ри я ны гыт та
Иудея – бэрт ка йа ла ак ба га йы дой ду лар.
Һа ӈар дыы да Иоси фы гыт та Ма рия Виф ле ем ӈа тий бит тэ ри гэр, он но ток то он ко нор
дьи э гэ бос ко кос һу ок этэ. Ма рия ого ло нор кэ мэ кэл бит. «Уол ого ну, бэ йэ тин Маӈ най гы
ого тун, ого лом му та, Ги ни ни тор гон нон һу у ла ан ба ра ан, һү ө һү лэр аһы ыр һы ла а кы ла рыгар
би лэ э би
 тэ», – ди эн аага быт Үөрү ү лэ эк Һу рак ка. Аны ди э тэк кэ, ги ни
 лэр һү ө һү лэ ри
ту тар дьи э гэ ток то о бут тар, Һа һыл Ого ну һы ла а кы
 га уур бут тар. Бы лыр гы өһү нэн, ити
дьиэ та ас ка йа иһи гэр ба ар этэ. Ол һир дэр гэ пос тух тар һү ө һү лэ рин итин
 ник та ас дьи э лэр
ис тэ ри
 гэр ту та ач
 чы эти лэ рэ.

Иисус ка пос тух тар кэл бит тэ рэ
Ол кэм ӈэ Виф ле ем олок та һы гар, оӈ ко го пос тух тар һү ө һү лэ ри кэ ти ир эти лэ рэ. Иисус
тө рү үр тү ү нү гэр һо рок пос тух тар бэ йэ лэ рин үөр дэ рин, утуй бак ка, кэ тии һыл дьыбыт
та ра. Эмис кэч чи ги ни лэр ин ни лэ ри гэр Та ӈа ра ан ге ла көс төн кэл бит. Та ӈа ра һыр ды га
ги ни лэр ка рак та рын һа а тар ды ар ди э ри һыр дап пыт; пос тух тар ула кан нык кут там мыт тар.
Ан гел ги ни лэр гэ һа ӈар быт: «Кут та ны маӈ! Мин эһи э кэ улуу үөрү ү лэ эк һу ра гы кэп си эм,
ити ни ба ры ки һи лэр ис ти эк тэ рэ: аны эһи э кэ, Да вид оло гу гар тө рө ө бү тэ Бы ы һа ач чы,
Ги ни Хрис тос То йон Та ӈа ра бу о лар. Ман нык бэ лиэ эһи э кэ: эһи ги Һа һыл Ого ну һы лаа
кы иһи гэр би лэл ли би ти бу лу ок кут». Эмис кэч чи ан ге лы гыт та һон но ко он эл бэк ба гайы
кал ла ан ты ын ын кү үс тэ рэ көс төн кэл бит тэ рэ, ги ни лэр Та ӈа ра га үтүө һа ӈа ны ана ан
һа ӈа рал лар эбит: «Ту ру гур дун То йон Та ӈа ра ону га һир үр дү нэн эйэ лэ эк кэм бу ол лун,
ки һи лэр гэ этэӈ ӈэ бу ол лун».
Би һи ги һа на ан көр дөк пү тү нэ, пос тух тар ан гел ла ры кө рөн нөр, кут там мыт та ра бу ол ла,
ги ни лэр Бы ы һа ач чы, То йон Та ӈа ра тө рө ө бү түн ис тэн нэр, һүр дэ эк һөк пүт тэ рэ бу ол ла.
Ол иһин ги ни лэр үөр дэ рин кэ э һэн ба ран нар, Виф ле ем ди эк бар быт та ра, ол ту һу нан
Үөрүү лэ эк Һу рак ка һу рул лу бут: «Ан гел лар ги ни лэр тэн кал ла аӈ ӈа бар быт та рын кэн нэ,
пос тух тар бэ йэ‑бэ йэ лэ ри гэр дэс пит тэр: „Ба ры агыӈ Виф ле ем ӈа, кө рү ө гүӈ, ту ок он но
буол бу тун, ту ок ту һу нан би һи э кэ То йон Та ӈа ра кэп сэ э би тин“. Иэдэ йэн кэ лэн, Ма ри яны
гыт та Иоси фы ону га һы ла а кы иһи гэр һы тар Һа һыл Ого ну бул бут тар. Кө рө өт, Һа һыл
Ого ту һу нан кай дак ис ти бит тэ рин кэп сэ э бит тэ рэ. Пос тух тар өс тө рүн ис ти бит ки һи лэр
һүр дэ эк оду ур га а быт тар. Ма рия буо ити һа ӈа ны ба ры тын һү рэ ги гэр ту та һыл дьы бы та.
Та ӈа ра ны ула кан нык ту ру гур дан, ту о гу ис ти бит тэ рин, көр бүт тэ рин иһин Ги ни ни олус
ка ай га ан, пос тух тар төн нү бүт тэ рэ».

7
Дьо һун кыр дьа гас тар пок лу он ок су бут та ра
Иисус Виф ле ем ӈа тө рө ө бү тү гэр Иудея оло гу гар Ирод ыйа а га этэ. Оч чо го Иеру са лим ӈа дьо һун
кыр дьа гас тар ал ла рат тан кэ лэн нэр, ыйып пыт та ра: «Кан на ный Иуде йа га тө рө ө бүт Ыра ак та а гы?
Би һи ги Ги ни һу лу һун илиӈ көр бүп пүт, ол иһин Ги ни э кэ пок лу он би э рэ кэл ли бит».
Ити ни ис тэн, Ирод ыра ак та а гы һа на ар га а бы та. Ба ры бас тыӈ ага быт та ры, һу ру йу у һут та ры* кому
йан, ги ни лэр тэн ыйы та ла а бы та: «Хрис тос кан на тө рү өк тэ э гэй?» Он ту ла ра ги ни э кэ һа ӈар быт тара:
«Иудея Виф ле е мы гар, ити көр дүк про ро гы нан** һэ рэл ли би тэ: „Эн, Виф ле ем, Иуда һи рэ, атын
иудей с кай гу о рат тар тан кай дак да оч чу гу йа һу ок кун, эни гит тэн эрэ так сы а га Һир дьит, Ким абыры
а га Из ра и ли, Мин дьом мун“». Оч чо го Ирод, дьо һун кыр дьа гас та ры кис тэ эн ыгыр та ан ба раан,
ги ни лэр тэн һу лус көс төр кэ мин бил би тэ ону га, ги ни лэ ри Виф ле ем ӈа ыыта ат, һа ӈар бы та: «Ба рыӈ,
Һа һыл Ого ту һу нан ба ры тын би лиӈ, бул лак кы ты на, ми ни э кэ бил лэ риӈ, мин һин ба рам мын поклуон
би э ри эк пин». Кир ди ги нэн, Ирод ыра ак та а гы Һа һыл Ого ну өлө рө ө рү һү бэ лэм ми тэ, Ги ни ка һан
эмэ тэ ту тан оло рор прес то лун был дьы а га ди эн кут та нар этэ.
Дьо һун кыр дьа гас тар, ыра ак та а гы һа ӈа тын ис тэн нэр, бар быт та ра. Кал ла ан ал ла ра ди э ки өт тү гэр
көр бүт һу лус та ра, ги ни лэр ин ни лэ ри гэр ба ран ис пит, Һаһыл Ого ба ар һи рин үр дү гэр ток ту у ру гар
ди э ри. Ону кө рөн нөр, ги ни лэр бэрт үөр бүт тэр.
Виф ле ем ӈа кэ лэ эт, дьо һун кыр дьа гас тар дьи э гэ ки ир бит тэр, ол дьиэ үр дү гэр һу лус ток то о бу т
этэ. Һа һыл Ого ну гыт та Ма ри я ны, Ги ни иньэ тин кө рө өт, Ги ни э кэ пок лу он би эр бит тэ рэ, эгэл бит
ба ай да рын Ги ни э кэ бэ лэк тэ эн уур бут та ра: кыһыл көмүстэри, ла да ны***, смир на ны****
.
Тү үл лэ ри гэр дьо һун кыр дьа гас тар кир дик ис һа на а ны ис ти бит тэр – Ирод ка төн нү мэӈ ди эн, ол
иһин бэ йэ лэ рин дой ду ла ры гар атын һу о лу нан бар быт та ра. Ону би лэ эт, Ирод ыра ак та а гы ула кан нык
кый ӈам мыт, һэ ри и лэ һэр ки һи лэ ри ыып пыт, Виф ле ем ӈа гыт та ат ты кыы олок тор го ик ки дьыл тан
күч чү гүй огону барытын өлөр тү өк тэ рин. Ирод кыр дьа гас тар тан ол кэ ми бил би тэ. Һэ ри и лэ һэр киһи
лэр Виф ле ем ӈа кэ лэн нэр, он но бу ру йа һу ок күч чү гуй ого ло ру өлөр тө ө бүт тэ рэ.

Һу ру йу у һут тар – һо ку он на ры ула кан нык би лэр ки һи лэр.
** Про рок – һы лык ты ыр ки һи, ги ни Та ӈа ра һа ӈа ра рын кэп си ир.
*** Ла дан – мин ньи гэс һыт та ак итии һир дэр гэ үүнэр мас һы ма ла та, Та ӈа ра га үӈэр кэм ӈэ бу ру о ла тал лар.
**** Смир на – Ара вия, Ефи о пия дой ду лар га үүнэр мас һы ма ла та.
8
9
Еги пет ка кү рэ э бит тэ рэ
Ирод һа на а ты гар өл бүт күч чү гүй ого лор ис тэ ри гэр бу о лу о га Ол, Ким ту һу нан дьо һун
кыр дьа гас тар Из ра иль ыра ак та а гы та бу о лу о га ди эн һа ӈар быт та ра. Ити да бу ол лар
ол көр дүк бу ол ба та га. Кыр дьа гас тар бар быт та рын кэн нэ, Та ӈа ра ан ге ла Иосиф тү ү лү гэр
көс төн һа ӈар бы та: «Түр гэн ник ту раӈ ӈын, Ого гун, Ги ни Иньэ тин ылаӈ ӈын, Еги пет ка
кү рээ, он но мин эни э кэ һа ӈа ры ак пар ди э ри бу ол. Ирод Һа һыл Ого ну өлө рө ө рү көр дүүр».
Иосиф тү үн ор то ту гар ту ран, Ого тун гыт та Ого Иньэ тин ылан Еги пет ка бар бы та, ол
дой ду га Ирод өлү өр ди э ри бу ол бу та. Ирод өл бү түн кэн нэ, Та ӈа ра ан ге ла эмиэ Иосиф
тү ү лү гэр көс тү бүт, һа ӈар быт: «Тур, Һа һыл Ого гун гыт та Ги ни Иньэ тин ыл, бар Из ра иль
һи ри гэр, Һа һыл Ого ну өлө рө ө рү көр дө ө бүт тэр өл бүт тэр».
Иосиф ан гел һа ӈа тын ко ту Из ра и ль га кэл бит. Иуде я га Ирод уола, Ар хе лай то йон ну урун
ис тэ эт, Иосиф он но ба ры а гын кут там мын. Тү ү лү гэр ги ни ис һа ӈа ла ры ис ти бит. Ол
кэн нит тэн ги ни Га ле ле я га, На за рет гу о рат ка бар быт, он но урут Ма рия олок то ок этэ.
Би һи ги Иисус кай дак На за рет ка олок то нон олор бу тун ту һу нан амат тан агы йа гы билэ
бит. Иосиф мас үүһа этэ, Иисус ити үлэ ти гэр кө мө лө һөн, Бэ йэ тэ мас үүһа бу ол бу та.
Үөрү ү лэ эк Һу рак ка Иисус уол ого ону га уол эр дэ эӈ ӈи тин ту һу нан бэрт агы йак һу рул лу бут.
Ити да бу ол лар, ту о гу би һи ги аага быт, ол би һи э кэ үгү һү кэп си ир: «Ого ула а тан ис пи тэ,
һа на а та кы та а тан ис пи тэ, өйө эбил лэн ис пи тэ, Та ӈа ра ула кан үтү ө тэ Ги ни э кэ ба ар бу олбу
та». Өс сүө: «Иисус ула кан өйү нэн, Та ӈа ра га ону га ки һи лэр гэ тап та та ры нан кү ү һүр бү тэ».
Ман на бэрт һөп һа ӈа рар га, Иисус Бэ йэ тин иньэ тин‑ага тын ин ни ти гэр ис ти гэн этэ.
Үөрү лэ эк Һу рак ка ол ту һу нан аага быт: «...ону га Иисус ги ни лэ ри олус ис тэр этэ». Ого ба ры та
иньэ лэ рин‑ага ла рын ис ти эк тэ эк тэр, ити ни Та ӈа ра Бэ йэ тэ ба га рар. Та ӈа ра Уон үөрэ гит тэн
би ир дэ рэ бу көр дүк ди ир: «Ага гын гыт та иньэ гин кы лы ы лаа, һир үр дү нэн эни э кэ үтүө
бу о лу о гун, һир гэ үйэ лэ эк бу о лу ок кун, ити ни То йон Та ӈа ра би э рэр эни э кэ».

