title
stringlengths 2
47
| context
stringlengths 51
1.52k
| queries
list |
|---|---|---|
کبد
|
جگر عضو قهوهای مایل به قرمز با چهار لب نابرابر از نظر شکل و اندازه است. وزن طبیعی جگر انسان ۱٫۶۶–۱٫۴۴ کیلوگرم (۳٫۷–۳٫۲ پوند) بوده، و اندامی صاف، صورتی-قهوهای و مثلثی شکل است. جگر بزرگترین اندام داخلی (پوست بزرگترین اندام کلی است) و بزرگترین غده در بدن انسان است. محل این اندام در یک چهارم بالایی حفره شکمی بوده، و درست زیر دیافراگم قرار دارد. جگر در سمت راست معده بوده و روی کیسه صفرا قرار دارد. دو رگ خونی به آن متصل شدهاست، یکی از آنها شریان کبدی و دیگری سیاهرگ باب نام دارد. شریان کبدی خون آئورتی را حمل میکند، در حالی که سیاهرگ باب خون شامل مواد مغذی هضم شده از گوارش و همچنین طحال و لوزالمعده را حمل میکند. این رگهای خونی به مویرگها تقسیم شده، و خون را به لبها هدایت میکنند. هر لب از میلیونها یاختهٔ کبدی تشکیل شده که اساس یاختههای متابولیکی هستند. لبها واحدهای عملکردی کبد هستند.
|
[
"جگر از نظر شکل و اندازه چگونه است؟",
"جگر دارای چند لب نابرابر است؟",
"وزن طبیعی جگر انسان چقدر است؟",
"بزرگترین اندام داخلی بدن چه نام دارد؟",
"بزرگترین اندام کلی بدن چیست؟",
"جگر در کدام قسمت بدن واقع شدهاست؟",
"شریان کبدی چه خونی را حمل میکند؟",
"سیاهرگ باب چه خونی را حمل میکند؟",
"بیماری کبد چرب چیست؟",
"جگر گلیکوژن را پس از تجزیه به چه چیزی تبدیل میکند؟"
] |
کبد
|
منشأ جگر قرارگیری آن در بخش شکمی اندوردم فورگات (اندودرم یکی از ۳ لایه سلولی جوانه جنینی است) و مجاور مزانشیم دیواره ترنسورسوم است. در رویان انسان، دایورتیکولوم کبد یک لوله اندودرمی است که از فورگات به اطراف مزانشیم گسترش یافتهاست. مزانشیم دیواره ترانسورسوم باعث تکثیر این اندودرم به شاخه شاخه شدن و شکلگیری اپیتلیوم غدهای جگر میشود. بخشی از دایورتیکولوم کبدی (که این منطقه نزدیک لوله گوارش است) در ادامه به عنوان مجرای زهکشی جگر عمل میکند، و شاخهای از این مجرا کیسه صفرا را ایجاد میکند. علاوه بر این سیگنالهای مزانشیم دیواره ترانسورسوم، فاکتور رشد فیبروبلاست از تکامل قلب نیز همراه با رتینوئیک اسید ناشی از مزودرم صفحه جانبی به صلاحیت جگر کمک میکند. سلولهای اندودرمی کبدی تحت یک انتقال مورفولوژیکی از ستونی به شبه لایهای منجر به ضخامت اولیه جوانه جگر میشود. سلولهای ستارهای جگر از مزانشیم مشتق میشوند.
|
[
"منشأ جگر قرارگیری آن در کدام بخش است؟",
"اندوردم چیست؟",
"در رویان انسان، دایورتیکولوم کبد چیست؟",
"لوله اندودرمی در رویان انسان، که از فورگات به اطراف مزانشیم گسترش یافتهاست چه نام دارد؟",
"کدام مواد غذایی برای درمان بیماری کبد چرب مناسب هستند؟"
] |
کبد
|
بعد از مهاجرت هپاتوبلاستها به مزانشیم دیواره ترانسورسوم، معماری کبدی با سینوسهای کبدی شروع بهکار میکند و مویرگهای صفراوی ظاهر میشوند. جوانهٔ جگر به لبهای کبدی تقسیم میشود. ورید نافی چپ به مجراهای وریدی تبدیل شده و ورید ویتلاین به ورید باب تبدیل میشود. گسترش جوانهٔ جگر توسط سلولهای بنیادی خونساز انجام میشود. هپاتوبلاستهای دو پتانسیلی به سلولهای اپیتلیال صفراوی و هپاتوسیتها متمایز میشوند. سلولهای اپیتلیال صفراوی از هپاتوسیتهای اطراف ورید باب متمایز میشوند، ابتدا یک، تکلایه تولید و سپس دولایه از سلولهای مکعبی تولید میکنند. در صفحهٔ داکتال، تمرکز انبساط در نقاطی از دولایه پدیدار میشود، توسط مزانشیم باب محصور شده، و تحت توبولزایی در مجراهای صفراوی درون کبدی قرار میگیرد. هپاتوبلاستها مجاور ورید باب قرار نگرفته و در عوض به هپاتوسیتها متمایز شده و در طنابهای خطی سلولهای اپی تلیال مزانشیم و مجراهای صفرا قرار میگیرند. هنگامی که هپاتوبلاستها به هپاتوسیتها تخصصی شده و گسترش مییابند، عملکردها را از یک هپاتوسیت بالغ دریافت میکنند، و در نهایت هپاتوسیتهای بالغ بهعنوان سلولهای اپیتلیال بسیار قطبی با انباشتگی گلیکوژن فراوان ظاهر میشوند.
