DynamicSuperb/MultiLingualSpeechRecognition_MLS-pl

file stringlengths 18 18	instruction stringclasses 3 values	label stringlengths 100 351
001889_1447_000001	Recognize what the speaker says in Polish.	nawet w obecności matki leżącej z zawiązaną głową na sofie nie mogły się powstrzymać robiły perskie oczko dawały sobie znaki mówiły niemym kolorowym alfabetem pełnym sekretnych znaczeń irytowało mnie to szydercze porozumienie ta migotliwa zmowa poza mymi plecami
001889_1447_000005	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	ale w dniach upadku w godzinach niskiej pokusy zdarzało się że ten lub ów z mieszkańców miasta zabłąkiwał się na wpół przypadkiem w tę wątpliwą dzielnicę
001889_1447_000007	Transcribe the speech into Polish text.	ażeby wypocząć na ich nicości zanim wciągnięte zostaną w labirynty nowych przygód i rozdziałów ach ten stary pożółkły romans roku ta wielka rozpadająca się księga kalendarza
001889_1447_000013	Recognize what the speaker says in Polish.	i podczas gdy zabawy dzieci stawały się coraz bardziej hałaśliwe i splątane wypieki miasta ciemniały i zakwitały purpurą nagle świat cały zaczynał więdnąć i czernieć i szybko wydzielał się zeń majaczliwy zmierzch którym zarażały się wszystkie rzeczy
001889_1447_000014	Transcribe the speech into Polish text.	osobliwością dzielnicy są dorożki bez woźniców biegnące samopas po ulicach nie jakoby nie było tu dorożkarzy ale wmieszani w tłum i zajęci tysiącem spraw nie troszcz się o swe dorożki
001889_1447_000021	Transcribe the speech into Polish text.	ludzie uciekali przed zmierzchem w cichym popłochu i naraz dosięgał ich ten trąd i wysypywał się ciemną wysypką na czole i tracili twarze które odpadały wielkimi bezkształtnymi plamami i szli dalej już bez rysów bez oczu gubiąc po drodze maskę po masce
001889_1447_000023	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	świdrowały te oczy dzień cały i wierciły dziury w ścianach mrugały tłoczyły się trzepocząc rzęsami z palcem przy ustach jedne przez drugie pełne chichotu i psoty
001889_1447_000025	Transcribe the speech into Polish text.	mnożył się i sycił potężny kapitał jesieni tam rósł i ciemniał ten kapitał i rozsiadał się coraz szerzej na półkach jak na galeriach jakiego wielkiego teatru
001889_1447_000026	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	rozglądał się z przerażeniem po pustym sklepie szukał subiektów ale ci ciemni i rudzi aniołowie dokądś odlecieli pozostał on sam tylko
001889_1447_000028	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	nie jedliśmy tego dnia obiadu bo ogień w kuchni wracał kłębami dymu do izby w pokojach było zimno i pachniało wiatrem około drugiej po południu wybuchł na przedmieściu pożar i rozszerzał się gwałtownie matka z adelą zaczęły pakować pościel futra i kosztowności
001889_1447_000032	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	nastawiał się palisadami krokwi rósł jak sklepienia gotyckie rozprzestrzeniał się lasem belek pełnym stokrotnego echa i huczał jak pudło ogromnych basów
001889_1447_000035	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	zaczynał się u dołu i próbował jękliwie i nieśmiało altowych spełzłości i półtonów przechodził potem do spłowiałych popiołów dali do gobelinowych błękitów
001889_1447_000036	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	urywane bezładne słowa które fantastycznie powiększały kłamliwie przesadzały bezmiar nocy siedzieliśmy wszyscy w jasno oświetlonej kuchni
001889_1447_000037	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	nieraz można ich widzieć na niebezpiecznych zakrętach wychylonych daleko z połamanej budy jak z lejcami w dłoniach przeprowadzają z natężeniem trudny manewr wymijania
001889_1447_000039	Transcribe the speech into Polish text.	cała ta manipulacja wydaje się czymś nieistotnym pozorem komedią ironicznie zarzuconą zasłoną na prawdziwy sens sprawy panienki sklepowe smukłe i czarne każda z jakąś skazą piękności charakterystyczną dla tej dzielnicy wybrakowanych artykułów
001889_1447_000040	Transcribe the speech into Polish text.	wtedy to wylały się te czarne rzeki wędrówki beczek i konwi i płynęły przez noce czarne ich połyskliwe gwarne zbiegowiska oblegały miasto
001889_1447_000041	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	ojciec nasłuchiwał jego ucho zdawało się w tej ciszy nocnej wydłużać i rozgałęziać poza okno fantastyczny koralowiec czerwony polip falujący w mętach nocy nasłuchiwał i słyszał słyszał z rosnącym niepokojem daleki przypływ tłumów które nadciągały
001889_1447_000045	Recognize what the speaker says in Polish.	za to sukna leżały ciche bez głosu w swej pilśniowej puszystości i podawały sobie wzdłuż ścian spojrzenia za plecami ojca wymieniały od szafy do szafy ciche znaki porozumiewawcze
001889_1447_000051	Transcribe the speech into Polish text.	pobiegłem boso do okna niebo wydmuchane było wzdłuż i wszerz wiatrami srebrzystobiałe i przestronne porysowane było w linie sił natężone do pęknięcia w srogie bruzdy jakby zastygłe żyły cyny i ołowiu
001889_1447_000052	Transcribe the speech into Polish text.	słyszał jak w pauzach wichury miechy żeber strychowych składały się w fałdy i dach wiotczał i zwisał jak ogromne płuca z których uciekł oddech to znów nabierał tchu
001889_1447_000054	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	aż pewnej nocy wezbrały pod gontowymi przestworami falangi garnków i flaszek i popłynęły wielkim stłoczonym ludem na miasto strychy
001889_1447_000055	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	za ogniskiem kuchennym i czarnym szerokim okapem komina prowadziło parę stopni do drzwi strychu na tych schodkach siedział starszy subiekt teodor i nasłuchiwał jak strych grał od wichru
001889_1447_000056	Recognize what the speaker says in Polish.	gdy tymczasem już na bokach rozwiązuje się i rozprzęga ta zaimprowizowana maskarada i niezdolna wytrwać w swej roli rozpada się za nami w gips i pakuły w rupieciarnię jakiegoś ogromnego pustego teatru
001889_1447_000057	Recognize what the speaker says in Polish.	przychodziła pora wielkiego sezonu ożywiały się ulice o szóstej godzinie po południu miasto zakwitało gorączką domy dostawały wypieków a ludzie wędrowali ożywieni jakimś wewnętrznym ogniem
001889_1447_000061	Recognize what the speaker says in Polish.	sztychowane z ostrą wyrazistością widoków oglądanych przez lunetę na tych bliższych planach wydobył sztycharz cały zawikłany i wieloraki zgiełk ulic i zaułków
001889_1447_000062	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	stopniowo jednak znudzony błaznowaniem wesoły ten ludek rozpraszał się w dalszych okolicach krajobrazu i tam powoli gubił się wród skalnych załomów i dolin
001889_1447_000066	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	a jednak a jednak czy mamy zdradzić ostatnią tajemnicę tej dzielnicy troskliwie ukrywany sekret ulicy krokodyli kilkakrotnie w trakcie naszego sprawozdania stawialiśmy pewne znaki ostrzegawcze dawaliśmy w delikatny sposób wyraz naszym zastrzeżeniom
001889_1447_000067	Transcribe the speech into Polish text.	z tej zwiędłej dali peryferii wynurzało się miasto i rosło ku przodowi naprzód jeszcze w nie zróżnicowanych kompleksach w zwartych blokach i masach domów poprzecinanych głębokimi parowami ulic by bliżej jeszcze wyodrębnić się w pojedyncze kamienice