Иисус Та ӈа ра һү рэк тэ нэ рэ
За ха рия ага быт уола Иоанн ич чи тэк ку мак та ак һир гэ олок то о ок этэ. Та ӈа ра Иоан ны ула кан
үлэ гэ бэ лэм нэ э би тэ – һо то ру Та ӈа рат тан Та лыл лы быт, ити Хрис тос кэ лэ рин дьоӈ ӈо кэп сиэгин
ону га дьон аньы ы ла а гын би ли нэ рин ыйы а гын. Та ӈа рат тан та лыл лы быт кэ лэ рин ту һу нан Иоанн
дьоӈ ӈо бил лэ ри эк тэ эк этэ, ол ту һу нан про рок тар Иоанн тө рү ү рүн или ги нэ һү үс дьы лы нан ин ни гэ
һу руй бут эти лэ рэ. «Мин Бэ йэм ан гел бын ыыта бын Эн ин ни гэр, он туӈ Эн орок кор Эн ин ни гэр
бэ лэм ни э гэ». «Ич чи тэк ку мак та ак һир гэ үөгү ү лэ эк һа ӈа тын: То йоӈ ӈо оро гу бэ лэм нэ эӈ, оро гун
кө нө оӈо руӈ».
Иоанн вер б люд тү ү тү нэн оӈо һул лу бут таӈа һы кэ тэ һыл дьы бы та, һа рыы кур да ак, аһы ыр аһа
са ран ча кур дьа га лар ону га һир мё да этэ. Та ӈа ра Иоаӈ ӈа бэ йэ тин һа на а тын арый бы ты гар, оччо
го Иоанн бэ йэ тин кэп си ир үлэ тин тө рүт тэ э би тэ. Ги ни Иор дан эбэ үс түн һыл дьан, оӈор бут
аньыыла рын би ли ни эк тэ рин ону га һү рэк тэ ни эк тэ рин дьо ну ыгыр бы та, уут тан так сан нар ги нилэр
аньы ы ла ра ум нул лу ок та рын. Иудея ба ры өт түт тэн Ги ни э кэ ки һи лэр кэ лэ тэ лэ э бит тэ рэ ону га
Иеру са лим тан, Иоанн ги ни лэ ри Иор дан эбэ гэ һү рэк ти ир этэ.
Дьон ги нит тэн ыйы тар этэ: «Би һи ги ту о гу оӈо ру ок пы тый?» Ги ни олор го һа ӈар бы та: «Ким ик ки
та ӈас та ак, ол дьа да ӈы га би эр дин; ким аһы ыр ас та ак, һи ти гир дик оӈор дун».
Та ӈа рат тан та лыл лы быт кэ лэ рин кө һү тэр этэ, ол иһин эл бэк ки һи ыйы та лы ыр эти лэ рэ: «Иоанн
ба а дьы гы Та ӈа рат тан та лыл лы быт эбит, Бы һа ач чы?» Иоанн ди э би тэ: «Мин эһи ги ни аньы ы лар гытыт
тан ара гар аак ка ууга һү рэк ти и бин, ити даа бу ол лар мин кэн ни бит тэн Иһэр, ми ни гин нэ э гэр
кү үс тэ эк; мин Ги ни кэ тэр атак та рын да ил пэт көр дүк пүн. Ги ни эһи ги ни Айыы Ты ы ны нан гыт та
уоту нан һү рэк ти э гэ». Ги ни ити Иисус Хрис тос ту һу нан һа ӈа рар этэ.
Дьэ, Иисус Иоаӈ ӈа кэл бит, ги ни э кэ һү рэк тэ тэ. Иоанн, бэй э тин ан ь ыы ла рын би лэн, Иисус ка
ди э бит: «Ми ни гин Эн һү рэк ти эк тэ эк кин, Эн ми ни э кэ то го кэ лэ гин?» Оч чо го Иисус ги ни э кэ һаӈар
быт: «Ити ни кэ эс, би һи ги кай дак даа кир ди ги һин оӈо ру ок та ак пыт». Оч чо го Иоанн Ги ни ни
һү рэк тэ э би тэ. Һү рэк тэ нэн бү тэ эт, Иисус һон но ко он уут тан так сы бы та, һон но кал ла ан арыл лы бы та
он тон Ги ни Та ӈа ра Ты ы нын көр бү тэ, Ол го лубь чы ы ча ак көр дүк Иисус ка һу га һа а бы та. Кал ла антан
һа ӈа иһил ли би тэ: «Ити Мин тап ты ыр Уолум, Ги ни э кэ ба ар Мин ула кан үтүө һа на ам».

Иисус Хрис тос уон ик ки үөрэ нэ эч чи лэ рэ
Иисус ула кан ки һи бу о лан улаатан На за ре ты кэ эс пи тэ он тон Ка пер на ум ди эн гу о рат ка
олок том му та, он туӈ Га ли лея
га ба ар, Ген ни са рет кү өл ат ты ты гар. Ол кэм нэр гэ ити кү ө лү
Га ли лея бай га ла ди эн һин аат та ач чы эти лэ рэ. Ити гир дик Иса йя һы лы га ту ол бу та: «За ву лон
һи рэ ону га Неф фа лим һи рэ, бай гал ди эк ба рар һу ол үс түн ба ал лар, Иор дан үрэк ына раа өттү
гэр. Эл бэк та ӈа ра ла ак дьон но ок Га ли ле я га – он но ка ра ӈа га, Та ӈа ра ны да бил бэк кэ оло рор
дьон, өлүүлэ эк ка ра ӈа иһит тэн һыр дык ты га рын көр бү тэ».
Ол кэм тэн Иисус үөрэ гин тө рүт тэ э би тэ, һа ӈа ра‑һа ӈа ра: «Бу руй гу тун би ли ниӈ, Кал ла ан
Ыйа а га һу га һа а та». Ги ни ни эӈин һир дэр тэн бэрт эл бэк ки һи ба тыс пы та, Ги ни оло ру үөрэ тэр
этэ, ыарыы ки һи лэ ри эм тии һыл дьы бы та.
Убай‑ба лыс Ан д реи гыт та Си мон‑Пи этр Га ли лея бай гал га ба лык та нар эти лэ рэ. Иисус,
ги ни лэ ри кө рө өт, һа ӈар быт: «Ми ни гин гыт та бар сыӈ, Мин эһи ги ни ки һи лэ ри ка бы ы һыт
оӈо ру ом». Ити буо ман нык, Ги ни оло ру ки һи лэр гэ Үөрү лэ эк Һу ра гы кэп сэт тэ рэ ыыты а га, гини
лэ рии иһил лэ эч чи лэр кир ди ги би ли эк тэ рин. Илим нэ рин кэ э һэт тэ эн ба ра ан, Ан д реи гытта
Пи этири һон но Иису һу гыт та бар сы быт та ра. Ын так ааһа ту ран нар, Иисус убай‑ба лыс ки һи лэ ри
Иако вы гыт та Иоан на ны көр бүт, ги ни лэр За ве дей ага ла рын гыт та илим нэ рин абы рак ты ыр
эти лэ рэ. Иисус ги ни лэ ри ыгыр быт, олор лу от ка ла рын, ага ла рын кэ э һэн нэр, Ги ни кэн нит тэн
бар быт тар. Ити гир дик эмиэ атын үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ Иисус ыгыр да да, һон но Ги ни ни гытта
бар сы быт та ра. Иисус ги ни лэр гэ ыары ы лар тан абы ры ыр ону га ки һи лэр ис тэ рит тэн аба а һы
кут та ры ба тар ыйа а гы би эр би тэ.
Ин ньэ гы нан Иисус Бэ йэ тэ уон ик ки үөрэ тэр ки һи лэ рин тал бы та, олор һуп ту Ги ни ни гыт та
агай бу о лу ок та рын, ги ни лэ ри ту ок та а гар да атын нык үөрэ тэр этэ. Бу ба ал лар үөрэ тэр ки һилэ
рин аат та ра: Си мон, Ан д рей, Иоанн, Иаков, Фи липп, Вар фо ло мей, Мат фей, Фо ма, Иаков
(Ал фей уола), Фад дей, Си мон Ка на нит онуга Иуда Ис ка ри от, он туӈ ко йут Иису һу өлү ү гэ би эрби
тэ. Үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ ба ры ла ра мэ э нэ ки һи лэр эти лэ рэ, ити да бу ол лар Таӈа ра ги ни лэр гэ
Иисус Хрис тос ка, Та ӈа ра Уолу гар до гор, үөрэ нэр кө мө һүт тэ рэ бу о лу ок та рын дьо лу би эр би тэ.

14
15
Ка йа үр дү гэр үөрэ к:
Дьолго ыгырар Гэриэс  һаӈалар
Би ир дэ Иисус, дьо ну кө рөн, ка йа үр дү гэр так сы быт. Ги ни ка йа үр дү гэр үөрэп пит үөрэ гин Кайа
үр дү нэ э ги үөрэ гэ ди эн аат ты ыл лар. Та ӈа ра Бэ йэ тин дьо ну гар Уон гэ ри эс үөрэ ги биэр би тэ
Бы лыр гы Гэриэс һа гы на, ол көр дүк Ка йа үр дү нэ э ги үөрэ гэ ки һи оло гу гар кү үс тэ эк һа на а тын
ту тар ону га Та ӈа ра Ыйа а гы гар һир дьит бу о лар. Үөрэ нэ эч чи лэ рин гыт та дьон Иисус ат ты ты гар
олор бут та ры гар, Ги ни үөрэт тэ.
Дьол ло ок тор бэ йэ лэ рин тус та ры нан олус һа на а бат тар, олор го Кал ла ан Ыйа а га анал лан ту рар.
Дьол ло ок тор ыты ыр ки һи лэр, ги ни лэр на лы йы ак та ра.
Дьол ло ок тор кир бик тэр, һир ги ни лэр гэ бу о лу о га.
Дьол ло ок тор кор гуй бут, утап пыт көр дүк кир ди ги көр дү үл лэр, ити иһин ги ни лэр һа на а ларын
то ло ру ок та ра.
Дьол ло ок тор ки һи
 гэ ама рак һү рэк тэ эк
 тэр, ги ни
 лэ ри һин аһы ны
 ак
 та ра.
Дьол ло ок тор чэ бэр һү рэк тэ эк
 тэр, ги ни
 лэр Та ӈа ра ны кө рү өк
 тэ рэ.
Дьол ло ок тор ки һи
 лэр гэ эйэ ни би э рэл лэр, ги ни
 лэр Та ӈа ра уолат та ра ди эн ааты ылы ак
 та ра.
Дьол ло ок тор кир дик ин ни гэр бат тар быт тар, Кал ла ан на а гы Ыйа ак ги ни лэр гэ анал лы бы та.
Дьол ло ок кут эһи ги, эһи ги ни ки һи лэр аба ла а так та ры на, ал бы ны нан Мин иһин бу руй ду ур
бу о лу ок та ра; үөрүӈ ону га бэ сэ лэ эр гэ эӈ, эһи ги ни улуу бэ лэк кал ла аӈ ӈа кү ү тэр, ити гир дик
һин про рок та ры урук ку үйэ лэр гэ ба тар эти лэ рэ.
Эһи ги – һир ту у һа бу о ла гыт. Ту ус кү ү һүн һү тэр дэг и нэ, оч чо го ту о гу нан ону ту ус та ак
оӈоруоккунуй? Ги ни ту ок ка да тук су бат, бы ра гар га агай һөп, дьон тэп си э гин.
Эһи ги – һир һыр ды га бу о ла гыт. Ка йа үр дү гэр ту рар гу о рат кис тэм мэт көр дүк. Он но һибиэчаа
ны уба та ат, ону иһит ан ны гар уур бат тар, һи би э ча а уурар га уурал лар, оч чо го дьиэ
иһин ба ры
 тын һыр да тар. Ити гир дик ки
 һи
 лэр гэ эһи ги һыр дык
 кыт һыр да ат
 тын, ги ни
 лэр
кө рү өк тэ рин эһи ги үтүө үлэ ги тин ону га эһи ги Кал ла ан на а гы Ага гы тын үтү өн нэн һа ӈары
ак та рын.