|
[
"گسترش جوانهٔ جگر توسط چه چیزی انجام میشود؟",
"هپاتوبلاستهای دو پتانسیلی به چه سلولهایی متمایز میشوند؟",
"بعد از مهاجرت چه چیزهایی به مزانشیم دیواره ترانسورسوم معماری کبدی با سینوسهای کبدی شروع بهکار میکند و مویرگهای صفراوی ظاهر میشوند؟",
"مویرگ چیست؟"
] |
کبد
|
درجنین، کبد در طول بارداری نرمال توسعه مییابد، و تصفیه نرمال کبد جنین انجام نمیشود. کبد اجازه ندارد فرایندهای گوارشی را انجام دهد زیرا جنین وعدههای غذایی را بهطور مستقیم مصرف نمیکند، اما مواد مغذی را توسط جفت از مادر دریافت میکند. کبد جنین برخی از سلولهای بنیادی خون را آزاد میکند که به تیموس جنین مهاجرت میکنند، بنابراین ابتدا لنفوسیتها، که لنفوسیت تی نامیده میشوند از سلولهای بنیادی کبد جنین ساخته میشوند. هنگامی که جنین متولد میشود، تشکیل سلولهای بنیادی خون در جنین به مغز قرمز استخوان منتقل میشود.
|
[
"درجنین، کبد در طول بارداری نرمال چه تغییری پیدا میکند؟",
"به چه دلیل کبد اجازه ندارد فرایندهای گوارشی را در طول بارداری انجام دهد؟",
"لنفوسیتها چگونه ساخته میشوند؟",
"هنگامی که جنین متولد میشود، تشکیل سلولهای بنیادی خون در جنین به کجا منتقل میشوند؟"
] |
کبد
|
جگر میتواند پخته، آبپز، کبابی، سرخ شده، در روغن تفت داده شده یا خام خورده شود (asbeh nayeh or sawda naye در غذاهای لبنانی، و همچنینساشیمی کبد در ژاپن). در بسیاری از آمادهسازیها، تکههای جگر با تکههای گوشت و کلیه، مانند اشکال مختلف کبابهای شبکهای خاورمیانهای ترکیب میشوند (به عنوان مثال meurav Yerushalmi). جگر اغلب در پخشینه درست میشود. مثالهای خوب شناخته شده شامل liver pâté، جگر چرب، chopped liver، و leverpastej میباشند. سوسیسهای کبدی از جمله Braunschweiger و liverwurst نیز ارزش غذایی دارند. خوراک سنتی آفریقای جنوبی، به نام Skilpadjies، از جگر گوسفند چرخ شده پیچیده در netvet (چربی غشا پوششی) تهیه شده و روی آتش کباب شدهاست. البته این نوع کباب جگر درایران در میان اقوام لر نیز مرسوم است ولی آن را چرخ نمیکنند بلکه به صورت قطعات کوچک در چربی غشا روده قرار میدهند.
|
[
"جگر به چه صورتهایی میتواند خورده شود؟",
"جگر گوسفند چرخ شده پیچیده در چربی غشا پوششی و روی آتش کباب شده خوراک سنتی کدام کشور است؟",
"جگر اغلب در چه چیزی درست میشود؟",
"چه غذاهایی برای درمان بیماری کبد چرب مناسب هستند؟"
] |
کبد
|
اگرچه جگر به دلیل داشتن مواد مغذی و ویتامینهای متعدد مانند اسیدفولیک، پروتئین، ویتامین آ و آهن غذای بسیار مفیدی برای زنان باردار محسوب میشود. اما باتوجه به مقادیر زیاد ویتامین آ موجود در آن میتواند مشکلات متعدد و جدی برای جنین و مادر بهوجود آورد. ویتامین آ موجود در جگر به شکل رتینول است، رتینول بهطور قابل توجهی قویتر از خود ویتامین آ است که در صورت مصرف آن در مقادیر زیاد در دوران بارداری در رشد جنین و نواقص احتمالی و ایجاد سرطان در بدن مادر تأثیر دارد؛ لذا خوردن جگر در دوران بارداری باید با مشورت پزشک انجام شود.
|
[
"جگر به د لیل داشتن چه ویتامینهایی، غذای بسیار مفیدی برای زنان باردار محسوب میشود؟",
"ویتامین آ موجود در جگر به چه شکل است؟",
"به چه دلیل خوردن زیاد جگر برای زنان باردار مضر است؟",
"در کدام ماههای بارداری خوردن جگر توصیه نمیشود؟",
"پروتئینهای خونی در کدام عضو بدن ساخته میشوند؟",
"جگر مسئول چند عملکرد جداگانه در ترکیب با دیگر سیستمها و اندامها است؟",
"چند درصد حجم جگر را سلولهای نرماکنه تشکیل دادهاست؟"
] |
ماشین سازی
|
ماشینسازی در لیگ آزادگان ۱۳۷۳ با هدایت ناصر حجازی و با کسب رتبه سوم به عنوان بهترین تیم شهرستانی شناخته شد؛ اما پس از چند سال به دستههای پایینتر سقوط کرد تا این که با هدایت رسول خطیبی، با کسب رتبه دوم در لیگ آزادگان ۹۵–۱۳۹۴ پس از ۲۰ سال دوری از سطح اول فوتبال ایران، به لیگ برتر صعود کرد و پس از یک سال دوباره سقوط کرد و به لیگ آزادگان بازگشت. این باشگاه در فصل ۹۸–۱۳۹۷ امتیاز تیم گسترش فولاد تبریز را گرفت و به لیگ برتر بازگشت.