001889_1447_000069	Recognize what the speaker says in Polish.	w tej dzielnicy pozoru i pustego gestu nie przywiązuje się zbytniej wagi do ścisłego celu jazdy i pasażerowie powierzaj się tym błędnym pojazdom z lekkomyślnością która cechuje tu wszystko
001889_1447_000070	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	byli to mężowie wielkiego zgromadzenia dostojni i pełni namaszczenia panowie gładzący długie pielęgnowane brody i prowadzący wstrzemięźliwe i dyplomatyczne rozmowy ale i w tej ceremonialnej konwersacji w spojrzeniach które wymieniali był błysk uśmiechniętej ironii
001889_1447_000072	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	z tego labiryntu wystrzelał całymi galeriami pokojów wyprowadzał piorunem skrzydła i trakty toczył z hukiem długie amfilady
001889_1447_000077	Transcribe the speech into Polish text.	pusta wielka podłoga trzaskała w ciszy i liczyła w tym wietle wzdłuż i wszerz swe błyszczce kwadraty szachownicę wielkich tafli które rozmawiały ze sob w ciszy trzaskami odpowiadały sobie to tu to tam głonym pęknięciem
001889_1447_000079	Transcribe the speech into Polish text.	nie przyjmując jadła ani napoju z wypiekami gorączki na twarzy z konwulsją wstrętu wrytą dookoła ust ojciec mój zdziczał zupełnie jasne było że tego napięcia nienawiści żaden organizm długo wytrzymać nie może
001889_1447_000080	Recognize what the speaker says in Polish.	kto mógł powiedzieć czy żył gdzie jeszcze w jakiej szparze podłogi czy przebiegał nocami pokoje zaplątany w afery karakonie czy też był może między tymi martwymi owadami które adela co rana znajdowała brzuchem do góry leżące i najeżone nogami i które ze wstrętem brała na śmietniczkę i wyrzucała
001889_1447_000081	Recognize what the speaker says in Polish.	były to długie tygodnie depresji ciężkie tygodnie bez niedziel i świąt przy zamkniętym niebie i w zubożałym krajobrazie ojca już wówczas nie było górne pokoje wysprzątano i wynajęto pewnej telefonistce
001889_1447_000085	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	tam siedział ojciec jak w ptaszarni na wysokim stołku a gołębniki registratur szeleściły plikami papierów i wszystkie gniazda i dziuple pełne były świergotu cyfr
001889_1447_000087	Transcribe the speech into Polish text.	tylko pęk piór pawich stojących w wazie na komodzie nie dał się utrzymać w ryzach był to element swawolny niebezpieczny o nieuchwytnej rewolucyjności jak rozhukana klasa gimnazjalistek pełna dewocji w oczy a rozpustnej swawoli poza oczyma
001889_1447_000088	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	wjechał w ten czarny szpaler i ulica staje się ciemna od tego ciągu wozów siejących pył węglowy ciemne sapanie parowozu i powiew dziwnej powagi pełnej smutku
001889_1447_000090	Recognize what the speaker says in Polish.	wrażenie było tak łudzące że adela otworzyła drzwi i w samej rzeczy ujrzała teodora i brata mego wynurzających się z trudem z wichury w której tkwili po pachy
001889_1447_000091	Transcribe the speech into Polish text.	przestrzeń sklepu rozszerzyła się w panoramę jesiennego krajobrazu pełną jezior i dali a na tle tej scenerii ojciec wędrował wśród fałd i dolin fantastycznego kanaanu wędrował wielkimi krokami z rękoma rozkrzyżowanymi proroczo w chmurach i kształtował kraj uderzeniami natchnienia
001889_1447_000093	Transcribe the speech into Polish text.	ale gdy gadając rozwija ogromne postawy sukna przymierza fałduje i drapuje niekończącą się strugę materiału przepływającą przez jego ręce formując z jego fal iluzoryczne surduty i spodnie
001889_1447_000096	Recognize what the speaker says in Polish.	i wędrówki te były równie jałowe i bez rezultatu jak ekscytacje fantazji pędzonej przez szpalty i kolumny pornograficznych druków wchodziło się do jakiegoś krawca żeby zamówić ubranie ubranie o taniej elegancji tak charakterystycznej dla tej dzielnicy
001889_1447_000098	Transcribe the speech into Polish text.	napięcie pozy sztuczna powaga maski ironiczny patos drży na tym naskórku ale dalecy jesteśmy od chęci demaskowania widowiska wbrew lepszej wiedzy czujemy się wciągnięci w tandetny czar dzielnicy
001889_1447_000101	Transcribe the speech into Polish text.	zwiedzimy dziesiątki magazynów trafimy do całkiem podobnych będziemy wędrowali przez szpalery książek wertowali czasopisma i druki konferowali długo i zawile z panienkami o nadmiernym pigmencie i skażonej piękności które nie potrafią zrozumieć naszych życzeń
001889_1447_000103	Transcribe the speech into Polish text.	będziemy się wikłali w nieporozumieniach aż cała nasza gorączka i podniecenie ulotni się w niepotrzebnym wysiłku w straconej na próżno gonitwie nasze nadzieje były nieporozumieniem
001889_1447_000105	Recognize what the speaker says in Polish.	na niebie wydmuchał wiatr zimne i martwe kolory grynszpanowe żółte i liliowe smugi dalekie sklepienia i arkady swego labiryntu dachy stały pod tymi niebami czarne i krzywe pełne niecierpliwości i oczekiwania
001889_1447_000107	Recognize what the speaker says in Polish.	trzęsąc się ze złości wygrażała rękami adeli i matce nie rozumiałem o co jej chodzi a ona zacietrzewiała się coraz bardziej w gniewie i stała się jednym pękiem gestykulacji i złorzeczeń
001889_1447_000108	Transcribe the speech into Polish text.	były to ogromne wiechcie piór wypchane byle jak starym ścierwem u wielu nie można było wyróżnić głowy gdyż pałkowata ta część ciała nie nosiła żadnych znamion duszy
001889_1447_000111	Transcribe the speech into Polish text.	pod domami płynie rzeka tłumu ulica jest szeroka jak bulwar wielkomiejski ale jezdnia jak place wiejskie zrobiona jest z ubitej gliny pełna wybojów kałuży i trawy
001889_1447_000112	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	ojciec mój wydany na łup szału wplątywał się w nią coraz bardziej smutne skutki nie dały długo na siebie czekać wnet pojawiły się pierwsze podejrzane znaki które napełniły nas przerażeniem i smutkiem zachowanie ojca zmieniło się
001889_1447_000114	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	i ptaki spadały ugodzone pociskiem obwisały ciężko i więdły już w powietrzu nim doleciały do ziemi były już bezforemną kupą pierza w mgnieniu oka pokryła się wyżyna tą dziwną fantastyczną padliną
001889_1447_000115	Transcribe the speech into Polish text.	ta rzeczywistość jest cienka jak papier i wszystkimi szparami zdradza swą imitatywność chwilami ma się wrażenie że tylko na małym skrawku przed nami układa się wszystko przykładnie w ten pointowany obraz bulwaru wielkomiejskiego
001889_1447_000117	Recognize what the speaker says in Polish.	napełniały pokój świergotem i szeptem rozsypywały się jak motyle dookoła wieloramiennej lampy uderzały tłumem barwnym w matowe starcze dziurki od kluczy
001889_1447_000120	Transcribe the speech into Polish text.	ach ten dziki obłęd popłochu pisany błyszczącą czarną linią na tablicy podłogi ach te krzyki grozy ojca skaczącego z krzesła na krzesło z dzirytem w ręku