Ка йа үр дү гэр үөрэ к:
Тап ты ыр һа наа ону га үӈү нүү ту һу нан
Эһи ги ис ти бик кит ман нык һа ӈа ны: «Ка рак иһин ка рак ону га ти ис иһин ти ис». Мин һа ӈа ра бын
эһи э кэ: ку һа гаӈ ӈа ута ры ла һы маӈ. Ким эни гин уӈа һы ӈа ак кар ок су о га, ону га нө ӈү ө гүн уур. Ону га
ким эни гин гыт та һу уд та ны ак, эни гит тэн ур ба а кы гын ылы ак һа на а лак бу ол ла гы на, ги ни э кэ та һынаа
да та ӈас кын би эр; ким эни гин кү ү һү нэн ты ы һыч ча аты лы нан ба ры ак ди эн ыгай да гына, ги ни ни
гыт
 та ик ки тэ кат ыра ак һир гэ ба рыс. Эни гит тэн көр дө нөр ки һи гэ би эр ону га иэс көр дө нө ө чүт тэн
эмиэ ти э рэ ка ньыс пат бу ол. Эһи ги ис ти бик кит ман нык һа ӈа ны: «Бэ йэ гэр һу гас ки һи гин тап таа
ону га ку һа ган ка а ны нан көр эни э кэ өс төөкк ө». Мин эһи э кэ һа ӈа ра бын: эһи э кэ өс тө өк төр гү түн
тап та аӈ; эһи ги ни кы ры ыр ки һи лэ ри ал га аӈ, эһи ги ни ку һа ган ка ан на ры нан кө рөл лөр гө үтү ө нү
оӈо руӈ. Эһи ги ни ко мо тор, эһи ги ни ба тар тус та ры нан Та ӈа ра га үӈүӈ – оч чо го эһи ги Кал ла ан на а гы
Ага гыт уолат та ра бу о лу ок кут. Ги ни Бэ йэ тин кү нүн ки иӈ нэ эк тэр да, үтү ө лэр да үр дү лэ ри нэн тык тарар
ону га кир дик тэ эк тэр да, кир ди гэ һу ок тар да үр дү лэ ри нэн һа мы ы ры ыытар. Ко ло бу ра, эһи ги ни
тап та ан кө рөл лө рү элэ һа ны ыр бу ол лак кы ты на, ити иһин ту ок үтүө эһи э кэ бу о лар? Ити гир дик
но лу ок та ры ко му йу у һут тар оӈо рол ло ро бу ол ла? Ко ло бу ра, эһи ги бэ йэ гит агай убай да ак‑ба лыс таргы
тын һа на а гы ты нан кө рө гүт, ту ок һүр дэ э гин оӈо ро гут? Ити гир дик эл бэк та ӈа ра ла ак тар оӈо роло
ро бу о луо? Онон, эһи ги ба ры ты нан үтү ө лэ эк бу о луӈ, Кал ла а на а гы Ага гыт үтү ө лэ э гин көр дүк.
Һэ рэ ниӈ, дьон кө рө рү гэр Та ӈа ра үтүө үлэ тин оӈо ру маӈ – оч чо го Кал ла ан на а гы Ага гы тыт тан
бэ лэ ги ыл бак кыт. Ин ньэ гы нан, ач чык тар га би эр дэк ки нэ, бэ йэӈ ин ни гэр, мин айы ы бын ди эн,
аай да йы ма, ити көр дүк һы ра йа һу ок тар си на гога
ларга,
та һа а ра оӈо ро оч чу лар, ки һи лэр ги ни лэ ри
ка ай гы ак та рын. Кир ди ги һа ӈа ра бын эһи э кэ, ги ни лэр бэ йэ лэ рин бэ лэк тэ рин ылал лар. Эни э кэ буо,
кор гуй бук ка би эр дэк ки нэ, уӈа или иӈ бил бэт бу ол лун ту о гу гы на рын ка ӈас или иӈ, эн би эр би тиӈ
кис тэ эн бу ол лун. Ис кэ һы та ры кө рөн, Агаӈ эни э кэ көс төн ту ра ры бэ лэк ти э гэ.
Ону га үӈү нэр бу ол лак кы на, ик ки һы рай да ак тар көр дүк бу о лу ма, ги ни лэр си на гога
лар аайы, таһа
а ра муӈ нук аайы дьон кө рө рү гэр үӈү нэл лэр. Кир ди ги һа ӈа ра бын эһи э кэ, ги ни лэр бэ йэ лэ рин
бэ лэк тэ рин ылал лар. Эн буо үӈү нэр кэм ӈэр бэ йэӈ дьиэӈ иһи гэр ки ир, ааӈ ӈын ка та нан ба ран бэ йэӈ
ис кэр ба ар Ага гар үӈүн. Ис кэ һы та ры кө рөн, Агаӈ эни э кэ көс төн ту ра ры бэ лэк ти э гэ.
Үӈү нэ ту раӈ ӈыт, эл бэ ги һа ӈа ры маӈ, атын та ӈа ра ла ак тар көр дүк, ги ни лэр дии һа ны ыллар – эл бэктик
һа ӈар дак пы ты на, ис тил ли эк пит. Ги ни лэр көр дүк бу о лу маӈ, эһи ги Ага гыт би лэр, ол ту һу нан
Ги нит тэн көр дү үр илик ки ти нэ, ту ок ка мус ку ру ур гу тун. Бу көр дүк үӈү нүӈ:

18
Би һи ги ага быт
Кал ла аӈ ӈа ба ар би һи ги Ага быт!
Эн аатыӈ бил ли и лэ эк бу ол лун;
Эн Ыйа а гыӈ кэ ллин;
Эн һа на аӈ кү ү һэ бу ол лун
Һир гэ да, кал ла аӈ ӈа ба ар көр дүк.
Бү гүӈ ӈү күӈ ӈэ аһы ыр аспытын би һи э кэ би эр.
Би һи ги аньы ы бы тын прос ти лаа,
Би һи ги иэс тэ эк тэр би тин прос ти лы ыр быт көр дүк.
Би һи э кэ кы та а нак оло гу оӈо ру ма,
Би һи ги ни ку һа ган тан бы ы һаа.
Эн эрэ Ыйа а гыӈ бу о лар
Ба ры үйэ лэр гэ ула кан кү үс ону га Улуу Аат.
Аминь*
От че наш
От че наш, су щий на не бе сах!
Да свя тит ся имя Твое;
да при идет Цар ст вие Твое;
да бу дет во ля Твоя и на зем ле, как на не бе.
Хлеб наш на сущ ный дай нам на сей день.
И про сти нам дол ги на ши,
как и мы про ща ем дол ж ни кам на шим.
И не вве ди нас в ис ку ше ние,
но из бавь нас от лу ка во го.
Ибо Твое есть Цар ст во и си ла и сла ва во ве ки.
Аминь.
*
Аминь – илэ кир дик.
19
От һи э мэ тин һир гэ бы та ры тар ки һи
ту һу нан өс төн‑өс
Иисус дьоӈ ӈо өс төн-өһү кэп сэ э би тэ, он туӈ от һи э мэ тин һир гэ бы та ры тар ки һи туһу
нан:
Дьэ, ки һи от һи э мэ тин һир гэ бы та ры та так сы бы та. Бы та рып пы ты гар, һо рок тор һуол
кы ры ы ты гар түс пүт тэ рэ, оло ру чы ы ча ак тар, кө төн кэ лэн нэр, һи эн кэ эс пит тэр.
Һо рок тор та ас та ак һир дэр гэ түс пүт тэ рэ, он но ка ра һир олус ча ра ас этэ, ол иһин
һо то ру ка ан от тор үүнэн так сы быт тар. Күн так сы бы ты гар, һи ли һэ һу ок бу о лан нар,
кап пыт тар. Һо рок һи э мэ лэр ка ты ы ла ак к өрдүк от тор ис тэ ри гэр түс пүт тэр, олор һи эмэ
лэ ри һа ба үүм мүт тэр. Үтүө һир гэ түс пүт һи э мэ лэр, һу гун на ра үүнэн так сы быт та ра:
би ир дэ рэ һүүс тэ кат эл бэк, нө ӈү ө лэ рэ ал та уон ча та кат, һо рок тор отут ча та кат. Ким
кул га ак та ак, ол ис тин нин!
Он тон Иисус үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри гэр ити өс төн‑өһү дү үл лэп пи тэ:
Ким эмэ, Ыйа ак ту һу нан өһү иһил лэ эн ба ра ан, дьү үл лэ э бэ тэ ги нэ, оч чо го ги ни э кэ
һа та на кэ лэр, ки һи һү рэ ги гэр ки ир би ти уорар – ити бу о лал лар һу ол кы ры ы ты гар
бы та ры тал лы быттар.
Та ас та ак һир гэ түс пүт буо, ким үөрэ ги ис тэ эт, үөрэн ону һон но ылар; ити да бу ол лар
он туӈ бэ йэ тит тэн һи ли һэ һу ок бу о лан эӈин‑эӈин һа на а ла ак: аһыы дуу, һа ӈа тын иһин
бат та рыы дуу кэл лэ ги нэн, һон но ку һа ган ди эк тар та рар.
Ка ты ы ла ак к өрдүк от тор ис тэ ри гэр түс пүт буо, ити ким ис тэр һа ӈа ны, ол да бу ол лар,
аны гы олок на а да ла ра ону га ба йар агай ди эк һа на а та, үөрэ ги һа ба бат ты ыр, ол иһин
ити һи э мэ ото һу ок бу о ла ач чы.
Үтүө һир гэ түс пүт һи э мэ, үөрэ ги ис тэн, дьү үл лү үр ки һи лэр буо, ги ни лэр эл бэ ги
оӈо рол лор, һо рок һү үс тэ кат эл бэ ги, би ир гэ стэр ал та уон ча та кат эл бэ ги, нө ӈү ө лэр
отуч ча та кат эл бэ ги.

20
21
Иисус кү өл гэ бо ло һо ну бү тэ рэр
Би ир дэ Иисус үөрэ тэр кө мө һүт тэ рин гыт та лу от кан нан Ген ни са рет кү ө лү ту о ра а быта.
Ба ран ис тэк тэ ри нэ, Иисус утуй бут. Эмис кэч чи кү өл үр дү нэн бо ло һо ло ок ты ал
ок су бут, дол гун нар лу от ка ны һа ба ыс пыт тар. Оч чо го Ги ни үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ Иису һу
уһу гун нар быт тар ону га һа ӈар быт та ра: «То йон! Би һи ги ни бы ы һаа: өлөн эрэ бит». Иисус
ги
 ни лэр гэ ди э би тэ: «Эһи ги ити гэл гит кан на ба а рый? То го эһи ги кут тан ньак кы тый, кы ра
итэ гэл лэ эк ки тий?» Он тон, ту ра ат, ты а лы ка а йан кэ эс пи тэ, бай гал га һа ӈар бы та: «Аай дайы
 ма, бүт!» Ты ал һон но һы тан ка ал ла, кү өл дол гу на һу ок бу ол бу та, чу м пу раан ка ал бы та.
Үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ кут та нан нар, һө гөн нөр бэ йэ‑бэ йэ лэ ри гэр һа ӈар быт тар: «Ки мий
Ги ни, һа ӈа тын ты
 алы гыт та уу ис тэл лэр, Ги ни һа на а тын ко ту бу ол лал лар?»