|
[
"ماشینسازی در چه سالی با هدایت ناصر حجازی و با کسب رتبه سوم به عنوان بهترین تیم شهرستانی شناخته شد؟",
"چه کسی هدایت تیم ماشینسازی را در سال 1373 بر عهده داشت؟",
"ماشینسازی به چه رتبهای در لیگ آزادگان در سال 1373 دست یافت؟",
"ماشینسازی با هدایت چه کسی پس از ۲۰ سال دوری از سطح اول فوتبال ایران، به لیگ برتر صعود کرد؟",
"ماشینسازی در لیگ آزادگان ۹۵-۱۳۹۴، به چه رتبهای دست یافت؟",
"ماشینسازی در چه فصلی امتیاز تیم گسترش فولاد تبریز را گرفت و به لیگ برتر بازگشت؟",
"ناصر حجازی در کجا به دنیا آمد؟",
"ناصر حجازی در چه سنی از دنیا رفت؟"
] |
ماشین سازی
|
تاریخ این باشگاه به قبل از تأسیس کارخانه ماشینسازی تبریز برمیگردد. در اواخر سال ۱۳۴۷ گروهی از بازیکنان شهر تبریز اقدام به تأسیس تیم فوتبالی کردند تا بتوانند در شهر خود به فوتبال ادامه دهند. نام این تیم به دلیل آن که اکثر بازیکنان تیم از کارگران کارخانه ماشینسازی بودند به همین نام برگزیده شد. در این سال کارخانه ماشینسازی با همکاری کشور چکسلواکی در محله قراملک تبریز در حال ساخت بود. در این دو سال که کارخانه در حال ساخت بود، بیشتر هزینههای تیم توسط خود بازیکنان تأمین میشد و تیم فعالیت خود را به صورت آماتوری ادامه میداد.
|
[
"در چه سالی گروهی از بازیکنان شهر تبریز اقدام به تأسیس تیم فوتبالی کردند تا بتوانند در شهر خود به فوتبال ادامه دهند؟",
"علت نامگذاری تیم ماشینسازی به این اسم چه بود؟",
"در سال 1347 کارخانه ماشینسازی با همکاری کدام کشور در محله قراملک تبریز در حال ساخت بود؟",
"جمعیت چکسلواکی چقدر است؟"
] |
ماشین سازی
|
در اواخر دهه ۴۰ کارخانه ماشینسازی تبریز، تأسیس شد و گروه صنعتی ماشینسازی تبریز برای تقویت بنیه جسمانی و ایجاد شور و نشاط و حفظ تندرستی و سلامتی کارگران در سال ۱۳۴۹ اقدام به تأسیس «باشگاه فرهنگی ورزشی ماشینسازی تبریز» کرد. از این سال به بعد تیم فوتبال ماشینسازی زیر نظر کارخانه ماشینسازی به حیات خود ادامه داد و این کارخانه توانست تیم فوتبال ماشینسازی را به صورت نیمه حرفهای درآورده و به عنوان حامیِ این تیم شناخته شود. این تیم بلافاصله توانست در ظرف مدت کوتاهی پس از تأسیس با پشت سر گذاشتن تیمهای دیگر تبریز که غالباً صبغه محلاتی داشتند، نام خود را بر سر زبانها انداخت و بسیاری از بازیکنان مشهور آن دوران به این تیم پیوستند. در چنین اوضاعی که برخی از بازیکنان آن زمان نتوانسته بودند به ماشینسازی ملحق شوند، پس از یک سال یعنی در سال ۱۳۴۹ با رایزنیهای مختلف با مدیران کارخانه تراکتورسازی، باشگاه فوتبال تراکتورسازی تبریز را راهاندازی کردند تا به رقیبی جدی هم به لحاظ ورزشی و هم از نظر اقتصادی برای ماشینسازی تبدیل شود.
|
[
"در کدام دهه کارخانه ماشینسازی تبریز، تأسیس شد؟",
"گروه صنعتی ماشینسازی تبریز در چه سالی اقدام به تأسیس «باشگاه فرهنگی ورزشی ماشینسازی تبریز» کرد؟",
"به چه دلایلی گروه صنعتی ماشینسازی تبریزدر سال ۱۳۴۹ اقدام به تأسیس «باشگاه فرهنگی ورزشی ماشینسازی تبریز» کرد؟",
"در چه سالی باشگاه فوتبال تراکتورسازی تبریز راهاندازی شد؟",
"باشگاه فوتبال تراکتورسازی تبریز چند فصل در لیگ برتر حضور داشتهاست؟"
] |
ماشین سازی
|
در طول سالهای جنگ که امکان برگزاری لیگ سراسری نبود، مسابقات، محدود به لیگهای استانی میشد. در این سالها ماشینسازی خوش میدرخشید و با کسب ۷ قهرمانی در لیگ باشگاههای تبریز در سالهای ۱۳۵۹، ۱۳۶۰، ۱۳۶۲، ۱۳۶۴، ۱۳۶۵، ۱۳۶۶ و ۱۳۶۷ و ۲ نایب قهرمانی به سالهای ۱۳۶۱ و ۱۳۶۳ و همچنین ۶ مقام قهرمانی جام حذفی تبریز به عنوان بهترین تیم تبریز و بالاتر از تیمهایی چون تراکتورسازی، موتوژن، پیستونسازی، کمپیدرو و شهرداری تبریز برگزیده شد. از برخی بازیکنان آن تیم میتوان به رحیم اقدم، مجید ناظمی، مهدی جعفرپور، محمدرضا ذریه، یعقوب گلشنی و احد شیخ لاری اشاره کرد. در سال ۱۳۶۸ و پس از پایان جنگ ایران و عراق، فدراسیون فوتبال ایران تصمیم به راهاندازی لیگی به نام جام قدس کرد که ماشینسازی در آن لیگ به عنوان نماینده تبریز همراه با تراکتورسازی شرکت کرده و توانست در گروه دوم به عنوان ششم دست پیدا کند. از مربیان این تیم در این دهه میتوان به علی شیردل اشاره کرد.