001889_1447_000121	Transcribe the speech into Polish text.	ojciec stał się purpurowy ze wzburzenia i wskoczył na ladę i kiedy tłum szturmem zdobywał tę twierdzę i wkraczał hałaśliwą ciżbą do sklepu ojciec mój jednym skokiem wspiął się na półki z suknem i uwisły wysoko nad tłumem dął z całej siły w wielki puzon z rogu i trąbił na alarm
001889_1447_000122	Recognize what the speaker says in Polish.	ach i spisując te nasze opowiadania szeregując te historie o moim ojcu na zużytym marginesie jej tekstu czy nie oddaję się tajnej nadziei że wrosną one kiedy niepostrzeżenie między zżółkłe kartki tej najwspanialszej rozsypującej się księgi
001889_1447_000123	Transcribe the speech into Polish text.	lecz na tym się też kończy przekroczywszy pewien punkt napięcia przypływ zatrzymuje się i cofa atmosfera gaśnie i przekwita możliwości więdną i rozpadaj się w nicość oszalałe szare maki ekscytacji rozsypuj się w popiół
001889_1447_000124	Recognize what the speaker says in Polish.	wówczas to dostrzegł jak grupy wędrowców w oddali zadzierały głowy ku niebu wskazując coś wzniesionymi rękami i wnet zaroiło się niebo jak kolorową wysypką
001889_1447_000125	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	duch czasu mechanizm ekonomiki nie oszczędził i naszego miasta i zapuścił korzenie na skrawku jego peryferii gdzie rozwinął się w pasożytniczą dzielnicę
008758_8338_000001	Recognize what the speaker says in Polish.	jakże szczupłą zaiste mamy do nich podstawę gdy nie wiemy nawet tak zasadniczych i niezbędnych wiadomości jak na przykład jakiemi i iloma zmysłami owady rozporządzają nie wiemy w jakim stopniu widzą one swemi oczami czują różkami i w ogóle jak im się świat zewnętrzny przedstawia
008758_8338_000004	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	bo mrówki co wieczór oddalając się w głąb mrowiska zamykają starannie wszystkie nie zadawalniając się tem rozstawiają one jeszcze na wszelki wypadek liczne i czujne straże
008758_8338_000005	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	widocznie wie o tem że są oczy które czuwają i nie dadzą zmarnieć biedactwu rzeczywiście koło matki kręci się bezustannie kilka nianiek i skoro tylko która ujrzy leżące jajeczko natychmiast chwyta je troskliwie w pyszczek i obracając szybko okrywa swoją śliną co ma być niezbędną operacją poprzedzającą dalsze akty wychowania
008758_8338_000007	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	czy nakarmiwszy pupilki mogą już założyć łapki na brzuszek i młynkować pazurkami ho ho daleko do tego muszą przecież zamorusane i nieznające jeszcze porządku liszki umyć i oczyścić muszą uprzątnąć po nich rzeczy niepotrzebne tak prędko aby powietrze zawsze było świeże i czyste
008758_8338_000008	Recognize what the speaker says in Polish.	których liczbę miała pomnożyć i moja luneta wewnętrzne wszakże urządzenie tych kopców zadziwiająco praktycznie jest obmyślane zarówno w celu utrzymania jednostajnej temperatury podczas upałów i chłodów jak w celu obrony
008758_8338_000009	Transcribe the speech into Polish text.	wyglądają one prawie bajecznie ale zawsze tylko dlatego że przywykliśmy się uważać za uprzywilejowane istoty których wynalazkiem i wyłączną własnością powinny być waśnie narodowe wojska fortece i zasady strategii tymczasem to wszystko praktykuje się na szeroką skalę od dawna wśród naszych pól i lasów
008758_8338_000010	Transcribe the speech into Polish text.	mrówki choć tanio uzbrojone lekceważą sobie wszelkie trudy a nawet bezpieczeństwo osobiste gdy interesa ogółu tego wymagają w wojnach nie znają ani litości ani bojaźni
008758_8338_000011	Recognize what the speaker says in Polish.	skoro tylko dziewicze samiczki wybrały oblubieńców już chwile tych ostatnich są policzone młodzi małżonkowie znużeni lotem i uciechami spadają na ziemię i umierają
008758_8338_000013	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	młode liszki potrzebują po kilka razy na dzień przyjmować posiłek a same nie umieją sobie żadną miarą poradzić są to niedołężne istotki prawdziwe niemowlęta które bez opieki starszych zginęłyby z głodu
008758_8338_000018	Recognize what the speaker says in Polish.	nawet najzaciętszy wróg owadów musi zauważyć i ocenić zaparcie się siebie jakie zdradzają robotnice w wypadku gdy chodzi o drogie im potomstwo w rozkopanem zapomocą laski mrowisku dostrzedz można robotnice
008758_8338_000019	Recognize what the speaker says in Polish.	lub stają się żerem dla czychającego na nich ptactwa a zasmucone po ich stracie wdowy o niczem już więcej nie myślą jak tylko o przyszłych obowiązkach nie w głowie im dalszy współudział w powietrznych pląsach swych rówieśniczek szukają już tylko miejsca gdzieby mieszkanie założyć i zająć się wychowaniem potomstwa a znalazłszy
008758_8338_000021	Transcribe the speech into Polish text.	co to za zmartwienie nastaje gdy poczują na przykład że w pokoju za chłodno nie znają one biedaczki wynalazku ognia więc też choć gałązek i drzewa mają pod dostatkiem zapalić w piecach nie mogą zresztą gdyby mogły nie chciałyby pewno z obawy pożaru bo większa część mrówek buduje gniazda z palnych materiałów
008758_8338_000022	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	zdawałoby się że już nie ma na to rady otóż nieprawda jest i to bardzo prosta przemyślne stworzonka ogrzewają je własnem ciepłem a gdy i to nie pomaga biorą po kilka jajeczek w szczęki i przenoszą wkrótce cały magazyn w inną cieplejszą stronę mrowiska
008758_8338_000024	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	ale są to poczwarki okryte białym kokonkiem jajeczka zaś mrówek są bardzo drobne tak drobne że zaledwo można je dojrzeć gołem okiem od chwili gdy zostaje jajeczko zniesionem zaczyna się dla robotnic mozolna około niego praca
008758_8338_000027	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	w australii w nowej południowej walii bardzo drobny gatunek buduje sobie z bardzo twardej gliny kopce wysokie na osiem do dziesięciu stóp przywykliśmy lekceważyć sobie mrowiska i jeśli z pewną ostrożnością zbliżamy się do nich
008758_8338_000030	Transcribe the speech into Polish text.	po wylęgnięciu co następuje zwykle w kilka dni po zniesieniu zaczyna się ciężka praca zarówno dla opiekunek jak i dla dostawczyń żywności niezmordowane cioteczki bez odpoczynku krzątają się nad zaspakajaniem potrzeb młodego potomstwa co wieczór na godzinę przynajmniej przed zachodem słońca
008758_8338_000032	Recognize what the speaker says in Polish.	tam także mrówki zimują górne zaś na porę ciepłą i mieszczą wylęgarnię piętra są z sobą połączone za pomocą pionowych kurytarzy i komunikują się ze szczytem mrowiska za pośrednictwem mnóstwa otworów prowadzących na zewnątrz przez te wyjścia ani chłód ani nieprzyjaciel nie mogą się dostać
008758_8338_000033	Recognize what the speaker says in Polish.	zwane pospolicie mrowiskami chociaż są one prawie najprostsze z pośród gniazd budowanych przez towarzyskie owady chociaż ustępują pod względem trwałości i wielkości wspaniałym gmachom jakie wznoszą termity to jednak nie sądź aby były tak bardzo pierwotne jak na to z pozoru wyglądają dowodzą owszem ogromnego postępu w stosunku do innych owadów