Иаир кы ы һын ти лин нэ рэ рэ
Би ир дэ Га ли лей с кай бай гал кы ты лы гар эӈин‑эӈин һир дэр тэн кэл бит дьо ну Иисус үөрэппи
тэ. Ги ни э кэ Иаир аат та ак ки һи, си на го га би ир то йо но кэл би тэ. Ги ни Иисус ин ни ти гэр
тү һэн, ула кан на а да тын көр дөм мүт: «Мин кы ы һым өлө ө рү һы тар. Кэ лэӈ ӈин, ги ни ни или илэрги
нэн та гай, огом оһу огун,
ты ын на ак ка а лы а гын». Иисус ги ни ни гыт та бар быт. Иису һы
бэрт эл бэк ки һи бы тыс пыт тар, он тон‑ман тан Ги ни ни ыгай быт тар.
Би ир дьак тар уон ик ки дьы лы ка ан ба рар ыары ла ак этэ, эл бэк эм чит ги ни ни абы рыы һата
а быт та ра да кы а йан эм тэ э бэ тэк тэ рэ, он туӈ Иисус ту һу нан ис ти бит. Ол дьак тар ки һи лэр
ис тэ ри нэн кэ лэн, Иисус ар га а ты гар ту ран, Ги ни та ӈа һын бил лэр бэк кэ та гай бы та. Дьак тар
дии һа на а бы та «Һа а тар Ги ни та ӈа һын та гай дак пы на, оч чо го оһу ом да». Һон но ко он ка а на бара
ра ток то о бут, дьак тар оспу
тун бил бит.
Иисус ити кэм ӈэ абы ры ыр кү ү һэ Ги ни ни кэ э һэ рин бил бит. Ыйып пыт дьон тон: «Ким Мин
та ӈас пар та гай да?» Үөрэ нэр кө мө һүт тэ рэ, дьон Эни гин он тон‑ман тан ыга йар, ди эн һа ӈар бытта
ра. Иисус ким та гай бы тын би лэ э ри, кө рү лэ э бит. Дьак тар, ту ок бу ол бу тун би лэн, ти ти ри эр
ди э ри кут та нан, Ги ни ин ни гэр кэ лэн түс пүт, ту о гу да кис тэ э бэк кэ кэп сэ э бит. Иисус һа ӈар быт
ол дьак тар га: «Эн итэ гэ йэ риӈ бэ йэ гин бы һа а та! Эйэ лэ эк
 тик бар, ыал дьар гыт
 тан абы ран ныӈ».
Иисус дьак та ры гыт та кэп сэ тэ тур да гы на, ил дьит тэр кэл бит тэр, ги ни лэр Иаир га һа ӈарбыт
та ра: «Эн кы ы һыӈ өл лө, Үөрэ тэ эч чи ни мэ э нэ то го һа на ар га та гын». Иисус, ону ис т ээт,
Иаир га ди э бит: «Кут та ны
 ма, итэ гэй эрэ». Иаир дьи э ти
 гэр кэ лэн, Ги ни һу та ар быт
 та ры, улакан
нык ыта быт
 та ры кы
 ыс уру у ла рын көр бүт. Иисус ги ни
 лэр гэ ди э бит: «То го эһи ги һу та а рагыт,
ытыы гыт? Кы ыс өл бө тө гө, ги ни уту йа һы тар». Ги нини кү лүү гым мыт тар. Иисус бэ йэ тин
гыт та ыл быт Пи
 э ти
 ри, Иако вы, Иоан на ны, өл бүт кы ыс кэр гэт тэ рин, кы ыс һы
 тар ко һу гар
ки
 ир бит. Ги ни кы
 ыс ат ты
 гар кэ лэн, или и тит
 тэн ту тан ту ран һа гар быт: «Кы ыс ка ан, эни э кэ
һа ӈа ра бын, тур!». Кы ыс ого һон но ко он ту ран, ка а ма ла а быт. Ити дик ти
 ни көр бүт ки һи
 лэр
олус ула кан нык үөрэ гы на һөк пүт тэ рэ.

24
25
Иисус би эс ты ы һыч ча ки һи ни то тор бу та
Би ир дэ Иисус үөрэ тэр кө мө һүт тэ рин гыт та Га ли лей с кай бай гал оӈу ор, Ти ве ри а да атты
гар бар быт. Ги ни ни гыт та эл бэк дьон бар сы быт, олор ыал дьар дьо ну абы ры ы рын,
Ги ни оӈор бут дик ти лэ рин көр бүт тэр.
Иисус ка йа үр дү гэр ыт ты быт, он но Бэ йэ тин үөрэ тэр кө мө һүт тэ рин гыт та ба ар этэ.
Пас ка* таӈ а ра һу га һа а бы та, Иудей дар та ӈа ра ла ра. Иисус, Ги ни ди эк эл бэк ки һи иһэ рин
кө рөн, Фи лип п ка ди э бит: «Кан тан би һи ги ки ли эп аты ы ла һы ак пы тый, ги ни лэ ри аһаты
ак пы тын?» Ити ни һа ӈар бы та ги ни һа на а тын би лэ э ри, Бэ йэ тэ ба гас би лэр этэ, кай дак
оӈо ру о гун.
Фи липп Ги ни э кэ ди э би тэ: «Ити лэр гэ ик ки да ты ы һыч ча ди на рий һи тиэ һу о га, һа а тар
ки һи аайы агы йак тыы да ти йи э гин».
Би ир Ги ни үөрэ тэр кө мө һү тэ Ан д рей, Си мон‑Пи э тр бал ты та ди ир Ги ни э кэ: «Ман на
би ир уол ого го би эс ки ли эп ба ар ону га ик ки кы ра ба лык, ити кэ эн бач ча ла ак эл бэк киһи
гэ кай дак ти йэр»? Иисус ди э бит: «Һа ӈа рыӈ ги ни лэр олор то о тун нар». Ол һир гэ үүнэр от
кө бө бэрт этэ. Би эс ты ы һыч ча ку ра ӈа ки һи ок ко олор то о ту лар. Иисус, ки ли эп тэ ри ылаат,
үӈэр һа ӈа тын һа ӈа раа бү тэ эт, үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри гэр ба лык та ры эмиэ би э рэт тэ э бит,
ким ка һы һа ны ы рын. Ба ры ла ра топ пут та рын кэн нэ, Бэ йэ тин үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри гэр
ди э бит: «Ка ал быт ки ли эп тэ ри ба ры тын ко му йуӈ, ту ок да һүп пэ тин». Олор ки ли эп тэр
бы һа гас та ры нан уон ик ки мас кол бу йа лар га ко му йан то лор бут тар, он ту ла рыӈ аһа а быттар
тан ка ал быт этилэ рэ.
Оч чо го Иисус оӈор бут дик ти тин көр бүт ки һи лэр дэс пит тэр: «Кир дик бу Ол Про рок
эбит, Ол һир үр дү гэр кэ ли эк тэ эк этэ».

*
Пас ка – ев рей дар Еги пет тан бос ко лом мут та ӈа ра ла ра.
26
27
Аһы ны ган һү рэк тэ эк Са ма рия дой ду
ки һи тин ту һу нан өс төн‑өс
Би ир һо ку о ну би лэр ки һи, Иисус кай да гын би лэ э ри, ыйып пыт: «Үөрэ ти и һит, мин өлбөт
оло гу ылар аак ка ту о гу оӈо ру ок
 пу нуй?» Иисус һа ӈар быт ги
 ни
 э кэ: «Һо ку оӈ ӈа ту ок
һу рул лу бу тай?» Һо ку о ну би лэр ки һи ди э бит: «Ба ры бэ йэӈ һү рэк ки нэн То йон Та ӈа ра гын
үтү ө түк тап таа, элэ ты ыӈ ӈы нан, элэ кү үс кү нэн он тон өй гү нэн, бэ йэӈ ки һи гин һа наа,
бэйэӈ көр дүк». Иисус һа ӈар быт ги ни э кэ: «Кир дик эн һа ӈар дыӈ, һи ти гир дик ту тун, оч чо го
ты ын на ак бу о лу оӈ». Ол да бу ол лар он ту та, бэ йэ тэ дэӈ үк тэ э мэ э ри, ыйып пыт Иисус тан:
«Мин бэ йэм ки һим ким бу о лар?». Иисус ги ни
 э кэ кэп сэ э би
 тэ өс төн‑өһү:
Би
 ир ки һи, Иеру са лим тан Иери хоӈ ӈа ба ран иһэн, өлө рү өк сүт тэр гэ тү бэс пит, олор
ги
 ни
 ни һы
 гын
 ньак та а быт
 тар, го йо бу ун
 на ан ба ра ан, арыч чы ты
 ын
 на а гы кэ э һэ барбыт
тар. Оч чо го ол һу о лу нан би ир ага быт ба ран ис пи тэ. Ги ни ни кө рө өт, кы һам мак ка
аас пы та. Ле вит эмиэ ол һир гэ кэ лэн, һу га һа а быт, кө рө түс пүт он тон эмиэ кы һам мак ка
аас пыт. Са ма ри ят тан би ир ки һи, айан на ан иһэн, кыр бап пыт ки һи ни бул бут, бэрт
аһым мыт, өлө рүм мүт һир дэ рин һы ан нан гыт та ара ги ин нан ку та‑ку та ба ай быт. Осёл
һү ө һү тү гэр олор дон ба ра ан, ыал дьыт тар ток ту ур дьи э лэ ри гэр эгэл бит, ону абы ра а ры
мө ӈүм мү тэ. Нө ӈүө күн, ба ра а ры ту ран, ик ки ди на ри я ны* та һа а ран, оло ру ток ту ур
дьиэ кү сэ йи
 ни
 гэр би эр бит, ол кэн нэ һа ӈар быт: «Ги ни
 ни кө рөр бу ол, эл бэк кар чы
 га
ка рай дак кы
 на, мин төн нөн кэл лэк пи
 нэ эни э кэ тө лү өм».
Өс төн‑өһү кэп сэ эт, Иисус һо ку о ну би лэр ки һит
 тэн ыйып пыт: «Кайдак дии һа ны
 ы гын
ити үс тэр тэн, өлө рү өк
 сүт тэр гэ кыр бап пыт ки
 һи
 гэ, ка йа ла ра бэ йэ ки һи
 тэ бу о лар?» Һоку
о ну үөрэ тэ эч чи ди э бит: «Ги ни ни аһым мыт ки һи». Оч чо го Хрис тос һа ӈар быт ги ни э кэ:
«Бар ол кэннэ ити гир дик оӈо рор бу ол».

*
Динария – Рим нар кар чы ла ра, оч чо го Из ра и лъ га ба ар эти лэ рэ.
28
29
Иисус – Үтүө Пос тух
Хрис тос ба ры дьо ну бы ы һы а гын Ага тыт тан һир гэ ыытыл лы бы та. Пос тух овец һү ө һү лэ рин
кы һа на рын көр дүк, ити гир дик Иисус, һи ри Бы ы һа ач чы, Ги ни ни һү рэк тэ ри гэр ки ил лэ рээччи
лэ ри, Ги ни үөрэ ги нэн олок то ок то ру кы һа нар. Бу ба ал лар Айыы Иисус үөрэк тэ рэ:
Илэ кир ди ги эһи э кэ һа ӈа ра бын: ким овец һү ө һү лэр гэ ааны нан ки ир бэк кэ, атын һи ри нэн
үнэн ки и рэр, ол уору йак ону га өлө рү өк сүт; ааны нан ки и рэ эч чи – овец һү ө һү лэр гэ пос тух.
Ги ни аан ин ни тин ары йар, һү ө һү лэр буо ги ни һа ӈа тын ис тэл лэр, ги ни бэ йэ тин һү ө һү лэ рин
аат та ры нан ыгы рар ону га олору та һа а рар. Он ту ла рын та һа ар да гы на, ин ни лэ ри гэр иһэр, һү өһү
лэ рэ буо, ги ни һа ӈа тын та а йан нар, ги ни кэн нит
 тэн ка а мал лар. Атын ки һи
 ни ба тыс пат тар,
ги
 нит тэн кү рү үл лэр, атын ки һи һа ӈа тын та ай бат тар.
Кир дик, кир дик һа ӈа ра бын эһи э кэ: Мин аам мын һү ө һү лэр гэ. Ба ры ла ра, ким Мин үс түн
киир бит тэр, ол ба ры та уору йак тар ону га ит тэ ни ал дьа та ач чы лар; һү ө һү лэр оло ру ис ти бэ тэктэр.
Мин аам мын: ким ми ни ги нэн ки и ри э гэ, ол бы ы һа ны а га ону га оӈ ко тун бу лу о га. Уору йак
уора а ры агай кэ лэр, өлө рө ө рү ону га ал дьа та а ры. Мин ты ын на ак бу о лу ок ку тун кэл лим ону га
ба йан‑то тон оло ру ок ку тун.
Мин үтүө пос тух пун: үтүө пос тух овец һү ө һү лэ рин иһин ты ы нын би э рэр. Но йу ом ӈа үлэ ли ир
буо пос тух бу ол ба так, ги ни э кэ овцалар бэ йэ тин һү ө һү лэ рэ бу ол ба так тар. Ги ни бө рө иһэ рин
көр дө гү нэ, һү ө һү лэ рин кэ э һэн ба ран кү рү үр; оч чо го бө рө һү ө һү лэ рин уорат ты ыр, оло ру һир
аайы ба та та лы ыр. Но йу ом ӈа үлэ һит һин кү рү үр, ги ни но йу ом ыла рын агай би лэр, ги ни овец
һү ө һү лэ рин кы һам мат.
Мин үтүө пос тух пун, Бэ йэм ги эт тэр бин би лэ бин ону га Бэ йэм ги эт тэ рим Ми ни гин би лэл лэр.
Агам Ми ни гин би лэ рин көр дүк, Мин Ага бын би лэ бин; Мин овец һү ө һү лэр бэр ты ым мын
уура бын. Ми ни э кэ өсүө атын овец һү ө һү лэр ба ал лар, олор атын һир тэн нэр, оло ру Мин эмиэ
эгэ ли эк тэ эк пин, олор һин Мин һа ӈа бын ис ти эк тэ рэ, оч чо го би ир үөр бу о лу га ону га би ир
Пос тух.
Ол иһин Ми ни гин Агам ба га рар, Мин бэ йэм ты ым мын би э рэр бин иһин, ону һа ӈа лыы ыла а ры.
Ми ни гит тэн ты ын на ак олок пун ким даа был дьыа һу о га, ити да бу ол лар Мин Бэ йэм би э рэ бин
ону. Ты ын на ак олок пун би э рэр гэ ыйа ак та ак пын, ити ни төт тө рү ылар га эмиэ ыйа ак та ак пын.
Бу үөрэ ги Мин Бэ йэм Ага быт тан ыл бы тым.