|
[
"ماشینسازی در چه سالهایی در لیگ باشگاههای تبریز قهرمان شدهاست؟",
"ماشینسازی در چه سالهایی در لیگ باشگاههای تبریز نایب قهرمان شدهاست؟",
"در چه سالی فدراسیون فوتبال ایران تصمیم به راهاندازی لیگی به نام جام قدس کرد؟",
"علی شیردل چند سال مربی تیم ماشینسازی تبریز بود؟"
] |
ماشین سازی
|
در این فصل با آنکه مسئولان تربیت بدنی قول حمایت به باشگاه را داده بودند؛ اما با جابجایی رؤسای اداره کل تربیت بدنی آذربایجان شرقی، رئیس تازه انتخاب شده آن سازمان (غلامحسین فخاری) از دادن کمکهای مالی سر باز زد و از پشتیبانی از قدیمیترین باشگاه ورزشی شهر تبریز دست کشید و از طرف دیگر هیچ ارگان یا سازمانی پاسخگوی خیل عظیم طرفداران این تیم مردمی نبود و تیم فوتبال ماشینسازی تبریز در این فصل با بحرانهای مالی بسیاری مواجه بود، بهطوریکه هیچ مبلغی به بازیکنان و کادر فنی این تیم حتی پس از نیم فصل اول لیگ آزادگان پرداخت نشد. در تعطیلات نیم فصل اول سرمربی این تیم به علت کسب نتایج ضعیف برکنار شده و جای خود را به سیروس بایرامی داد.
|
[
"چه کسی از دادن کمکهای مالی ماشینسازی سر باز زد و از پشتیبانی از قدیمیترین باشگاه ورزشی شهر تبریز دست کشید؟",
"به چه دلیل تیم فوتبال ماشینسازی تبریز در یک فصل با بحرانهای مالی بسیاری مواجه بود، بهطوریکه هیچ مبلغی به بازیکنان و کادر فنی این تیم حتی پس از نیم فصل اول لیگ آزادگان پرداخت نشد؟",
"در فصلی که ماشینسازی با مشکلات زیاد مالی روبرو بود و سرمربی در نیم فصل اول برکنار شد چه کسی به جای او روی کار آمد؟",
"سیروس بایرامی در چه سالی هدایت تیم ماشینسازی را بر عهده گرفت؟"
] |
ماشین سازی
|
مشکلات بیپایان تیم ماشینسازی در لیگ آزادگان ۹۲–۹۱ به اوج خود رسید و تیم با تغییر و تحولات بسیار و تعویض ۵ سرمربی برای دومین بار به لیگ دسته دوم سقوط کرد. ماشینسازی لیگ دسته دوم را هم بسیار بد شروع و خاتمه داد بهطوریکه با قرار گرفتن در رده نازل یازدهم و تنها به دلیل پیروزی برابر پیام صنعت آمل در پلی آف از سقوط به لیگ دسته سوم نجات پیدا کرد. در تابستان ۹۳ شهرداری تبریز با توجه به وضعیت اسفناک تیم و در جهت حمایت از این تیم مالکیت این تیم را بر عهده گرفت و با انتخاب عیسی اکبرزاده به عنوان مدیر عامل و غلامرضا باغآبادی به عنوان سرمربی، سروسامانی به این تیم بخشید. طبق مصوبه اعضای شورای اسلامی شهر تبریز با انحلال باشگاه فوتبال شهرداری تبریز در اولین فصل از رقابتهای پیش رو فوتبال ۹۵–۹۴ جام آزادگان دیرینهترین تیم فوتبال شمالغرب کشور ماشینسازی تبریز جایگزین تیم فوتبال شهرداری شده و تحت حمایت شورای اسلامی شهر و سازمان ورزش شهرداری تبریز در سری رقابتهای لیگ دسته ۱ حضور یافت.
|
[
"مشکلات بیپایان تیم ماشینسازی در لیگ آزادگان در چه سالی به اوج خود رسید؟",
"در چه سالی شهرداری تبریز با توجه به وضعیت اسفناک تیم ماشینسازی و در جهت حمایت از آن مالکیت این تیم را بر عهده گرفت؟",
"سرمربی تیم ماشینسازی در سال 93 چه کسی بود؟",
"مدیر عامل تیم ماشینسازی در سال 93 چه کسی بود؟",
"غلامرضا باغآبادی در چند سالگی هدایت تیم ماشینسازی تبریز را بر عهده گرفت؟"
] |
ماشین سازی
|
در آستانه هجدهمین دوره مسابقات لیگ برتر، با تصمیم محمدرضا زنوزی مالک باشگاه گسترش فولاد تبریز، امتیاز این باشگاه در لیگ برتر فوتبال به تیم ماشینسازی تبریز واگذار شد. بازیکنانی که فصل قبل با گسترش فولاد در لیگ برتر بازی میکردند، در لیگ هجدهم با لباس ماشینسازی به زمین رفتند. پس از جابجایی امتیاز باشگاه فوتبال گسترش فولاد تبریز با باشگاه فوتبال ماشینسازی تبریز در لیگ آزادگان و انحلال نام گسترش فولاد، امتیاز لیگ یکی آن در مرداد ۱۳۹۷ به ارومیه انتقال و باشگاه نود جهت حضور در لیگ آزادگان تشکیل شده و مالکیت آن در حال حاضر بر عهده اداره کل ورزش و جوانان آذربایجان غربی است.