008758_8338_000035	Transcribe the speech into Polish text.	i niekiedy napadają gromadnie na sąsiednie gniazda czarnych mrówek zbudowane w wypróchniałych pniach drzewnych lub na brunatne mrówki i po zaciętych a śmiertelnych bojach w otwartem polu lub na ścianach fortecy unoszą w razie wygranej z nieprzyjacielskiego miasta jako łup
008758_8338_000038	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	praktycznie stworzenia nie tylko podobnie jak pasterze i myśliwi znają swoje ścieżyny ale wydeptują nawet formalne drogi bite szedłem traktem mrówczym przez wdzięczność za ulgę pragnę mimowolnym inżynierom poświęcić jeszcze chwil kilka tem więcej że ich organizacyę poznałem cokolwiek w częstych popasach w blizkości mrowisk
008758_8338_000041	Recognize what the speaker says in Polish.	bez silnej dłoni któraby je w karbach trzymała budują one swoje fortece posiadają pewnego rodzaju przemysł zajmują się hodowlą pożytecznych istot i co najciekawsze znają i praktykują na szeroką skalę podział pracy
008758_8338_000048	Transcribe the speech into Polish text.	w przywiązaniu bowiem do przybranego potomstwa przewyższają matki a w spełnianiu wszelkich innych zajęć stanowią prawdziwie niedościgniony typ pracownic one są wszystkiem w mrowisku im zawdzięcza gromada dobrobyt swój cały i egzystencję
008758_8338_000050	Recognize what the speaker says in Polish.	luźnych obserwacyach szczególniej zaś podczas deszczów kiedy to wezbrane wody przykuwały mię do miejsca na długo i jak na wyspie jakiej więziły razem z mrówkami oraz innemi owadami mając sposobność w takich warunkach przyglądać się sześcionogim bohaterom
008758_8338_000052	Transcribe the speech into Polish text.	gotów jestem już więcej ci o nich nie wspominać ale pod warunkiem że przez krótką chwilę posłuchasz jeszcze o mrówkach mam ochotę zrobić cię powiernikiem ich tajemnic rodzinnych ręczę że poznasz bardzo ciekawe strony ich charakteru
008758_8338_000054	Transcribe the speech into Polish text.	w tych pierwszych najcięższych czasach mrówka matka spełnia czyn bohaterski odrywa sobie dobrowolnie skrzydła jako niepotrzebną a zawadzającą tylko w domowych zajęciach ozdobę skrzydła
008758_8338_000055	Recognize what the speaker says in Polish.	opowiada że gdy spotkał jedno z gniazd takich nie ośmielił się do niego zbliżyć więcej jak na czterdzieści kroków a to z obawy aby nie został zagryzionym stosował się on w tym względzie do przestrogi towarzyszącego mu krajowca
008758_8338_000057	Transcribe the speech into Polish text.	napadami swojemi wzbudza najwyższe przerażenie jeśli wtargnie nocą do jakiego domu mieszkańcy zrywają się z pościeli i w negliżach uciekają na miejsca nie zajęte przez wędrującą hordę wspomniawszy ci o ogromnych budowlach mrówek nie mogę pominąć milczeniem charakterystycznej okoliczności
008758_8338_000060	Recognize what the speaker says in Polish.	w tym samym czasie gdy jedne walczą inne rabują napadnięte gniazda unosząc jaja i poczwarki do domu gdzie albo przeznaczają je na rzeź albo też wychowują troskliwie w celu pomnożenia mrowiska bo z tych niewolników wychowują się zwykle niby janczary
008758_8338_000062	Recognize what the speaker says in Polish.	przekonałem się że wszystko co wiemy dotąd o mrówkach nie wystarcza do sprawiedliwego i ścisłego sądu o stopniu ich inteligencji mimo licznych usiłowań dalekimi jesteśmy od dokładnej znajomości tych istot dużo przyczyn składa się na to obserwować na przykład możemy prócz kształtów ciała tylko ich czyny
008758_8338_000064	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	drugie budują inne rzeźbią wychowywują młode pokolenia odgrywając przytem rolę nianiek i karmicielek jeszcze inne zajmują się myśliwstwem pasterstwem gromadzeniem żywności przyswajaniem mszyc rzemiosłem wojskowem a nawet zdobywaniem i ujarzmianiem niewolników
008758_8338_000068	Recognize what the speaker says in Polish.	są to w istocie poczwarki z których w niedługim czasie młode wylęgną się mrówki pospólstwo nazywa je powszechnie choć niewłaściwie mrówczemi jajami rzeczywiście mają one niejakie podobieństwo do jaj
008758_8338_000070	Recognize what the speaker says in Polish.	ale nawet dostawcy żywności i wojsko jednomyślnie śpieszą na ratunek zagrożonym liszkom i poczwarkom gdyby srogi obserwator posunął okrucieństwo do ostatnich granic i rozciął na pół mrówkę zajętą ratowaniem tych białych bryłek ujrzałby obraz jakiego się przez całe życie nie zapomina
008758_8338_000071	Recognize what the speaker says in Polish.	kilka innych mrówek był to gatunek inny większy i straszniejszy jakiś z daleka już musiały odczuć moją obecność bo gestykulując żwawo różkami zbliżyły się do mnie i otoczyły kołem
008758_8338_000072	Recognize what the speaker says in Polish.	które rzucają na sprawę przemian u owadów jasne światło i odzierają ją z uroku wszelkiej cudowności ściśle biorąc przemiany należałoby po prostu nazwać stopniowym rozwojem owadów liszka motyla
008758_8338_000073	Transcribe the speech into Polish text.	ale byłaby to czynność bezcelowa i gdyby chodziło tylko o samą przyjemność zakopania pająka z pewnością nastecznik nie napadałby na niego nie kaleczył i nie trudził się daremnie zgadnij w jakim celu napastnik grzebał ofiarę o cel zresztą ludzie rzadko pytają bo zdarza się im zbyt często spełnianie wielu czynów bezcelowych
008758_8338_000075	Transcribe the speech into Polish text.	w powietrzu unosiły się dziwne wonie i szmery przerywane co chwila silniejszym jakimś podmuchem albo gwałtownym hukiem i świstem skrzydeł owadzich zaraz pierwszego dnia mogłem ocenić doniosłość usług jakie mi oddawała luneta gdym potrzebował objąć wzrokiem duży a bliski przedmiot w całości odwracałem ją i patrząc w szkło przedmiotowe
008758_8338_000076	Transcribe the speech into Polish text.	rozum nasz plącze się w tłumie trudnych do wyjaśnienia zagadek nie możemy pojąć dlaczego i jakim sposobem jeden i ten sam żołądek owadu może trawić w pierwszej epoce życia ogromne ilości zielska
008758_8338_000077	Recognize what the speaker says in Polish.	przyczem prawie zawsze udaje mu się przewrócić ją nawznak i wtedy zadaje jej pośpiesznie ciężkie rany swem zatrutem żądłem zawiązuje się śmiertelna ale nierówna walka bo choć pszczoła posiada także żądło i póki sił starczy usiłuje dosięgnąć nim przeciwnika
008758_8338_000081	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	wyglądało to zupełnie tak jakby go parzyła ziemia na której chciał stanąć ulokował się nareszcie w odległości kilkunastu kroków odemnie i kiwnąwszy kilka razy odwłokiem jakby z zadowolenia
008758_8338_000084	Recognize what the speaker says in Polish.	tkwi już maleńki gotowy motylek który rośnie w niej i rozsadza powoli jedną po drugiej skórki gąsienicy nie wcale tak nie jest w gąsienicy jest wprawdzie motyl ale niewykształcony jeszcze i wyglądający przez to jak gąsienica wszystkie jego części ciała znajdują się już wprawdzie w gąsienicy
008758_8338_000089	Recognize the speech and give me the transcription in Polish.	oddalałem obraz przez co w zmniejszeniu dostrzegałem go wcale nieźle chcąc znowu bardzo oddalone przedmioty zbliżyć patrzyłem tym końcem jaki się zwykle do oka przykłada po oswojeniu się z pierwszymi niespodziankami najważniejszą myślą moją było zapewnić się czym nie zgubił flakonika od którego zależało teraz życie dwóch ludzi