30
31
Һүп пүт овец һү ө һү ту һу нан өс төн‑өс
Иисус, Та ӈа рат тан арак пыт та ры ону га Ги ни ни ум ну бут та ры бу лан абы ра а ры, һир гэ
кэл би
 тэ. Ги ни үтүө пос тух көр дүк, һүп пүт овец һү ө һү түн һуп ту көр дү үр. Иисус Бэйэ
тин би ир өс төн‑өһү гэр кэп с сэ э би тэ:
Ко ло бу ра, эһи гит тэн ким ӈит эмэ тэ, һү үс ов ца лар тан би и рин һү тэ рэн, то гу һу он то гус
ов ца ла рын ку мак та ак ич чи тэк һир гэ кэ э һэн, һүп пү тү көр дүү ба рыа һу о га дуо, бу о луо
һу о гу гар ди э ри? Ги ни он ту тун бу лу му йа төн нү бэт? Он ту тун бу лан, үөр бүч чэ, һү ө һү түн
дьи э ти
 гэр кө тө гөн эгэ лэн, до гот то рун ону га кос то о ку ыал ла рын ыгыр та ан, ги ни
 лэр гэ
һа ӈа ры а га: «Ми ни гин гыт та үөрүӈ: мин һүп пүт овец һү ө һү бүн бул лум». Кир дик эһи э кэ
һа ӈа ра бын, би ир аньы ы ла ак бэ йэ тин бу ру йун би лин
 нэ ги
 нэн, ити гир дик кал ла аӈ ӈа
ула кан үөрүү бу о лу о га, то гу һу он то гус аньы ы та һу ок ки һи ту һу нан үөрэр дэ э гэр.

Һы рыы уол ту һу нан өс төн‑өс
Өс сүө би ир өс төн‑өһү Иисус дьоӈ ӈо кэп сэ э би тэ: «Би ир ки һи ик ки уол ла ак эбит; олортон
ыл гы на һаӈар быт ага ты гар: «Ага! Ми ни э кэ анал ла ак ба а йы мин бэ йэ бэр би эр».
Оч чо го ага ла ра, ги ни лэр гэ ана а быт ба а йын, икки эн нэ ри гэр үл лэр бит.
Кас эрэ кэм аас пы ты гар ыл гын уола, анал лы быт ба а йын ылан ба ра ан, дьи э тит тэн
ыраак дой ду га бар быт. Ара ги и ла ан, һы рыы олок ко ыл ла ран, ба а йын ба ры тын һа тайдаан
кэ эс пит. Ги ни ба ры ба а йын ба ра а бы тын кэн нэ, ол дой ду га ула кан нык ач чык ты ыр
кэм бу ол бут, оч чо го ги ни һүр дэ эк ит тэ гэ‑бит тэ гэ мус ку ра а быт. Элэ тэ бу о лан, ол дой ду
би ир ки һи ти гэр кэл бит, он туӈ ги ни э кэ һи би нньэ үөрүн ка ра йар үлэ гэ ыып пыт; уол
һи би нньэ лэр аһы ыр ас та рын һи эк эби тэ да, ги ни э кэ ону да би эр бэ тэк тэр.
Өйдөнөн, гини диэбит: «Төһөлөөк киһилэр агабар нойуомӈа үлэлииллэр, гинилэр
тоттор, мин октон өлөбүн. Ту ру ом, бэ йэм ага бар кэ лэм мин, һа ӈа ры ам: „Ага! Мин
кал ла ан ин ни гэр, эн ин ни гэр аньыыны оӈор дум, ол иһин мин эн уолуӈ ди эн бу олуок
пун һа там мат. Но йу ом ӈа үлэ ли ир ки һин нэн ыл ми ни гин “». Он тон ги ни бэ йэ тин
ага ты гар бар бы та.

34
35
Һы рыы уол төн нү ү тэ
Хрис тос һы рыы уол ту һу нан өс төн‑өһү кэп сэ эн ис пит:
Ги
 ни ыра ак
 тан кэ лэн ис тэ ги
 нэ, ага та, ги ни
 ни кө рөн, олус аһым мыт; уолун ута ра
һү ү рэн так сы быт, ку у һа гы на ги ни ни угу ра а быт. Уола ги ни э кэ һа ӈа р быт: «Ага! Мин
кал ла ан ин
 ни
 гэр, эн ин ни
 гэр аньы ы ны оӈор дум, ол иһин мин эн уолуӈ ди эн буо
лу ок пун һа там мат». Ага та бэ йэ тин үлэ һит тэ ри гэр һа ӈар быт: «Ту ок та а га да үчү гэй
та ӈас та ры эгэ лиӈ, ги ни ни та ӈын на рыӈ, ону га или и ти гэр би һи лэ ги би э риӈ, атак тары
кэ тэр диӈ; ол кэн нэ эмис ту гу ту эгэ лэӈ ӈит, һү лүӈ – аһыы гы на бэ сэ лэ эр ги
 эк
 пит!
Мин уолум өл бүт этэ, аны ти лин нэ, һүп пүт этэ, аны бу лу лун на».
Ула кан уола үлэ лии һыл дьар этэ. Дьи э ти
 гэр төн нөн иһэн, ыры а ны, бэ сэ лэ эр ги
 ир
ай да а ны ис ти бит; ту ок бу о ла рын ту һу нан би ир үлэ һит тэн ыйып пыт. Он ту та ги ниэ кэ
ди э бит: «Эн балтьӈ ты ын
 на ак, өлү өр төн нү бү тэ, ол иһин эн агаӈ эмис ту гу ту өлөрбү
тэ». Убай уол һүр дэ эк кы ый ӈам мыт, дьиэ иһи гэр ки и ри э гин ба гар ба так. Ага та
та һа а ра так сан, ги ни ки и ри э гин ыгыр быт. Ги ни ага ты гар ди э бит: «Мин тө һө лө өк
дьы лы эни э кэ үлэ лии һа та а тым, ка һан да эн һа ӈа гын ута ры бар ба та гым, ити да бу оллар
эн ка һан да ми ни э кэ, һа а тар ко зёл ту гу тун би эр бэ тэ гиӈ, мин до гот тор бун гыт та
бэ сэ лэ эр ги
 эк
 пин. Эн уолуӈ бэ йэ тин ба а йын эрим сэк дьак тат та ры гыт
 та һа та ай
 да ан
ба ра ан кэл би
 ти
 гэр, эн ги ни
 э кэ һы а ла ак ту гу ту өлөр дүӈ».
Ага та ги ни
 э кэ ди э бит: «Мин Уолум! Эн би эк ми
 ни
 гин гыт
 та ба ар гын, ту ок ми
 ни
 э кэ
ба ар, ол ба ры
 та эни э нэ. Бу ту һу нан үөри эк
 кэ на а да, эн бал тыӈ өлөн ба ра ан тил либи
тэ, һү тэн ба ра ан бу лул лу бу та».

Иисус ого ло ру ал гы ыр
Би ир дэ үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ Иисус тан ыйып пыт тар: «Ким Кал ла ан Ыйа а гы гар муӈ
ула ка ный?» Иисус, ого ну ыгы ран, ону ги ни
 лэр ор то ло ру гар ту ру ор бут он тон һа ӈар быт:
«Итэ гэй бэ тэк ки ти нэ, ого лор көр дүк бу ол ба так кы на, Кал ла ан Ыйа а гы гар ки и ри эк кит
һу о га. Ин ньэ гы нан, ким бу ого көр дүк бу о лу о га, ол – Кал ла ан Ыйа а гы
 гар муӈ ула кан.
Ким ман нык би ир ого ну Мин аап пы нан ылы а га, ол Ми ни гин ылы а га».
Би ир дэ Иисус ка ого ло ру эгэл бит тэ рэ, Ги ни ого лор го или и лэ рин ууру о гун, үӈү ө гүн.
Ги
 ни үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ оло ру ыып па так та ра. Иисус һа ӈар быт: «Киил лэ риӈ ого ло ру,
ги ни лэр Ми ни э кэ кэ лэл лэ ри гэр һа а ра ты маӈ; итин ник тэр гэ Кал ла ан Ыйа а га көс төр».
Он тон Ги ни, или и лэ рин ого лор һан ны
 ла ры
 гар ууран ба ра ан, ги ни
 лэ ри ал га а бы
 та.

38
39
Ба лии ос пу та
Иисус Иери хон аат та ак ула кан олок ко кэл би тэ. Һол көр дүк эл бэк дьон Ги ни ни гыт та
бар сы
 быт. Олок ко ки и рэр һу ол кы ры
 ы ты
 гар ба лии ки
 һи кө мө нү көр дө нө олор бут.
Ол ки һи аата Вар ти мей. Иисус эӈин оду у ну оӈо ро рун ту һу нан бэрт ис ти би тэ, ол иһин
ги
 ни ат ты
 ты
 нан Иисус ка а ман иһэ рин ис тэн, ба лии үөгү лэ э бит: «Иисус, Да вид Уола!
Аһын ми
 ни гин!» Эл бэк дьон Вар ти ме йи дьы лы та һа та а быт та ра, ги ни өс сүө кү үс тэ эк тик
үөгү лэ э бит: «Да вид Уола! Аһын ми ни
 гин!»
Иисус ка а ман иһэн ток то о бут, ги ни
 ни ыгы
 ры
 ак
 та рын көрдөспүт. Кас эрэ ки һи, ба лии
ат ты гар кэ лэн нэр, һа ӈар быт тар: «Кут та ны ма, тур, Ги ни эни гин ыгы рар». Вар ти мей тур да,
та һы
 на а гы та ӈас ка а нын уһу ла тар пыт, Иисус ка һу га һа а быт. Иисус ги нит
 тэн ыйып пыт:
«Эн ми ни гит тэн ту о гу ылы ак кын ба га ра гын?» Ба лии эп пит: «Үөрэ тэ эч чи! Мин ка ракта
рым кө рү өк
 тэ рин ба га ра бын». Иисус ги ни
 э кэ ди э бит: «Бар, эн итэ гэ лиӈ эни гин абыра
а та». Вар ти мей ка рак та ра һон но ко он кө рөр бу ол лу лар, ги ни Иисус кэн нит тэн бар да,
Та ӈа ра га ула кан нык мак та нан.

40
41
Зак хей аны ы лаа гын би ли нэр
Иисус Иери хон гу о рат ка төт тө рү кэл бит, ол олок Өл бүт уула ак ди эн аат та ак бай гал
ат ты
 гар ба ар. Ити олок ко но лу о гу ко му йу у һут тар то йонн о ро, ба ай ки
 һи Зак хей ба ар
этэ. Ги ни Иису һу кө рү ө гүн бэрт ба гар быт да, эл бэк ки һи иһи гэр оӈу о га күч чү гү йүт тэн
кы
 а йан көр бө төк. Ги ни
 ни кө рө ө рү, ин ни ди эк һү ү рэн ба ран, смо ков ни
 ца* мас үр ду ү гэр
ыт
 ты быт, ити мас ди э гин нэн Иисус ааһы а гын би лэн. Иисус мас ат ты гар кэ лэн, үүһэ көрү
лэ э бит, Зак хе йи кө рө н, ги ни э кэ ди э бит: «Зак хей! Түс түр гэн ник, Мин бү гүн эн дьи э гэр
бу о лу ок
 та ак
 пын». Зак хей түр гэн ба гай дык һир гэ тү һэ эт, үөрүү лэ э тик Ги
 ни
 ни дьи э ти
 гэр
то һуй бут.
Ону көрөөччүлэр ба ры
 ла ра, бэрт ку һа гар га тан, һа ӈар сы
 быт
 тар, Иисус аньы ы ла ак киһи
дьи э ти гэр ки ир дэ ди эн нэр. Зак хей Та ӈа ра га һа ӈар быт: «Бэ йэм ба а йым аӈа рын мин
дьа да ӈы
 лар га би э ри
 эм, ки ми эмэ ата гас та а быт бу ол лак пы
 на, тү өр тэ кат үгү һэ тэн төн нөрү
өм». Иисус ги ни э кэ ди э бит: «Аны Зак хей дьи э тэ бы ы һа ны ыр кэ мэ кэл лэ, ги ни эмиэ
Ав ра ам уола. Ки һи Уола аньы ы ла ак
 та ры бу лан бы һыы кэл би
 тэ».