|
[
"در کدام دوره مسابقات لیگ برتر امتیاز باشگاه گسترش فولاد تبریز در لیگ برتر فوتبال به تیم ماشینسازی تبریز واگذار شد؟",
"در آستانه هجدهمین دوره مسابقات لیگ برتر، با تصمیم محمدرضا زنوزی مالک باشگاه گسترش فولاد تبریز، امتیاز این باشگاه به کدام تیم واگذار شد؟",
"در آستانه هجدهمین دوره مسابقات لیگ برتر، با تصمیم چه کسی امتیاز باشگاه گسترش فولاد تبریز در لیگ برتر فوتبال به تیم ماشینسازی تبریز واگذار شد؟",
"محمدرضا زنوزی چند سال مالک باشگاه گسترش فولاد تبریز بود؟"
] |
ماشین سازی
|
در بیشتر بازیهای لیگ آزادگان ۹۵–۱۳۹۴، از ورزشگاه باغشمال به عنوان ورزشگاه خانگی این تیم استفاده میشد؛ اما در هفتههای واپسین رقابتهای جام آزادگان فوتبال ایران، به علت حضور پرشور و پرشمار هواداران باشگاه ماشینسازی، تصمیم گرفته شد از ورزشگاه یادگار امام به عنوان ورزشگاه خانگی این باشگاه استفاده شود. پس از صعود تیم فوتبال ماشینسازی تبریز به رقابتهای جام خلیج فارس فوتبال ایران، به دلیل نصب سیستم گرمایشی (هیتینگ) و احیای چمن ورزشگاه یادگار امام تبریز، دیدارهای نیم فصل اول ماشین سازان در ورزشگاه خانگی تیم رقیب (تراکتورسازی) انجام شد ورزشگاه مرزداران نیز به آکادمی باشگاه ماشینسازی اختصاص یافتهاست.
|
[
"در بیشتر بازیهای لیگ آزادگان ۹۵-۱۳۹۴ از کدام ورزشگاه به عنوان ورزشگاه خانگی تیم ماشینسازی استفاده میشد؟",
"در هفتههای واپسین رقابتهای جام آزادگان فوتبال ایران به چه دلیل تصمیم گرفته شد از ورزشگاه یادگار امام به عنوان ورزشگاه خانگی باشگاه ماشینسازی استفاده شود؟",
"پس از صعود تیم فوتبال ماشینسازی تبریز به رقابتهای جام خلیج فارس فوتبال ایران، به چه دلایلی دیدارهای نیم فصل اول ماشین سازان در ورزشگاه خانگی تیم رقیب (تراکتورسازی) انجام شد؟",
"ظرفیت ورزشگاه باغشمال چقدر است؟"
] |
پاس تهران
|
این باشگاه در طول تاریخ خود، همواره از تیمهای مطرح فوتبال ایران و آسیا بود. پاس در تمامی دورههای بالاترین سطح لیگ فوتبال ایران از نخستین دوره در سال ۱۳۴۹ تا فصل ۸۶–۱۳۸۵ جام خلیج فارس –جز یک دوره جام سراسری قدس در سال ۱۳۶۸– حاضر بود.
|
[
"نخستین دورهای که تیم پاس تهران در لیگ فوتبال ایران حضور داشت چه سالی بود؟",
"تیم پاس تهران از سال 1349 تا چه فصلی -جز یک دوره جام سراسری قدس در سال ۱۳۶۸، در جام خلیج فارس حضور داشت؟",
"پاس تهران از کدام دوره در لیگ فوتبال ایران حضور داشت؟",
"مربی پاس تهران در سال 1349 چه کسی بود؟"
] |
پاس تهران
|
جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ تأسیس شد. این جام تا آن زمان معتبرترین جام فوتبال در ایران بود. پاس در تمامی ادوار این جام شرکت کرد و توانست در ۲ دوره آن به قهرمانی برسد. پس از این ۲ قهرمانی پاس همراه با پرسپولیس پرافتخارترین باشگاه لیگ فوتبال ایران بود. پاس پس از سومی در سال ۱۳۵۲، چهارمی در ۱۳۵۳ و تکرار سومی در ۱۳۵۴، دو سال متوالی (۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) قهرمان جام تخت جمشید شد. در دهه ۱۹۷۰ میلادی (به جز دو سال نخست) کنفدراسیون فوتبال آسیا، جام باشگاههای آسیا را برگزار نمیکرد، از این رو پاس در این جام شرکت نکرد.
|
[
"پاس تهران در چند ادوار جام تخت جمشید شرکت کرد؟",
"پاس تهران در چند دوره جام تخت جمشید توانست به قهرمانی برسد؟",
"جام تخت جمشید در چه سالی تأسیس شد؟",
"پاس تهران در سال 1352، به چه عنوانی در جام تخت جمشید دست یافت؟",
"پاس تهران در چه سالی در جام تخت جمشید به مقام چهارمی رسید؟",
"پاس تهران در کدام سالهای متوالی قهرمان جام تخت جمشید شد؟"
] |
پاس تهران
|
پاس در سال ۱۳۷۱ یعنی فصل ۹۳–۱۹۹۲ قهرمان جام باشگاههای آسیا شد. این تیم در دور مقدماتی العربی قطر را از پیش رو برداشت. در دور گروهی با الوصل امارات و وهیب پاکستان همگروه شد و با یک تساوی و یک باخت و صرفاً به دلیل تفاضل گل بهتر به عنوان تیم دوم گروه راهی نیمه نهایی شد. در نیمه نهایی در بحرین، ابتدا یومیوری ژاپن را در وقتهای اضافه از پیش رو برداشت و سپس در روز دوم بهمن ماه ۱۳۷۱، یک بر صفر و با گل محسن گروسی از سد الشباب عربستان گذشت و قهرمان آسیا شد. فیروز کریمی در سی و شش سالگی سرمربی گری این تیم را برعهده داشت. ده روز پس از این بازی یعنی ۱۲ بهمن ۱۳۷۱، پاس در فینال لیگ آزادگان ۱۳۷۱ برابر پرسپولیس به میدان رفت و در نیمه اول با گل علیاصغر مدیرروستا پیش افتاد، اما اخراج اکبر یوسفی کار را برای این تیم دشوار کرد. کریم باوی در نیمه دوم دروازه این تیم را گشود و نهایتاً کار به ضربات پنالتی کشید و در این ضربهها بهزاد غلامپور درخشان ظاهر شد و ضربه بهزاد داداشزاده را مهار کرد و پاس را به قهرمانی رساند.