001889_1447_000001

Recognize what the speaker says in Polish.

nawet w obecności matki leżącej z zawiązaną głową na sofie nie mogły się powstrzymać robiły perskie oczko dawały sobie znaki mówiły niemym kolorowym alfabetem pełnym sekretnych znaczeń irytowało mnie to szydercze porozumienie ta migotliwa zmowa poza mymi plecami

001889_1447_000005

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

ale w dniach upadku w godzinach niskiej pokusy zdarzało się że ten lub ów z mieszkańców miasta zabłąkiwał się na wpół przypadkiem w tę wątpliwą dzielnicę

001889_1447_000007

Transcribe the speech into Polish text.

ażeby wypocząć na ich nicości zanim wciągnięte zostaną w labirynty nowych przygód i rozdziałów ach ten stary pożółkły romans roku ta wielka rozpadająca się księga kalendarza

001889_1447_000013

Recognize what the speaker says in Polish.

i podczas gdy zabawy dzieci stawały się coraz bardziej hałaśliwe i splątane wypieki miasta ciemniały i zakwitały purpurą nagle świat cały zaczynał więdnąć i czernieć i szybko wydzielał się zeń majaczliwy zmierzch którym zarażały się wszystkie rzeczy

001889_1447_000014

Transcribe the speech into Polish text.

osobliwością dzielnicy są dorożki bez woźniców biegnące samopas po ulicach nie jakoby nie było tu dorożkarzy ale wmieszani w tłum i zajęci tysiącem spraw nie troszcz się o swe dorożki

001889_1447_000021

Transcribe the speech into Polish text.

ludzie uciekali przed zmierzchem w cichym popłochu i naraz dosięgał ich ten trąd i wysypywał się ciemną wysypką na czole i tracili twarze które odpadały wielkimi bezkształtnymi plamami i szli dalej już bez rysów bez oczu gubiąc po drodze maskę po masce

001889_1447_000023

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

świdrowały te oczy dzień cały i wierciły dziury w ścianach mrugały tłoczyły się trzepocząc rzęsami z palcem przy ustach jedne przez drugie pełne chichotu i psoty

001889_1447_000025

Transcribe the speech into Polish text.

mnożył się i sycił potężny kapitał jesieni tam rósł i ciemniał ten kapitał i rozsiadał się coraz szerzej na półkach jak na galeriach jakiego wielkiego teatru

001889_1447_000026

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

rozglądał się z przerażeniem po pustym sklepie szukał subiektów ale ci ciemni i rudzi aniołowie dokądś odlecieli pozostał on sam tylko

001889_1447_000028

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

nie jedliśmy tego dnia obiadu bo ogień w kuchni wracał kłębami dymu do izby w pokojach było zimno i pachniało wiatrem około drugiej po południu wybuchł na przedmieściu pożar i rozszerzał się gwałtownie matka z adelą zaczęły pakować pościel futra i kosztowności

001889_1447_000032

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

nastawiał się palisadami krokwi rósł jak sklepienia gotyckie rozprzestrzeniał się lasem belek pełnym stokrotnego echa i huczał jak pudło ogromnych basów

001889_1447_000035

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

zaczynał się u dołu i próbował jękliwie i nieśmiało altowych spełzłości i półtonów przechodził potem do spłowiałych popiołów dali do gobelinowych błękitów

001889_1447_000036

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

urywane bezładne słowa które fantastycznie powiększały kłamliwie przesadzały bezmiar nocy siedzieliśmy wszyscy w jasno oświetlonej kuchni

001889_1447_000037

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

nieraz można ich widzieć na niebezpiecznych zakrętach wychylonych daleko z połamanej budy jak z lejcami w dłoniach przeprowadzają z natężeniem trudny manewr wymijania

001889_1447_000039

Transcribe the speech into Polish text.

cała ta manipulacja wydaje się czymś nieistotnym pozorem komedią ironicznie zarzuconą zasłoną na prawdziwy sens sprawy panienki sklepowe smukłe i czarne każda z jakąś skazą piękności charakterystyczną dla tej dzielnicy wybrakowanych artykułów

001889_1447_000040

Transcribe the speech into Polish text.

wtedy to wylały się te czarne rzeki wędrówki beczek i konwi i płynęły przez noce czarne ich połyskliwe gwarne zbiegowiska oblegały miasto

001889_1447_000041

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

ojciec nasłuchiwał jego ucho zdawało się w tej ciszy nocnej wydłużać i rozgałęziać poza okno fantastyczny koralowiec czerwony polip falujący w mętach nocy nasłuchiwał i słyszał słyszał z rosnącym niepokojem daleki przypływ tłumów które nadciągały

001889_1447_000045

Recognize what the speaker says in Polish.

za to sukna leżały ciche bez głosu w swej pilśniowej puszystości i podawały sobie wzdłuż ścian spojrzenia za plecami ojca wymieniały od szafy do szafy ciche znaki porozumiewawcze

001889_1447_000051

Transcribe the speech into Polish text.

pobiegłem boso do okna niebo wydmuchane było wzdłuż i wszerz wiatrami srebrzystobiałe i przestronne porysowane było w linie sił natężone do pęknięcia w srogie bruzdy jakby zastygłe żyły cyny i ołowiu

001889_1447_000052

Transcribe the speech into Polish text.

słyszał jak w pauzach wichury miechy żeber strychowych składały się w fałdy i dach wiotczał i zwisał jak ogromne płuca z których uciekł oddech to znów nabierał tchu

001889_1447_000054

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

aż pewnej nocy wezbrały pod gontowymi przestworami falangi garnków i flaszek i popłynęły wielkim stłoczonym ludem na miasto strychy

001889_1447_000055

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

za ogniskiem kuchennym i czarnym szerokim okapem komina prowadziło parę stopni do drzwi strychu na tych schodkach siedział starszy subiekt teodor i nasłuchiwał jak strych grał od wichru

001889_1447_000056

Recognize what the speaker says in Polish.

gdy tymczasem już na bokach rozwiązuje się i rozprzęga ta zaimprowizowana maskarada i niezdolna wytrwać w swej roli rozpada się za nami w gips i pakuły w rupieciarnię jakiegoś ogromnego pustego teatru

001889_1447_000057

Recognize what the speaker says in Polish.

przychodziła pora wielkiego sezonu ożywiały się ulice o szóstej godzinie po południu miasto zakwitało gorączką domy dostawały wypieków a ludzie wędrowali ożywieni jakimś wewnętrznym ogniem

001889_1447_000061

Recognize what the speaker says in Polish.

sztychowane z ostrą wyrazistością widoków oglądanych przez lunetę na tych bliższych planach wydobył sztycharz cały zawikłany i wieloraki zgiełk ulic i zaułków

001889_1447_000062

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

stopniowo jednak znudzony błaznowaniem wesoły ten ludek rozpraszał się w dalszych okolicach krajobrazu i tam powoli gubił się wród skalnych załomów i dolin

001889_1447_000066

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

a jednak a jednak czy mamy zdradzić ostatnią tajemnicę tej dzielnicy troskliwie ukrywany sekret ulicy krokodyli kilkakrotnie w trakcie naszego sprawozdania stawialiśmy pewne znaki ostrzegawcze dawaliśmy w delikatny sposób wyraz naszym zastrzeżeniom

001889_1447_000067

Transcribe the speech into Polish text.

z tej zwiędłej dali peryferii wynurzało się miasto i rosło ku przodowi naprzód jeszcze w nie zróżnicowanych kompleksach w zwartych blokach i masach domów poprzecinanych głębokimi parowami ulic by bliżej jeszcze wyodrębnić się w pojedyncze kamienice

001889_1447_000069

Recognize what the speaker says in Polish.