*
Смо ков ни ца – ула кан мас, ги ни һу гун на рын ки һи һи ир.
42
43
«Бас тыӈ ону га олус ула кан үөрэк»
Би ир дэ Иисус ка һо ку о ну би лэр ки һи һу га һа а бы та.
Ги ни Иисус тан ыйып пыт: «Үөрэ тэ эч чи! Һо ку оӈ ӈа кан нык үөрэк муӈ ула ка ный?»
Иисус ги ни э кэ ди э бит: «„Бэ йэӈ Та ӈа ра гын элэ һа на а гы нан, элэ һү рэк ки нэн, өйүӈ кү үһү
нэн һа наа“. Ити бас тыӈ ону га муӈ ула кан үөрэк. Ик ки һэ һин итин ник: „Бэ йэӈ ат тыкы
 ы гын бэ йэӈ көр дүк һа наа“ Ити ик ки үөрэк тэн һо ку он нар так сал лар ону га про рок тар
эмиэ».

44
45
Гэ ри эс тэ эн ки э һэ эӈ ӈи аһы ыр
Пас ка таӈа ра һу га һа а бы ты гар, Иисус Пи э ти ри гыт та Иоан на ны Иеру са лим ӈа ыыппыт,
ги ни
 лэр гэ һа ӈа ра ат: «Ба рыӈ, пас ка га аһы ыр бы
 тын бэ лэм нэ эӈ». Ги ни
 лэр буо
Иисус тан ыйып пыт тар: «Кан на бэ лэм нэ тэ гин?» Иисус ди э бит: «Эһи ги олок ко ки ир дэк кити
нэ, эһи ги ин ни ги ти гэр уула ак иһи ти ил лэ ту рар ки һи көс тү ө гэ. Ги ни ни дьи э гэ диэри
ба ты һыӈ, кан нык дьи э гэ ги ни ки и ри э гэ, ол дьиэ кү сэ йи ни гэр һа ӈа рыӈ: „Үөрэ тэ эч чи
эни гит тэн ыйы тар, кан на ба а рый дьиэ ко һо, он но Ги ни Бэ йэ тин үөрэ тэр кө мө һүт тэ рин
гыт
 та пас ка аһын аһы ак һа на а ла ак?“ Ги ни эһи э кэ ки эӈ ба га йы дьиэ ко һун көл лө рү ө гэ,
му ос та та һа бы ы ла а гы, – он но бэ лэм нэ эӈ». Үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ он но ба раан, ба ры тын
һол көр дүк бул бут тар, кай дак Иисус ги ни
 лэр гэ һа ӈар бы
 тын көр дүк ол кэн нэ пас ка га
аһы ы ры бэ лэм нэ э бит тэ рэ.
Кэм нэ рэ һу га һа а бы ты гар Иисус уон ик ки үөрэ тэр кө мө һүт тэ рин гыт та аһыы олор бут.
Ги
 ни һа ӈар быт: «Мин бу пас ка ны эһи ги ни гыт та һи эк пин бэрт ба га рар этим, эрэй дэ нэрим
кэ лэ рин ин ни тэ э гэр! Эһи э кэ һа ӈа ра бын, ман тан ин ни ди эк паска аһын аһа а бап пын,
он туӈ Та ӈа ра Ыйа а гы гар бу о ла или ги нэ». Ча ас кы ны ыла ат ону га үтүө һа ӈа тын һа ӈа раат,
ди э би тэ: «Ылыӈ ити ни ону га бэ йэ‑бэ йэ ги ти гэр үл лэс тиӈ, эһи э кэ һа ӈа ра бын, Та ӈа ра
Ыйа а га кэ лэ или ги
 нэ, ви ног рад һу гу нун уутун иһи эм һу о га». Иисус ки ли
 э би ыла ат,
үтүө һа ӈа ла ры һа ӈар та а бы
 та. Ки ли
 э би то һу тан, Ги ни үөрэ тэ эч чи
 лэр гэ би эр бит һа ӈара‑һа
ӈа ра: «Ити Мин этим бу о лар, он тум эһи ги тус ку ту гар өлү ү гэ бэ рил ли
 э гэ. Ми ни
 гин
өй дө өӈ ӈүт, ити ни оӈо рон иһиӈ». Ити көр дүк ча ас кы
 ны ки
 э һэ эӈ ӈи аһы ыр кэн нит
 тэн
би эр би тэ, һа ӈа ра‑һа ӈа ра: «Бу ча ас кы Мин ка ам мар Һа ӈа Ду о гу бур бу о лар, ол ка а ным
эһи ги иһин ток тор».

46
47
Геф си ма ни я га үӈү нүү
Һол тү үн, ки э һэ эӈ ӈи аһы ыр кэм кэн нит тэн, Иисус уон би ир үөрэ тэр кө мө һүт тэ рин
гыт та Иеру са лим тан так сан, Геф са ма ни я га кэл бит. Иисус үөрэ тэр кө мө һүт тэ рин гытта
тэӈ кэ мас ка ки и рэн, ги ни лэр гэ ди э бит: «Ман на ка а лыӈ, Мин ол ди эк үӈү нэ ба ры ам».
Бэ йэ тин гыт та Пи э ти ри, Иако ву ону га Иоан на ны ыл быт. Ги ни һа на а га бат тап пыт, чүӈкүй
бүт; ол кэн нэ ги ни лэр гэ һа ӈар быт: «Мин һүр дэ эк һа на а га бат та та бын. Ман на бу о ла
тү һүӈ, Мин һа на а бын тар га тыӈ».
Ги ни лэр тэн ара га тү һэ эт, Ги ни то бук туу оло рон, үӈүм мү тэ: «Ага! Эн бу эрэй дэ нэр
үйэ ни мин кы ры ы бы нан ил лэ риӈ бу ол ла! Кайдак да бу ол лун, ити һин Мин һа на а бы нан
бу ол бат, Эн эрэ һа на а гы нан бу о лу о га». Кал ла ан тан Ги ни э кэ ан гел кэ лэн, Ги ни һа на а тын
би гэр гэп пит. Олус һа на а га бат та нан, Ги ни элэ ти нэн үӈү нэ һа та а быт, Ги ни кө лө һү нэ агай
һү ү рэр, һир гэ ка а на ток то ру гар ди э ри.
Үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри гэр төн нөн, Ги ни он ту ла рын уту йа һы тал ла рын бул бут, оло ру
уһу гун на ра ат, һаӈ ар быт: «Эһи ги би ир ча а һы даа Ми ни гин гыт та утуй бак ка һыл дьы баты
гыт? Ту руӈ он тон үӈү нүӈ, ку һа гаӈ ӈа тар та ры мы ак кы тын: һа наа кам нас, эт бу ол лагы
на кү ү һэ һу ок».
Ги ни лэр тэн ара га тү һэ эт, Ги ни эмиэ үӈүм мүт: «Мин Агам! Ити эрэй Ми ни гин та гайбак
ка аас пат бу ол ла гы на, Мин эрэй дэ ни ми эк пин, оч чо го Эн һа на аӈ көр дүк бу ол лун».
Хрис тос би һи ги аньы ы лар быт иһин эрэй дэ нэ рин ту һу нан һа ӈа рар этэ.

Иису һу ту тан ыл быт тар
Иисус үс тэ кат үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри гэр кэ лэ һыл дьы бы та, ги ни лэ ри һуп ту уту йа һытал
ла рын бу лар этэ. Үһүс кэ ли и ти гэр Ги ни һа ӈар быт: «Эһи ги аны га ди э ри би эк
уту йа һы та гыт? Дьэ, һу га һа а та кэм, ки һи Уола аньы ы ла ры оӈо рор ки һи лэр или и лэ ри гэр
бэ рил лэр. Ту рун, ба ры а гыӈ: дьэ, Ми ни гин өлү ү гэ би э рэ эч чи һу га һа а та».
Ги
 ни ити гир дик һа ӈа ра тур да гы на, Иуда кэл би тэ – ити уон ик ки үөрэ тэр кө мө һүт тэ риттэн
би ир дэ рэ. Ги ни отут кө мүс кар чы иһин бас тыӈ ага быт тар га Иису һу өлү ү гэ би эр бит.
Иуда ны гыт та эӈин ки һи лэр кэл бит тэр: һэ ри и лэ һэр ки һи лэр, фа ри сей дар тан* ки һи лэр
ону га бас тыӈ ага быт тар тан, он ту ла рыӈ или и лэ ри гэр уот та ак мас та ак тар, ба ты йа ла ак тар
ону га өрө һө лө өк тэр. Өлү ү гэ би э рэ эч чи Иуда ги ни лэ ри һэ рэп пит, һа ӈа ра‑һа ӈа ра: «Ки ми
мин угу ру ом, Ол Ги ни бу о лу о га, оч чо го Ону ка бан ылыӈ». Ги ни Иисус ка һу га һа ан, ди э бит:
«До ро о бо, Үөрэ тэ эч чи!» – он тон Ги ни ни угу ра а быт. Иисус һа ӈар бы та ги ни э кэ: «До гоо,
то го эн кэл лиӈ? Угу ру ун нан Ки һи Уолун өлү ү гэ би э рэ гин дуо?» Ол кэн нит тэн Иуда ны
гыт та кэл бит һэ ри и лэ һэр ки һи лэр тэн Иисус ыйып пыт: «Ки ми көр дү ү гүт?» Он ту ла ра
ди э бит тэр: «На за рет Иису һу». Та ӈа ра ги ни лэр гэ һа ӈар быт: «Бу Мин». Ити ни ис тэ эт, онту
ла ра кэн ни лэ э бит тэр ону га һир гэ тү һэт тэ э бит тэр. Иисус ги ни лэр гэ һа ӈар быт: «Эһи ги
өлө рү өк сү тү көр дүк Ми ни гин ту та а ры ба ты йа ла ак ону га өрө һө лөр дө өк та гыс ты гыт. Күн
аайы Мин эһи ги ни гыт та оло рор этим, Та ӈа ра дьи э ти гэр үөрэ тэ, эһи ги Ми ни гин он но
ка бан ыл ба так кыт. Аны эһи ги кэм ӈит кэл лэ ону га ка ра ӈа ыйа га бу ол ла».
Һэ ри и лэ һэр ки һи лэр Иисус Хрис то һу ту тан нар, Ги ни ни бас тыӈ ага быт дьи э ти гэр илпит
тэ рэ, үөрэ тэр кө мө һэт тэ рэ буо, Ги ни ни кэ э һэ ба ран, кү рэ э бит тэ рэ.