|
[
"پاس تهران در چه سالی قهرمان جام باشگاههای آسیا شد؟",
"پاس تهران درکدام فصل قهرمان جام باشگاههای آسیا شد؟",
"پاس تهران در چه تاریخی از سد الشباب عربستان گذشت و قهرمان آسیا شد؟",
"سرمربی پاس تهران در سال 1372 چه کسی بود؟"
] |
پاس تهران
|
پس از پایان فصل ۸۶–۸۵ باشگاه پاس تهران به شهر همدان منتقل شد. در ابتدا خبرهایی دربارهٔ غیرقانونی بودن این انتقال منتشر شد، سپس اعلام شد باشگاه بدون دریافت پول به شهدای همدان هدیه شدهاست. ابتدا قرار بود باشگاه با نام شهدای الوند همدان به همدان منتقل شود، اما پاس همدان (مخفف پیروزی، استقامت، سرافرازی) نام گرفت. بر اساس تفاهمنامهای میان نیروی انتظامی و باشگاه پاس همدان، باشگاه پاس همدان میتواند همچنان از بازیکنان مشمول خدمت سربازی استفاده کند. انتقال پاس به همدان، زمینهساز انتقال صباباتری به قم و پیکان به قزوین شد.
|
[
"پس از پایان فصل ۸۶-۸۵ باشگاه پاس تهران به کدام شهر منتقل شد؟",
"پس از پایان کدام فصل باشگاه پاس تهران به شهر همدان منتقل شد؟",
"پس از پایان فصل ۸۶-۸۵، کدام باشگاه به شهر همدان منتقل شد؟",
"در چه سالی تیم صباباتری به قم انتقال یافت؟",
"در چه سالی تیم پیکان به قزوین انتقال یافت؟"
] |
پاس تهران
|
با وجود باشگاههای پرسپولیس و استقلال در شهر تهران، پاس هواداران کمی داشت. در بیشتر بازیهای خانگی پاس در دوران لیگ برتر – جز بازیهایی مانند لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۵ – هواداران کمی به ورزشگاه میرفتند. یکی از بازیهای تاریخی که ورزشگاه دستگردی پر شد، بازی برابر استقلال اهواز در هفته پایانی فصل ۸۳–۱۳۸۲ بود که با برد ۵–۰ و قهرمانی پاس در لیگ برتر همراه شد. در این بازی، از سربازان و نیروهای پلیس برای پر کردن ورزشگاه استفاده شد و علی شفیعزاده، مدیرعامل استقلال اهواز ورزشگاه دستگردی را پادگان و جهنم نامید.
|
[
"در کدام فصل تیم پاس تهران با برد ۵-۰ قهرمان لیگ برتر شد؟",
"در هفته پایانی فصل ۸۳-۱۳۸۲، کدام تیم قهرمان لیگ برتر شد؟",
"پاس برابر چه تیمی در هفته پایانی فصل ۸۳-۱۳۸۲ حضور پیدا کرد و قهرمان لیگ برتر شد؟",
"سرمربی پاس در فصل ۸۳-۱۳۸۲ چه کسی بود؟",
"علی شفیعزاده، چند سال مدیرعامل استقلال اهواز بود؟"
] |
لیگ برتر
|
لیگ برتر (به انگلیسی: Premier League) که در خارج از انگلستان با نام لیگ برتر فوتبال انگلستان (به انگلیسی: English Premier League) شناخته میشود، بالاترین سطح فوتبال باشگاهی در نظام لیگهای فوتبال انگلیس است که با حضور ۲۰ تیم هر ساله برگزار میشود و با استفاده از سیستم صعود و سقوط به لیگ فوتبال پیوند میخورد و از معتبرترین و جذاب ترین لیگهای جهان بهشمار میآید.
|
[
" لیگ برتر فوتبال انگلستان هرساله با حضور چند تیم برگزار میشود؟",
"لیگ برتر در خارج از انگلستان با چه نامی شناخته میشود؟",
"بالاترین سطح فوتبال باشگاهی در نظام لیگهای فوتبال انگلیس چیست؟",
"لیگ برتر فوتبال انگلستان در چه تاریخی بنیانگذاری شد؟"
] |
لیگ برتر
|
این لیگ در ۲۰ فوریه ۱۹۹۲ و با نام لیگ برتر اتحادیه فوتبال (به انگلیسی: FA Premier League) به دنبال تصمیم باشگاهها مبنی بر جدایی از لیگ دسته اول فوتبال انگلستان (بنیانگذاری در ۱۸۸۸) برای کسب حق پخش تلویزیونی بیشتر بنیان گذاشته شد. در فصل ۱۴–۲۰۱۳، اسکای بریتانیا و گروه بیتی برای پخش به ترتیب ۱۱۶ و ۳۸ بازی قراردادی به ارزش ۱ میلیارد پوند منعقد کردند. این لیگ سالیانه در مجموع برای پخش بازیها به صورت داخلی و بینالمللی ۲٫۲ میلیارد پوند درآمد دارد. در فصل ۱۵–۲۰۱۴ هر تیم سهمی معادل ۱٬۶۰۰ میلیون پوند داشت که این رقم در فصل ۱۷–۲۰۱۶ به ۲٬۴۰۰ میلیون پوند رسید.