w tej dzielnicy pozoru i pustego gestu nie przywiązuje się zbytniej wagi do ścisłego celu jazdy i pasażerowie powierzaj się tym błędnym pojazdom z lekkomyślnością która cechuje tu wszystko

001889_1447_000070

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

byli to mężowie wielkiego zgromadzenia dostojni i pełni namaszczenia panowie gładzący długie pielęgnowane brody i prowadzący wstrzemięźliwe i dyplomatyczne rozmowy ale i w tej ceremonialnej konwersacji w spojrzeniach które wymieniali był błysk uśmiechniętej ironii

001889_1447_000072

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

z tego labiryntu wystrzelał całymi galeriami pokojów wyprowadzał piorunem skrzydła i trakty toczył z hukiem długie amfilady

001889_1447_000077

Transcribe the speech into Polish text.

pusta wielka podłoga trzaskała w ciszy i liczyła w tym wietle wzdłuż i wszerz swe błyszczce kwadraty szachownicę wielkich tafli które rozmawiały ze sob w ciszy trzaskami odpowiadały sobie to tu to tam głonym pęknięciem

001889_1447_000079

Transcribe the speech into Polish text.

nie przyjmując jadła ani napoju z wypiekami gorączki na twarzy z konwulsją wstrętu wrytą dookoła ust ojciec mój zdziczał zupełnie jasne było że tego napięcia nienawiści żaden organizm długo wytrzymać nie może

001889_1447_000080

Recognize what the speaker says in Polish.

kto mógł powiedzieć czy żył gdzie jeszcze w jakiej szparze podłogi czy przebiegał nocami pokoje zaplątany w afery karakonie czy też był może między tymi martwymi owadami które adela co rana znajdowała brzuchem do góry leżące i najeżone nogami i które ze wstrętem brała na śmietniczkę i wyrzucała

001889_1447_000081

Recognize what the speaker says in Polish.

były to długie tygodnie depresji ciężkie tygodnie bez niedziel i świąt przy zamkniętym niebie i w zubożałym krajobrazie ojca już wówczas nie było górne pokoje wysprzątano i wynajęto pewnej telefonistce

001889_1447_000085

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

tam siedział ojciec jak w ptaszarni na wysokim stołku a gołębniki registratur szeleściły plikami papierów i wszystkie gniazda i dziuple pełne były świergotu cyfr

001889_1447_000087

Transcribe the speech into Polish text.

tylko pęk piór pawich stojących w wazie na komodzie nie dał się utrzymać w ryzach był to element swawolny niebezpieczny o nieuchwytnej rewolucyjności jak rozhukana klasa gimnazjalistek pełna dewocji w oczy a rozpustnej swawoli poza oczyma

001889_1447_000088

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

wjechał w ten czarny szpaler i ulica staje się ciemna od tego ciągu wozów siejących pył węglowy ciemne sapanie parowozu i powiew dziwnej powagi pełnej smutku

001889_1447_000090

Recognize what the speaker says in Polish.

wrażenie było tak łudzące że adela otworzyła drzwi i w samej rzeczy ujrzała teodora i brata mego wynurzających się z trudem z wichury w której tkwili po pachy

001889_1447_000091

Transcribe the speech into Polish text.

przestrzeń sklepu rozszerzyła się w panoramę jesiennego krajobrazu pełną jezior i dali a na tle tej scenerii ojciec wędrował wśród fałd i dolin fantastycznego kanaanu wędrował wielkimi krokami z rękoma rozkrzyżowanymi proroczo w chmurach i kształtował kraj uderzeniami natchnienia

001889_1447_000093

Transcribe the speech into Polish text.

ale gdy gadając rozwija ogromne postawy sukna przymierza fałduje i drapuje niekończącą się strugę materiału przepływającą przez jego ręce formując z jego fal iluzoryczne surduty i spodnie

001889_1447_000096

Recognize what the speaker says in Polish.

i wędrówki te były równie jałowe i bez rezultatu jak ekscytacje fantazji pędzonej przez szpalty i kolumny pornograficznych druków wchodziło się do jakiegoś krawca żeby zamówić ubranie ubranie o taniej elegancji tak charakterystycznej dla tej dzielnicy

001889_1447_000098

Transcribe the speech into Polish text.

napięcie pozy sztuczna powaga maski ironiczny patos drży na tym naskórku ale dalecy jesteśmy od chęci demaskowania widowiska wbrew lepszej wiedzy czujemy się wciągnięci w tandetny czar dzielnicy

001889_1447_000101

Transcribe the speech into Polish text.

zwiedzimy dziesiątki magazynów trafimy do całkiem podobnych będziemy wędrowali przez szpalery książek wertowali czasopisma i druki konferowali długo i zawile z panienkami o nadmiernym pigmencie i skażonej piękności które nie potrafią zrozumieć naszych życzeń

001889_1447_000103

Transcribe the speech into Polish text.

będziemy się wikłali w nieporozumieniach aż cała nasza gorączka i podniecenie ulotni się w niepotrzebnym wysiłku w straconej na próżno gonitwie nasze nadzieje były nieporozumieniem

001889_1447_000105

Recognize what the speaker says in Polish.

na niebie wydmuchał wiatr zimne i martwe kolory grynszpanowe żółte i liliowe smugi dalekie sklepienia i arkady swego labiryntu dachy stały pod tymi niebami czarne i krzywe pełne niecierpliwości i oczekiwania

001889_1447_000107

Recognize what the speaker says in Polish.

trzęsąc się ze złości wygrażała rękami adeli i matce nie rozumiałem o co jej chodzi a ona zacietrzewiała się coraz bardziej w gniewie i stała się jednym pękiem gestykulacji i złorzeczeń

001889_1447_000108

Transcribe the speech into Polish text.

były to ogromne wiechcie piór wypchane byle jak starym ścierwem u wielu nie można było wyróżnić głowy gdyż pałkowata ta część ciała nie nosiła żadnych znamion duszy

001889_1447_000111

Transcribe the speech into Polish text.

pod domami płynie rzeka tłumu ulica jest szeroka jak bulwar wielkomiejski ale jezdnia jak place wiejskie zrobiona jest z ubitej gliny pełna wybojów kałuży i trawy

001889_1447_000112

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

ojciec mój wydany na łup szału wplątywał się w nią coraz bardziej smutne skutki nie dały długo na siebie czekać wnet pojawiły się pierwsze podejrzane znaki które napełniły nas przerażeniem i smutkiem zachowanie ojca zmieniło się

001889_1447_000114

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

i ptaki spadały ugodzone pociskiem obwisały ciężko i więdły już w powietrzu nim doleciały do ziemi były już bezforemną kupą pierza w mgnieniu oka pokryła się wyżyna tą dziwną fantastyczną padliną

001889_1447_000115

Transcribe the speech into Polish text.

ta rzeczywistość jest cienka jak papier i wszystkimi szparami zdradza swą imitatywność chwilami ma się wrażenie że tylko na małym skrawku przed nami układa się wszystko przykładnie w ten pointowany obraz bulwaru wielkomiejskiego

001889_1447_000117

Recognize what the speaker says in Polish.

napełniały pokój świergotem i szeptem rozsypywały się jak motyle dookoła wieloramiennej lampy uderzały tłumem barwnym w matowe starcze dziurki od kluczy

001889_1447_000120

Transcribe the speech into Polish text.

ach ten dziki obłęd popłochu pisany błyszczącą czarną linią na tablicy podłogi ach te krzyki grozy ojca skaczącego z krzesła na krzesło z dzirytem w ręku

001889_1447_000121

Transcribe the speech into Polish text.

ojciec stał się purpurowy ze wzburzenia i wskoczył na ladę i kiedy tłum szturmem zdobywał tę twierdzę i wkraczał hałaśliwą ciżbą do sklepu ojciec mój jednym skokiem wspiął się na półki z suknem i uwisły wysoko nad tłumem dął z całej siły w wielki puzon z rogu i trąbił na alarm