*
Фа ри сей – Ев рей дар ула кан үөрэк тэ эк ки һи лэ рэ итин ник ки һи То ра үөрэ гин (ев рей дар Һо ку он на ра), он но
ты лы нан ирэ Һо ку о ну кө нө түк, кал бан на а бак ка ба тар этэ, но ру от Һо ку о ну ис ти э гин ула кан нык ыгы рар этэ.
50
51
Иисус Пи лат ин ни ти гэр
Һар си ар да бу о ла а тын, ба ры бас тыӈ ага быт тар ону га кыр дьа гас һү бэ һит тэр ко му лу бут тар, Иису һу өлүү гэ
би э рэл лэ рин туһунан һү бэ лэс пит тэр. Ги ни ни кам ба а йан ба ра ан ил пит тэр ону га Ги ни ни Пон тий Пилат
ка би эр бит тэр. Пи лат оч чо го Рим дой ду тун то йо но этэ, Иуде я га. Оч чо го Ги ни ни өлү ү гэ би э рэ эч чи Иуда,
Ги ни һу уд там мы тын кө рөн, бэ йэ тэ ку һа га ны оӈор бу тун би лэн, бас тыӈ ага быт тар га, кыр дьа гас һү бэ һит тэр гэ
отут үрүӈ кө мүс кар чы ла рын төт тө рү би э рэ тэ лэ э бит, һа ӈа ра‑һа ӈа ра: «Мин аньы ы ны оӈор бу тум, бу ру йа һуо
гу өлү ү гэ би э рэн». Үрүӈ кө мүс кар чы
 ла ры Та ӈа ра дьи э тин иһи
 гэр бы ра га та ла ан ба раан, ги ни моӈ ну бу та.
Иису һу эгэл бит Иудея ки һи лэ рэ пре то ри я га ки ир бэ тэк тэр, ити атын та ӈа ра ла ак Пи лат ула кан дьи э тэ,
быр так бу о лу ма а ры лар. Пи лат ги ни лэр гэ бэ йэ тэ так сы быт, ол кэн нэ һа ӈар быт: «Ту ок ка бу руй ду у гут Бу Ки һини?»
Он ту ла ра ди э бит
 тэр: «Ги ни ку һа га ны оӈор бо то го бу ол лар, би һи
 ги Ги
 ни
 ни эни э кэ би э риэ һу ок эти бит».
Ги
 ни ни бэрт бу руй да а быт тар, һа ӈа ра‑һа ӈа ра: «Би һи ги кө рө бүт, Ги ни би һи ги нэ һи ли эк пи тин ку һа ган ди эк
эри йэр, ол кэн нэ то йоӈ ӈо но лу о гу тө лү үр бү түн ка а йар, Бэ йэ тин Хрис тос Ыра ак та а гы ди эн аат ты ыр».
Оч чо го Пи лат эмиэ пре то ри я га ки ир бит, Иису һу ыгы ран, Ги ни э кэ ди э бит: «Эн Иудея Ыйа а гын ту та гын
дуо?» Иисус һа ӈар быт ги ни э кэ: «Мин Ыйа а гым бу һир тэн бу ол ба так. Мин Ыйа а гым бу һир тэн бу ол бу та бу оллар,
оч чо го Мин үлэ һит тэ рим Ми ни гин кө мүс кү өк эти лэ рэ». Пи лат һа ӈар быт ги ни э кэ: «Дьэ, Эн ырак та а гыгын?»
Иисус эп пит: «Мин кир ди ги бил лэ рэ э ри бу һир гэ тө рө ө бү түм, ол иһин кэл би тим. Ким кир дик тэн, ол
мин һа ӈа бын ис тэр». Пи лат Ги нит тэн ыйып пыт: «Кир дик – ити ту гуй?» Иисус ги ни э кэ туо гу да ди э бэ тэ гэ.
Иисустан Га ли ле ят тан, урут он но Ирод Ыйа а гы ту тар этэ, ону би лэн, Пи лат Ги ни ни Ирод ка ыып пыт,
он туӈ ол кэм ӈэ Иеру са лим
 ӈа этэ. Ирод Иисус тан эӈин‑эӈин ту һу нан ыйы та ла а быт, Ги ни ту о гу да һа ӈарба
та га. Бас тыӈ ага быт тар, һо ку о ну би ли и һит тэр бэрт ула ка нн ык Ги ни ни бу руй да а быт та ра. Ирод бэ йэ тин
һэ ри
 и лэ һэр ки һи
 лэ рин гыт
 та Ги ни
 ни бү ү рэ кө рөн, дэл би ата гас та ан, кү лүү гы нан ба ра ан, ырак та а гы та ӈаһын
Ги
 ни
 э кэ кэ тэр пи
 тэ ол гы нан ба ра ан төт тө рү Пи лат ка ыып пы
 та. Ол күн Пи ла ты гыт
 та Ирод до гор дуу
бу ол бут та ра, урут бэ йэ‑бэ йэ лэ рин аба а һы кө рөр эти лэ рэ.
Пи
 лат бас тыӈ ага быт
 та ры ыгыр та а быт, то йот то ру, нэ һи
 ли
 э ги, ги ни
 лэр гэ һа ӈар быт: «Эһи ги ми
 ни
 э кэ бу
ки һи ни эгэл ли гит, нэ һи ли э ги ку һа ган ди эк эри йэр ди эӈ ӈит. Дьэ, мин, эһи ги кө рөн тур дак кы ты на, ко ло о тум
ону га эһи ги Ги ни ни бу руй да а бык кы тыт тан ту о гу да бул ба тым». Пи лат Та ӈа ра кү нү гэр би ир ка а йыл лы быт
ки һи
 ни бос ко лу ур да ак этэ. Ги ни Иису һу ыыты ак һа на а ла ак этэ, дьон ба ры
 та үөгү лэ э бит: «Өлө р Иису һу!
Ка а йы
 ыт
 тан би һи
 э кэ Ва рав ва ны бос ко лоо». Ва рав ва олок ко аай да а ны оӈор бу тун ону га ки һи
 ни өлөр бү түн
иһин ка а йы ы га оло рбу та. Пи лат, Иису һу бос ко лу у бун ди эн, эмиэ ты ын на ак тык һа ӈар быт, он ту ла ра үөгүлэ
э бит
 тэр: «Ти ир, ти ир Ги ни
 ни!» Ги ни
 лэр үөгү ү лэ рэ Пи лат һа на тынн
 аа гар кү үс тэ эк этэ.

52
53
Иису һу ки ри эс кэ ти ир бит тэ рэ
Ги ни ни гыт та өлү ү гэ ик ки өлө рү өк сү тү ит тэ ил пит тэр. Лоб най ди эн һир гэ кэ лэн ба ра ан, он но
ти ир бит тэр ги нини ону га өлө рү өк сүт тэ ри – би и рин уӈа өт тү түн ди эк, ик ки һин ка ӈас өт тү түн
ди эк. Иисус һа ӈар быт: «Ага! Прости лаа ги ни лэ ри, ту о гу оӈо рол ло рун бил бэт тэр!» Пи лат ки ри эс кэ
һу ру гу кэ эс пит. Ев рей дар, грек тар ону га рим нар тыл ла ры
 нан һу рул лу бут этэ: «Иисус На за рет тан,
иудей дар ырак та а гы ла ра».
Һэ ри и лэс пит ки һи лэр, Иису һы ти и рэн бү тэн нэр, Ги ни та ӈас та рын ыл быт тар ол кэн нэ үл лэс тибит
тэр, та ай са‑та ай са та һы на а гы та ӈа һын эмиэ үл лэс ти бит тэр. Дьон кө рөн тур бут. То йон нор эмиэ
Ги ни ни кү лүү гым мыт тар, һа ӈа ра‑һа ӈа ра: «Атыт та ры бы ы һа а бы та – Бэ йэ‑Бэ йэ тин бы ы һа а тын, Ги ни
Та ӈа ра тал быт Хрис то һа бу ол ла гы на». Ити көр дүк һэ ри и лэ һэр ки һи лэр эмиэ Ги ни ни кү лүү гым мыттар,
һу га һа ан нар Ги ни э кэ ук су һу һыл лат ты лар, һа ӈа ра‑һа ӈа ра: «Эн Иудея ыра ак та а гы та бу ол лак кы на,
Бэйэӈ‑Бэйэгин
бы ы һаа». Би ир ти и рил ли бит өлө рү өк сүт Ги ни ни ку һа гарга
тан ди э бит: «Эн Хрис тос
бу ол лак кы на, Бэ йэ гин гыт та би һи ги ни бы ы һаа». Ик ки һэ бу ол ла гы на, до го рун ток то то һа та ан ди э бит:
«Эн Та ӈа рат тан кут там мак кын, ба да га, бэ йэӈ ити иһин һу уд там мык кын бил бэк кэ ди э ри гин? Би һи ги
кир дик һу уд там мып пыт, ту о гу оӈор буп пут, ону ыл лы быт, Ги ни ту ок да ку һа га ны оӈор бо то го». Он тон
Иисус һа ӈар быт: «Та ӈа ра, Бэ йэӈ Ыйа ак кар кэл лэк ки нэ, өйдө өр ми ни гин». Иисус ги ни э кэ ди э би тэ:
«Кир дик һа ӈа ра бын эни э кэ, һа ны Ми ни гин гыт та кал ла аӈ ӈа бу о лу оӈ». Ал та ча ас тан то гус ча ас ка ди э ри
һир үр дү нэн ка ра ӈа ран ка ал быт. То гус ча ас ык са ты гар Иисус кү үс тэ эк тик үөгү лэ э бит: «Эли, Эли! Ла ма
са вах фа ни?», илэ ди э тэк кэ «Та ӈа ра ка а ным, Та ӈа ра ка а ным! То го эн Ми ни гин кэ эс тиӈ?» Һон но ко он
ту ра ач чы лар тан би ир һэ ри и лэ һэр ки һи, тэ рэ эп кэ ни ылан ук сус ка илип пит, тут тар мас ка ууран ба а ран,
Ги ни экэ
иһэрпит.
Иисус ук су һу иһэн бү тэн ди э бит: «Дьэ бу ол ла». Ону га бэрт кү үс тэ эк тик һа ӈар быт:
«Ага! Мин Эн или и гэр Бэйэм
һа на а бын тут тар дым!» Ити гир дик һа ӈа ра ат, Ги ни ты ы на быс ты бы та.
Ити кэм ӈэ Та ӈа ра дьи э тин һа на а бу һа ор то ту нан кай дан ка ал быт, үүһэт тэн ал ла ра га ди э ри, һир дэ рэ
доргуй
да ону га кай лар олор ду лар, ол кэн нэ кол бо лор ары лын ны лар, өл бүт айы ы ла ак тар тан эл бэк тэ рэ
ти лин ни лэр. Кол бо ба ар һи рит тэн ги ни тил ли би ти гэр так сан нар, ги ни лэр айы ы ла ак гу о рат ка ки ирди
лэр ол кэн нэ үгүс ки һи гэ көс түн нү лэр. Сот ник ону га ги ни ни гыт та Иису һу кэ тэ э бит ки һи лэр, һир
дор гу йа рын, ту ок бу ол бу тун ба ры тын кө рөн нөр, кут та нан һа ӈар быт тар: «Кир дик Ги ни Та ӈа ра Уола
этэ». Ити ни кө рө ө рү комул
лу бут ки һи лэр, тү өс тэ рин кыр быы‑кыр быы, төн нү бүт тэр.

54
55
Иису һу иньэ бу о ру гар уур бут та ра
Иисус өл бү тү гэр не де ля бэ һис кү нэ этэ. Иудей дар Пи лат тан ыйы та бар быт тар, ти и рил ли бит
ки һи лэ ри ки ри эс тэр тэн уһул ту ок ка ди эн, ги ни лэр суб бо та га ки ри эс тэр гэ ка а лы мы акта
рын, ол суб бо та ги ни
 лэр гэ ула кан та ӈа ра кү нэ этэ. Ба һы
 ы лык
 та рыт
 тан һө бү лү үр һа ӈа ны
ис тэн, һэ ри
 и лэ һэр ки һи
 лэр ик ки өлө рү өк
 сүт тэр чоӈ ку у ла рын то һу та ла а быт
 тар. Иисус ка һуга
һа ан, олор көр бүт тэ рэ, Ги ни өл бүт, ол иһин Ги ни ни ты ып па так та ра. Би ир һэ ри и лэ һэр ки һи
ба ты йан нан Ги ни ойо гос то рун ба та ры ас пыт, этэ дьө лө бы һыл лы быт һи рит тэн ка а ны гыт та
уу ток ту бут. Ити һол көр дүк бу ол бу та Та ӈа ра һу ру гу гар һы лык
 тал лы
 бы
 тын көр дүк: «Ги ни
оӈу о га ал дьа ны а һу о га» (Исх. 12: 46) ону га «Дьө лө ас пыт та рын Кө рү өк тэ рэ» (За ха рия 12:10).
Ол кэн нит тэн Пи лат ка дьо һун, ба ай, си нед ри оӈ ӈа үлэ ли ир Иосиф аат та ак ки һи кэл би тэ,
ги ни Ари ма фе ят тан. Ги ни кис тэ эн Иисус үөрэ тэ эч чи тэ этэ (иудей дар тан кут та нан). Иосиф Пилат
тан Иису һу ки ри эс тэн уһул та ры а гын көр дөс пү тэ. Пи лат ги ни көр дө һү ү түн һө бү лэ э би тэ.
Өс сүө би ир ки һи си нед ри он тан кэл би тэ, Ни ко дим аат та ак, ол эмиэ кис тэ эн Иисус ка
кэ лэ һыл дьы бы та. Ги ни мин ни гэс һыт та ак мас ло лар да ак иһит тэ ри эгэл бит. Иудей дар быһы
ы ла ры нан ги ни лэр Иисус этин би гэ тор го го һу у ла а быт тар, он туӈ мин ни гэр һыт та ак этэ.
Иису һу ыйа а быт һир дэ рин ат ты
 ты
 гар тэӈ кэ мас ба ар этэ, он но – та ас ка йа иһи гэр ка ра йар
иньэ бу о ра оӈо һул лу бу та. Иосиф Ни ко ди мы гыт та Иису һу он но ка рай быт та ра, ка йа иһи гэр
ки и рэр ааны ула кан ба га йы та а һы нан бат тап пыт та ра.
Суб бо та га бас тыӈ ага быт тар ону га фа ри сей дар Пи лат ка кэл бит тэр, Иисус ту һу нан кэп сээбит
тэр: «Кү сээ йин! Би һи
 ги өй дө өтү бүт, ол ал бын этэ ма ны һа ӈа ра ач
 чы: „Үс күн ааһа а тын,
тил ли эм“. Дьэ, үс кү нү мэл дьи кол бо тун кэ ти эк кэ на а да, Ги ни үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ тү үн
кэ лэн, Ги ни
 ни уору му ок
 та рын, нэ һи
 ли
 эк
 кэ һа ӈа ры
 мы
 ак
 та рын: „Ги ни өлөн ба ра ан тил либи
тэ“. Оч чо го ик кис ал бын маӈ най гы та а гар ку һа ган бу о лу о га».
Һө бү лү үр һа на а ны ис тэн ба ра ан нар, ги ни лэр кол бо тун ат ты гар кэ тэ бил дьит тэ ри ту ру орбут
тар, он но ки и рэр һи ри үчү гэй дик һап пыт тар.