|
[
"لیگ دسته اول فوتبال انگلستان در چه سالی بنیان گذاشتهشد؟",
"در کدام فصل اسکای بریتانیا و گروه بیتی برای پخش به ترتیب ۱۱۶ و ۳۸ بازی قراردادی به ارزش ۱ میلیارد پوند منعقد کردند؟",
"در فصل ۱۴-۲۰۱۳، اسکای بریتانیا و گروه بیتی برای پخش به ترتیب ۱۱۶ و ۳۸ بازی قراردادی به ارزش چند میلیارد پوند منعقد کردند؟",
"لیگ فوتبال انگلستان در مجموع برای پخش بازیها به صورت داخلی و بینالمللی چقدر درآمد دارد؟",
"کدام تیم در لیگ برتر انگلستان بیشترین عنوان قهرمانی را دارد؟"
] |
لیگ برتر
|
لیگ برتر با پخش شدن در بیش از ۲۱۲ سرزمین جهان و در ۶۴۳ میلیون خانه با بینندگانی که حداکثر به تعداد ۴٫۷ میلیارد نفر میرسند، پربینندهترین لیگ ورزشی در دنیاست. در فصل ۱۵–۲۰۱۴، هر بازی در لیگ برتر به صورت میانگین ۳۶٬۰۰۰ تماشاگر داشت که پس از بوندسلیگا با ۴۳٬۵۰۰ نفر، پرتماشاگرترین لیگ حرفهای در دنیا بود. در بیشتر بازیهای لیگ برتر، استادیومها به صورت تقریباً کامل پر میشوند. لیگ برتر در جدول ضریب یوفا که بر پایهٔ عملکرد باشگاهها در رقابتهای اروپایی در پنج سال گذشته تنظیم میشود، در جایگاه سوم قرار دارد..
|
[
"پربینندهترین لیگ ورزشی دنیا چیست؟",
"در فصل ۱۵-۲۰۱۴، هر بازی در لیگ برتر به صورت میانگین چند تماشاگر داشت؟",
" لیگ برتر در جدول ضریب یوفا که بر پایهٔ عملکرد باشگاهها در رقابتهای اروپایی در پنج سال گذشته تنظیم میشود، در چه جایگاهی قرار داشت؟",
"از زمان شکلگیری لیگ برتر فوتبال انگلستان در سال ۱۹۹۲، چند باشگاه در آن رقابت کردهاند؟"
] |
لیگ برتر
|
با وجود موفقیتهای فراوان باشگاههای انگلیسی در قارهٔ اروپا در دهههای ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ میلادی، اواخر دههٔ هفتاد دوران افول این باشگاهها بود. استادیومها فرسوده شده بودند، هولیگانیسم به اوج خود رسیده بود و باشگاههای انگلیسی به خاطر فاجعه ورزشگاه هیسل در سال ۱۹۸۵، به مدت ۵ سال از حضور در رقابتهای اروپایی منع شدند. لیگ دسته اول فوتبال انگلستان، که از سال ۱۸۸۸ بالاترین سطح لیگ فوتبال انگلستان محسوب میشد از رقبایش در ایتالیا (سری آ) و اسپانیا (لا لیگا) از نظر تماشاگر و درآمد عقب مانده بود، به همین دلیل هم برخی از بهترین بازیکنان انگلیسی کشورشان را ترک کردند و به لیگهای خارجی رفتند.
|
[
"اواخر کدام دهه دوران افول باشگاههای انگلیسی در قارهٔ اروپا بود؟",
"باشگاههای انگلیسی در قارهٔ اروپا در کدام دههها موفقیت فراوان داشتند؟",
"باشگاههای انگلیسی به چه علت در سال ۱۹۸۵، به مدت ۵ سال از حضور در رقابتهای اروپایی منع شدند؟",
"باشگاههای انگلیسی به خاطر فاجعه ورزشگاه هیسل در چه سالی به مدت ۵ سال از حضور در رقابتهای اروپایی منع شدند؟",
"باشگاههای انگلیسی به خاطر فاجعه ورزشگاه هیسل در سال ۱۹۸۵، چند سال از حضور در رقابتهای اروپایی منع شدند؟",
"فاجعه ورزشگاه هیسل چه بود؟"
] |
لیگ برتر
|
در سال ۱۹۹۰، گرگ دایک مدیر تلویزیون لندن ویکند (LWT) با نمایندگان پنج باشگاه برتر انگلستان (منچستر یونایتد، لیورپول، تاتنهام، اورتون و آرسنال) دیدار کرد. در این دیدار راه جدایی از لیگ فوتبال مورد بررسی قرار گرفت. دایک معتقد بود که اگر بازیهای باشگاههای بزرگ از تلویزیون ملی پخش شود، درآمد بیشتری نصیب LWT میشود و باشگاهها نیز به همان نسبت سهم بیشتری نصیبشان میشود. این پنج باشگاه معتقد بودند که جدایی از لیگ و شکلدادن یک سوپرلیگ با حضور برترین باشگاهها تصمیم خوبی است و قرار گذاشتند تا آن را اجرایی کنند؛ با این حال، لیگ فوتبال بدون حمایت اتحادیه فوتبال انگلستان هیچ اعتباری نداشت؛ بنابراین دیوید دین از آرسنال به مذاکره با اتحادیه فوتبال پرداخت تا ببیند آنها راضی به انجام این کار هستند یا نه. اتحادیه فوتبال هم در آن زمان رابطهٔ خوبی با لیگ فوتبال نداشت و به دنبال راهی برای تضعیف آن بود.