001889_1447_000122

Recognize what the speaker says in Polish.

ach i spisując te nasze opowiadania szeregując te historie o moim ojcu na zużytym marginesie jej tekstu czy nie oddaję się tajnej nadziei że wrosną one kiedy niepostrzeżenie między zżółkłe kartki tej najwspanialszej rozsypującej się księgi

001889_1447_000123

Transcribe the speech into Polish text.

lecz na tym się też kończy przekroczywszy pewien punkt napięcia przypływ zatrzymuje się i cofa atmosfera gaśnie i przekwita możliwości więdną i rozpadaj się w nicość oszalałe szare maki ekscytacji rozsypuj się w popiół

001889_1447_000124

Recognize what the speaker says in Polish.

wówczas to dostrzegł jak grupy wędrowców w oddali zadzierały głowy ku niebu wskazując coś wzniesionymi rękami i wnet zaroiło się niebo jak kolorową wysypką

001889_1447_000125

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

duch czasu mechanizm ekonomiki nie oszczędził i naszego miasta i zapuścił korzenie na skrawku jego peryferii gdzie rozwinął się w pasożytniczą dzielnicę

008758_8338_000001

Recognize what the speaker says in Polish.

jakże szczupłą zaiste mamy do nich podstawę gdy nie wiemy nawet tak zasadniczych i niezbędnych wiadomości jak na przykład jakiemi i iloma zmysłami owady rozporządzają nie wiemy w jakim stopniu widzą one swemi oczami czują różkami i w ogóle jak im się świat zewnętrzny przedstawia

008758_8338_000004

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

bo mrówki co wieczór oddalając się w głąb mrowiska zamykają starannie wszystkie nie zadawalniając się tem rozstawiają one jeszcze na wszelki wypadek liczne i czujne straże

008758_8338_000005

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

widocznie wie o tem że są oczy które czuwają i nie dadzą zmarnieć biedactwu rzeczywiście koło matki kręci się bezustannie kilka nianiek i skoro tylko która ujrzy leżące jajeczko natychmiast chwyta je troskliwie w pyszczek i obracając szybko okrywa swoją śliną co ma być niezbędną operacją poprzedzającą dalsze akty wychowania

008758_8338_000007

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

czy nakarmiwszy pupilki mogą już założyć łapki na brzuszek i młynkować pazurkami ho ho daleko do tego muszą przecież zamorusane i nieznające jeszcze porządku liszki umyć i oczyścić muszą uprzątnąć po nich rzeczy niepotrzebne tak prędko aby powietrze zawsze było świeże i czyste

008758_8338_000008

Recognize what the speaker says in Polish.

których liczbę miała pomnożyć i moja luneta wewnętrzne wszakże urządzenie tych kopców zadziwiająco praktycznie jest obmyślane zarówno w celu utrzymania jednostajnej temperatury podczas upałów i chłodów jak w celu obrony

008758_8338_000009

Transcribe the speech into Polish text.

wyglądają one prawie bajecznie ale zawsze tylko dlatego że przywykliśmy się uważać za uprzywilejowane istoty których wynalazkiem i wyłączną własnością powinny być waśnie narodowe wojska fortece i zasady strategii tymczasem to wszystko praktykuje się na szeroką skalę od dawna wśród naszych pól i lasów

008758_8338_000010

Transcribe the speech into Polish text.

mrówki choć tanio uzbrojone lekceważą sobie wszelkie trudy a nawet bezpieczeństwo osobiste gdy interesa ogółu tego wymagają w wojnach nie znają ani litości ani bojaźni

008758_8338_000011

Recognize what the speaker says in Polish.

skoro tylko dziewicze samiczki wybrały oblubieńców już chwile tych ostatnich są policzone młodzi małżonkowie znużeni lotem i uciechami spadają na ziemię i umierają

008758_8338_000013

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

młode liszki potrzebują po kilka razy na dzień przyjmować posiłek a same nie umieją sobie żadną miarą poradzić są to niedołężne istotki prawdziwe niemowlęta które bez opieki starszych zginęłyby z głodu

008758_8338_000018

Recognize what the speaker says in Polish.

nawet najzaciętszy wróg owadów musi zauważyć i ocenić zaparcie się siebie jakie zdradzają robotnice w wypadku gdy chodzi o drogie im potomstwo w rozkopanem zapomocą laski mrowisku dostrzedz można robotnice

008758_8338_000019

Recognize what the speaker says in Polish.

lub stają się żerem dla czychającego na nich ptactwa a zasmucone po ich stracie wdowy o niczem już więcej nie myślą jak tylko o przyszłych obowiązkach nie w głowie im dalszy współudział w powietrznych pląsach swych rówieśniczek szukają już tylko miejsca gdzieby mieszkanie założyć i zająć się wychowaniem potomstwa a znalazłszy

008758_8338_000021

Transcribe the speech into Polish text.

co to za zmartwienie nastaje gdy poczują na przykład że w pokoju za chłodno nie znają one biedaczki wynalazku ognia więc też choć gałązek i drzewa mają pod dostatkiem zapalić w piecach nie mogą zresztą gdyby mogły nie chciałyby pewno z obawy pożaru bo większa część mrówek buduje gniazda z palnych materiałów

008758_8338_000022

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

zdawałoby się że już nie ma na to rady otóż nieprawda jest i to bardzo prosta przemyślne stworzonka ogrzewają je własnem ciepłem a gdy i to nie pomaga biorą po kilka jajeczek w szczęki i przenoszą wkrótce cały magazyn w inną cieplejszą stronę mrowiska

008758_8338_000024

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

ale są to poczwarki okryte białym kokonkiem jajeczka zaś mrówek są bardzo drobne tak drobne że zaledwo można je dojrzeć gołem okiem od chwili gdy zostaje jajeczko zniesionem zaczyna się dla robotnic mozolna około niego praca

008758_8338_000027

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

w australii w nowej południowej walii bardzo drobny gatunek buduje sobie z bardzo twardej gliny kopce wysokie na osiem do dziesięciu stóp przywykliśmy lekceważyć sobie mrowiska i jeśli z pewną ostrożnością zbliżamy się do nich

008758_8338_000030

Transcribe the speech into Polish text.

po wylęgnięciu co następuje zwykle w kilka dni po zniesieniu zaczyna się ciężka praca zarówno dla opiekunek jak i dla dostawczyń żywności niezmordowane cioteczki bez odpoczynku krzątają się nad zaspakajaniem potrzeb młodego potomstwa co wieczór na godzinę przynajmniej przed zachodem słońca

008758_8338_000032

Recognize what the speaker says in Polish.

tam także mrówki zimują górne zaś na porę ciepłą i mieszczą wylęgarnię piętra są z sobą połączone za pomocą pionowych kurytarzy i komunikują się ze szczytem mrowiska za pośrednictwem mnóstwa otworów prowadzących na zewnątrz przez te wyjścia ani chłód ani nieprzyjaciel nie mogą się dostać

008758_8338_000033

Recognize what the speaker says in Polish.

zwane pospolicie mrowiskami chociaż są one prawie najprostsze z pośród gniazd budowanych przez towarzyskie owady chociaż ustępują pod względem trwałości i wielkości wspaniałym gmachom jakie wznoszą termity to jednak nie sądź aby były tak bardzo pierwotne jak na to z pozoru wyglądają dowodzą owszem ogromnego postępu w stosunku do innych owadów

008758_8338_000035

Transcribe the speech into Polish text.

i niekiedy napadają gromadnie na sąsiednie gniazda czarnych mrówek zbudowane w wypróchniałych pniach drzewnych lub na brunatne mrówki i po zaciętych a śmiertelnych bojach w otwartem polu lub na ścianach fortecy unoszą w razie wygranej z nieprzyjacielskiego miasta jako łup