56
57
Хрис тос ти лин нэ!
Суб бо та кү нэ ааһан, һүрдээк күүстээктик һир кам на тыы та бу ол бу та. Та ӈа ра ан ге ла
кал ла ан
 тан кэ лэн, иньэ бу о рун дьи э тин ат ты
 тыт
 тан ула кан бол до гу һы га рып
 пыт.
Ан
 гел этиӈ уотун көр дүк гү лү бү рэ э бит ону га ги ни та ӈа һа чэ бис‑чэ эл кэ, ка ар көр дүк этэ.
Ги
 нит
 тэн кут та нан нар, кол бо ну кэ ти
 ир ки һи
 лэр һир гэ тү һэ тэ лэ э бит
 тэр, ты ы на һу ок
көр дүк бу ол бут тар. Кас кэм аас пы та бу о лу ой, өй дө нөн нөр, олок ко бар быт тар, ту ок буолбу
тун ту һу нан бас тыӈ ага быт
 тар га кэп сэ э бит
 тэр. Кыр дьа гас һү бэ һит
 тэр ону га бас тыӈ
ага быт тар, мун ньак ка ко мул лан нар һэ ри и лэ һэр ки һи лэр гэ эл бэк кар чы ны би э рэн нэр,
һа ӈар быт тар: «Кэп сэ эӈ, кай дак Ги ни үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ тү үн кэ лэн нэр, би һи ги уту йа
һыт
 так пы
 ты
 на, Ги ни
 ни уор бут та рый. Өс то йоӈ ӈо тий дэ ги
 нэ, би һи
 ги эһи ги
 ни ги
 ни һэмэ
тит тэн бы ы һы ак пыт». Һэ ри и лэ һэр ки һи лэр кар чы ла ры ыла ат, бар быт тар, бас та аӈ ӈы
ага быт
 тар үөрэп пит
 тэ рин көр дүк ки һи
 лэр гэ кэп сэ э бит
 тэр.
Ол күн, им так са а тын, Ма рия Маг да ли на, Ма рия – Иако вы гыт та Иосия иньэ лэ рэ
ону га Са ло мия тэӈ кэ мас ка кэл бит
 тэ рэ. Он но иньэ бу о рун дьи э тэ ба ар этэ. Иисус этин
мин
 ни
 гэс һыт та ак һы
 а ла ры
 нан бис пит
 тэр. Бэ йэ‑бэ йэ лэ ри
 гэр һа ӈар быт
 тар: «Ким би һиэкэ
иньэ бу о рун дьи э тит тэн ула кан бод док та а һы һы га ры ты ай?» Дьак тат тар кол бо ту гар
һу га һа ан кэ лэн нэр, һүр дэ эк дик ти
 ни көр бүт тэр, ту ок
 та а гар да ула кан бол док та ас һы гары
тыл лы
 бы
 тын. Та ас ка йа иһи гэр ки и рэн нэр, ги ни
 лэр ан ге лы көр бүт тэр, чэ бис‑чэ эл кээ
гил бэ гэр та ӈас та а гы
 ны, ол гы на һо һуй бут тар. Ан гел ги ни
 лэр гэ ди э бит: «Кут та ны
 маӈ!
Мин би лэ бин эһи ги ти
 и рил ли
 бит Иису һу көр дү үр гү түн. Ги ни ман на һу ок – Ги
 ни тилли
би
 тэ, кай дак һа ӈар бы
 тын көр дүк. Та ӈа ра һып пыт һи
 рэ бу ба ар. Ба рыӈ түр гэн ник онтон
Ги ни үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри
 гэр Ги ни өл бүт тэр тэн тил ли
 би
 тин ту һу нан кэп сэ эӈ он тон
ги
 ни
 лэ ри Га ли
 ле я га кө һү тэр».
Дьак тат тар кут там мыч ча он но ула кан нык үөрэ гы на һү ү рэн так сан нар, Хрис тос тилли
би
 тин ту һу нан үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри
 гэр кэп сии һү үр бүт тэр.

58
59
Иисус Хрис тос кал ла аӈ ӈа кө тү ү тэ
Тил лэн ба ра ан Хрис тос өс сүө тү өрт уон кү нү үөрэ тэр кө мө һүт тэ ри гэр көс тө өч чү этэ,
Та ӈа ра Ыйа а гын ту һу нан ги ни лэр гэ һа ӈа рар этэ. Би ир дэ Ги ни, оло ру ко му йа ат,
көр дөс пүт: Иеру са лим тан кай ди эк да ба ры маӈ, Ага гыт һа ӈар быт һа ӈа та кэ лэ рин кү ү тэ
оло руӈ, ону эһи ги Ми ни гит тэн ис ти бик ки тин. Иоанн уун нан һү рэк тэ э би тэ, кас эрэ күн
аас пы тын кэн нэ эһи ги Айыы Ты ы ны нан һү рэк тэ ни эк кит.
Айыы Ты ы на эһи э кэ ки ир дэ ги нэ, эһи ги кү ү һү ылы ак кыт, оч чо го Иеру са лим ӈа, Иудея
ону га Са ма рия үр дү лэ ри нэн, һир ба ры муӈ нук та ры гар Мин һа ӈам кир ди гин һэ ӈэ э рэн
бил лэ ри эк кит.
Ити һа ӈа ла рын кэн нит тэн Иисус Хрис тос, үөрэ тэр кө мө һүт тэ рэ кө рө тур дак та ры на,
кал ла аӈ ӈа кө тө гүл лү бү тэ, олор ка рак та рыт тан Ги ни ни бы лыт һап пы та. Кал ла ан ди эк
Ги ни кө тө рүн кө рө тур дак та ры на, ги ни лэр ин ни лэ ри гэр чэ бис‑чэ эл кээ та ӈас та ак ик ки
эр ки һи көс тү бүт тэр, ги ни лэр гэ һа ӈар быт тар: «Га ли лея ки һи лэ рэ! То го эһи ги кал ла ан
ди эк кө рөн ту ра гыт? Эһи гит тэн кал ла аӈ ӈа кө төр Иисус, ити гир дик кэ ли э гэ, аны Ги ни
кө тө рүн кө рөн ту рар гыт көр дүк».
АПОС ТОЛ ЛАР ҮР ДҮК ҮЛЭ ЛЭ РЭ 1:3–11
Воз не се ние Иису са Хри ста
Во с к рес ший Хри стос еще в про дол же ние со ро ка дней яв лял ся Сво им уче ни кам и гово
рил им о Цар ст ве Бо жи ем. На ко нец, со брав уче ни ков, Он по ве лел им:
Не от лу чай тесь из Иеру са ли ма, но жди те обе щан но го от От ца, о чем вы слы ша ли
от Ме ня. Ибо Иоанн кре стил во дою, а вы че рез не сколь ко дней бу де те кре ще ны Ду хом
Свя тым.

«Ир ди ир орок пут, илэ кир дик, ты ын на ак олок»
Та ӈа ра Иисус Хрис тос, ки ри эс кэ ти и рил ли би тин ин ни ти гэр, үс эрэ дьы лы үтү ө лэ ри оӈор бу та һир гэ.
Та ӈа ра Үөрү лэ эк һу ра гы кэп сии һыл дьы бы та, бы ы һа ныы ту һу нан ону га Та ӈа ра Ыйа а гын ту һу нан!
Бу ба ал лар Иисус Хрис тос бэрт улуу үөрэк тэ рэ:
Мин – ир ди ир орок пун, илэ кир дик пин, ты ын на ак олок пун; ким даа бу ол лун кал ла ан на а гы Агаты
гар кэл лэ ги нэ, Ми ни ги нэн кэ лэ эч чи (Иоанн 14:6).
Мин – өл бүт тэн ти лил лии ону га олок; Ми ни э кэ итэ гэ йэр, өл лө гү нэ да, тил ли э гэ (Иоанн 11:25).
Мин һир гэ ба а рым тур ка ры, Мин – һир һыр ды га бын (Иоанн 9:5).
Мин – ты
 ын
 нак олок ки ли
 э бэ бу о ла бын; ким Ми ни
 э кэ кэ лиэ, ач чык
 тыа һу о га, ким Ми ни
 э кэ итэгэ
йэр, ка һан да ула кан нык утап пат бу о лу о га (Иоанн 6:35).
Ки
 һи Уола өл бү тү бу лан бы ы һа а ры кэл би тэ (Лу ка 19:10).
Маӈ най Та ӈа ра Ыйа а гын көр дө өӈ ону га Ги ни кир ди гин (Мат вей 6:33).
Эйэ ни эһи э кэ кэ э һэ бин, Бэ йэм эйэ бин эһи э кэ би э рэ бин; Мин ити һир би э рэ рин көр дүк би эр бэппин.
Эһи ги һү рэк кит һа ап па тын даа, кут там ма тын даа (Иоанн 14:27).
Кэ лиӈ Ми ни
 э кэ ба ры үлэ лэ эч
 чи
 лэр ону га һо ло то һу ок тар, Мин эһи ги
 ни на лы
 ты
 ам. Мин кө тө гөр
та һа гас пын бэ йэ ги
 ти
 гэр ылыӈ, Ми ни
 гит
 тэн үөрэ ниӈ, Мин һү рэк пи
 нэн һым ньа гас пын ону га кирбик
пин, оч чо го эһи ги һа на а гы тын тар га ты ак кыт. Мин та һар та һа га һым үтүө ону га Мин ил лэр тэрэ
рим дьо гус (Мат фей 11:28‑30).
Мин һа ӈа бын иһил ли ир ону га Ми ни гин Ыыта ач чы га итэ гэ йэр, би эк ты ын на ак олок то ок бу о лу о га,
һу уд ка тү бэ һиэ һу о га – ги ни өлү үт
 тэн тил ли
 и гэ кэл би
 тэ (Иоанн 5:24).
Ким итэ гэ йэр Уолу гар, би эк ты ын на ак олок то ок бу о лу о га, ким итэ гэй бэт Уолу гар, ты ы на ак оло гу
кө рүө һу о га: Та ӈа ра кый ӈаммы та ги ни
 э кэ ба ар (Иоанн 3:36).
Ким Ми
 ни
 гин гыт
 та бар сы
 ак һа на а ла ак, бэ йэ тин аһым мак ка, оч чо го эрэ Ми ни
 гин гыт
 та ба рыстын
(Лу ка 9:23).
Ки
 һи һи
 ри ба ры
 тын ыла ры
 гар ту ок үтү ө тэ ба а рый, бэ йэ тин өлү ү гэ кил лэ ри
 э гэ дуу, бэ йэ ти
 гэр ку уһа
га ны оӈо ру о га дуу? (Лу ка 9:25).
Ким дьоӈ ӈо Мин тус пу нан кэп си э гэ, ол ту һу нан Мин Кал ла ан на а гы Ага бар кэп си эм; ким Мини
 гит
 тэн ки һи
 лэр би лэл лэ ри
 гэр ара гы
 а га, оч чо го Мин ги нит
 тэн Кал ла ан
 на а гы Агам би лэ ри
 гэр
ара гы ам (Мат фей 10:32–33).
Кал ла а ны гыт та һир һү тү өк тэ рэ, ол да бу ол лар Мин һа ӈа ла рым үйэ гэ ты ын на ак ка а лы ак та ра
(Лу ка 21:33).