008758_8338_000038

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

praktycznie stworzenia nie tylko podobnie jak pasterze i myśliwi znają swoje ścieżyny ale wydeptują nawet formalne drogi bite szedłem traktem mrówczym przez wdzięczność za ulgę pragnę mimowolnym inżynierom poświęcić jeszcze chwil kilka tem więcej że ich organizacyę poznałem cokolwiek w częstych popasach w blizkości mrowisk

008758_8338_000041

Recognize what the speaker says in Polish.

bez silnej dłoni któraby je w karbach trzymała budują one swoje fortece posiadają pewnego rodzaju przemysł zajmują się hodowlą pożytecznych istot i co najciekawsze znają i praktykują na szeroką skalę podział pracy

008758_8338_000048

Transcribe the speech into Polish text.

w przywiązaniu bowiem do przybranego potomstwa przewyższają matki a w spełnianiu wszelkich innych zajęć stanowią prawdziwie niedościgniony typ pracownic one są wszystkiem w mrowisku im zawdzięcza gromada dobrobyt swój cały i egzystencję

008758_8338_000050

Recognize what the speaker says in Polish.

luźnych obserwacyach szczególniej zaś podczas deszczów kiedy to wezbrane wody przykuwały mię do miejsca na długo i jak na wyspie jakiej więziły razem z mrówkami oraz innemi owadami mając sposobność w takich warunkach przyglądać się sześcionogim bohaterom

008758_8338_000052

Transcribe the speech into Polish text.

gotów jestem już więcej ci o nich nie wspominać ale pod warunkiem że przez krótką chwilę posłuchasz jeszcze o mrówkach mam ochotę zrobić cię powiernikiem ich tajemnic rodzinnych ręczę że poznasz bardzo ciekawe strony ich charakteru

008758_8338_000054

Transcribe the speech into Polish text.

w tych pierwszych najcięższych czasach mrówka matka spełnia czyn bohaterski odrywa sobie dobrowolnie skrzydła jako niepotrzebną a zawadzającą tylko w domowych zajęciach ozdobę skrzydła

008758_8338_000055

Recognize what the speaker says in Polish.

opowiada że gdy spotkał jedno z gniazd takich nie ośmielił się do niego zbliżyć więcej jak na czterdzieści kroków a to z obawy aby nie został zagryzionym stosował się on w tym względzie do przestrogi towarzyszącego mu krajowca

008758_8338_000057

Transcribe the speech into Polish text.

napadami swojemi wzbudza najwyższe przerażenie jeśli wtargnie nocą do jakiego domu mieszkańcy zrywają się z pościeli i w negliżach uciekają na miejsca nie zajęte przez wędrującą hordę wspomniawszy ci o ogromnych budowlach mrówek nie mogę pominąć milczeniem charakterystycznej okoliczności

008758_8338_000060

Recognize what the speaker says in Polish.

w tym samym czasie gdy jedne walczą inne rabują napadnięte gniazda unosząc jaja i poczwarki do domu gdzie albo przeznaczają je na rzeź albo też wychowują troskliwie w celu pomnożenia mrowiska bo z tych niewolników wychowują się zwykle niby janczary

008758_8338_000062

Recognize what the speaker says in Polish.

przekonałem się że wszystko co wiemy dotąd o mrówkach nie wystarcza do sprawiedliwego i ścisłego sądu o stopniu ich inteligencji mimo licznych usiłowań dalekimi jesteśmy od dokładnej znajomości tych istot dużo przyczyn składa się na to obserwować na przykład możemy prócz kształtów ciała tylko ich czyny

008758_8338_000064

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

drugie budują inne rzeźbią wychowywują młode pokolenia odgrywając przytem rolę nianiek i karmicielek jeszcze inne zajmują się myśliwstwem pasterstwem gromadzeniem żywności przyswajaniem mszyc rzemiosłem wojskowem a nawet zdobywaniem i ujarzmianiem niewolników

008758_8338_000068

Recognize what the speaker says in Polish.

są to w istocie poczwarki z których w niedługim czasie młode wylęgną się mrówki pospólstwo nazywa je powszechnie choć niewłaściwie mrówczemi jajami rzeczywiście mają one niejakie podobieństwo do jaj

008758_8338_000070

Recognize what the speaker says in Polish.

ale nawet dostawcy żywności i wojsko jednomyślnie śpieszą na ratunek zagrożonym liszkom i poczwarkom gdyby srogi obserwator posunął okrucieństwo do ostatnich granic i rozciął na pół mrówkę zajętą ratowaniem tych białych bryłek ujrzałby obraz jakiego się przez całe życie nie zapomina

008758_8338_000071

Recognize what the speaker says in Polish.

kilka innych mrówek był to gatunek inny większy i straszniejszy jakiś z daleka już musiały odczuć moją obecność bo gestykulując żwawo różkami zbliżyły się do mnie i otoczyły kołem

008758_8338_000072

Recognize what the speaker says in Polish.

które rzucają na sprawę przemian u owadów jasne światło i odzierają ją z uroku wszelkiej cudowności ściśle biorąc przemiany należałoby po prostu nazwać stopniowym rozwojem owadów liszka motyla

008758_8338_000073

Transcribe the speech into Polish text.

ale byłaby to czynność bezcelowa i gdyby chodziło tylko o samą przyjemność zakopania pająka z pewnością nastecznik nie napadałby na niego nie kaleczył i nie trudził się daremnie zgadnij w jakim celu napastnik grzebał ofiarę o cel zresztą ludzie rzadko pytają bo zdarza się im zbyt często spełnianie wielu czynów bezcelowych

008758_8338_000075

Transcribe the speech into Polish text.

w powietrzu unosiły się dziwne wonie i szmery przerywane co chwila silniejszym jakimś podmuchem albo gwałtownym hukiem i świstem skrzydeł owadzich zaraz pierwszego dnia mogłem ocenić doniosłość usług jakie mi oddawała luneta gdym potrzebował objąć wzrokiem duży a bliski przedmiot w całości odwracałem ją i patrząc w szkło przedmiotowe

008758_8338_000076

Transcribe the speech into Polish text.

rozum nasz plącze się w tłumie trudnych do wyjaśnienia zagadek nie możemy pojąć dlaczego i jakim sposobem jeden i ten sam żołądek owadu może trawić w pierwszej epoce życia ogromne ilości zielska

008758_8338_000077

Recognize what the speaker says in Polish.

przyczem prawie zawsze udaje mu się przewrócić ją nawznak i wtedy zadaje jej pośpiesznie ciężkie rany swem zatrutem żądłem zawiązuje się śmiertelna ale nierówna walka bo choć pszczoła posiada także żądło i póki sił starczy usiłuje dosięgnąć nim przeciwnika

008758_8338_000081

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

wyglądało to zupełnie tak jakby go parzyła ziemia na której chciał stanąć ulokował się nareszcie w odległości kilkunastu kroków odemnie i kiwnąwszy kilka razy odwłokiem jakby z zadowolenia

008758_8338_000084

Recognize what the speaker says in Polish.

tkwi już maleńki gotowy motylek który rośnie w niej i rozsadza powoli jedną po drugiej skórki gąsienicy nie wcale tak nie jest w gąsienicy jest wprawdzie motyl ale niewykształcony jeszcze i wyglądający przez to jak gąsienica wszystkie jego części ciała znajdują się już wprawdzie w gąsienicy

008758_8338_000089

Recognize the speech and give me the transcription in Polish.

oddalałem obraz przez co w zmniejszeniu dostrzegałem go wcale nieźle chcąc znowu bardzo oddalone przedmioty zbliżyć patrzyłem tym końcem jaki się zwykle do oka przykłada po oswojeniu się z pierwszymi niespodziankami najważniejszą myślą moją było zapewnić się czym nie zgubił flakonika od którego zależało teraz życie dwóch ludzi