|
[
"در چه سالی گرگ دایک مدیر تلویزیون لندن ویکند با نمایندگان پنج باشگاه برتر انگلستان دیدار کرد؟",
"در سال ۱۹۹۰، گرگ دایک مدیر تلویزیون لندن ویکند با نمایندگان کدام باشگاههای برتر انگلستان دیدار کرد؟",
"در دیدار گرگ دایک مدیر تلویزیون لندن ویکند با نمایندگان پنج باشگاه برتر انگلستان چه موضوعی مورد بررسی قرار گرفت؟",
"مدیر عامل باشگاه تاتنهام چه کسی است؟"
] |
لیگ برتر
|
در پایان فصل ۱۹۹۱، پیشنهادی برای تشکیل یک لیگ جدید با هدف درآمدزایی بیشتر ارائه شد. توافقنامهٔ اعضای مؤسس در ۱۷ ژوئیه ۱۹۹۱ توسط باشگاههای حاضر در بالاترین سطح امضا شد و قوانین ابتدایی برای شکلگیری لیگ برتر اتحادیه فوتبال تصویب گردید. قرار شد تا لیگ جدید از لحاظ تبلیغاتی و تجاری از اتحادیه فوتبال و لیگ فوتبال استقلال داشته باشد و بتواند به صورت مستقل بر سر مسائل اسپانسرینگ و حق پخش تلویزیونی مذاکره کند. گفته میشد که با درآمد بیشتر، باشگاههای انگلیسی میتوانند با بهترین تیمهای اروپایی رقابت کنند. با وجود این که دایک نقش بهسزایی در شکلگیری لیگ برتر داشت، اما دایک و تلویزیونش قرار داد حق پخش تلویزیونی را به اسکای بریتانیا با مبلغ ۳۰۴ میلیون پوند واگذار کردند. همچنین حق پخش خلاصه بازیها به برنامهٔ مچ آف د دی در بیبیسی اسپورت واگذار شد.
|
[
"در پایان کدام فصل پیشنهادی برای تشکیل یک لیگ جدید با هدف درآمدزایی بیشتر ارائه شد؟",
"در چه تاریخی توافقنامهٔ اعضای مؤسس توسط باشگاههای حاضر در بالاترین سطح امضا شد و قوانین ابتدایی برای شکلگیری لیگ برتر اتحادیه فوتبال تصویب گردید؟",
"دایک و تلویزیونش قرار داد حق پخش تلویزیونی را با چه مبلغی به اسکای بریتانیا واگذار کردند؟",
"پرافتخارترین تیم لیگ انگلستان چه نام دارد؟"
] |
لیگ برتر
|
در سال ۱۹۹۲، تمامی باشگاههای حاضر در لیگ فوتبال به صورت جمعی از حضور در این لیگ انصراف دادند و در ۲۷ مهٔ ۱۹۹۲، لیگ برتر اتحادیه فوتبال به صورت یک شرکت خصوصی محدود که دفترش در اتحادیه فوتبال واقع در لنکستر گیت بود، بنیانگذاری شد. این مسئله به معنای جدایی از لیگ فوتبال با ۱۰۴ سال قدمت و ۴ دستهٔ مختلف بود؛ بعد از آن لیگ برتر با یک دسته بالاترین سطح فوتبال انگلستان بود و لیگ فوتبال سه دسته داشت. در فرمت مسابقات و تعداد تیمها تغییری ایجاد نشد و لیگ برتر به وسیلهٔ قانون صعود و سقوط به لیگ دسته اول جدید متصل شد و به مانند قبل، از هر دسته، سه تیم به دستهٔ بالاتر صعود و سه تیم به دستهٔ پایینتر سقوط میکردند.
|
[
"در چه سالی تمامی باشگاههای حاضر در لیگ فوتبال به صورت جمعی از حضور در این لیگ انصراف دادند؟",
"در چه تاریخی لیگ برتر اتحادیه فوتبال به صورت یک شرکت خصوصی محدود که دفترش در اتحادیه فوتبال واقع در لنکستر گیت بود، بنیانگذاری شد؟",
"در ۲۷ مهٔ ۱۹۹۲، لیگ برتر اتحادیه فوتبال به چه صورت بنیانگذاری شد؟",
"جمعیت انگلستان چقدر است؟"
] |
لیگ برتر
|
اولین فصل لیگ برتر در ۹۳–۱۹۹۲ برگزار شد. در این فصل از رقابتها ۲۲ تیم در لیگ حضور داشتند. اولین گل این مسابقات توسط برایان دین بازیکن تیم شفیلد یونایتد در پیروزی ۲ بر ۱ مقابل منچستر یونایتد به ثمر رسید. ۲۲ باشگاهی که در فصل اول این رقابتها حضور داشتند به ترتیب آرسنال، استون ویلا، بلکبرن، چلسی، کاونتری سیتی، کریستال پالاس، اورتون، ایپسویچ تاون، لیدز یونایتد، لیورپول، منچستر سیتی، منچستر یونایتد، میدلزبرو، نوریچ سیتی، ناتینگهام فارست، اولدهام اتلتیک، کویینز پارک رنجرز، شفیلد یونایتد، شفیلد ونزدی، ساوتهمپتون، تاتنهام و ویمبلدون بودند. لوتون تاون، نوتس کانتی و وستهام یونایتد در پایان فصل ۹۲–۱۹۹۱ از لیگ دسته اول سقوط کرده بودند و نتوانستند در اولین فصل برگزاری لیگ برتر حضور داشته باشند.
|
[
"اولین فصل لیگ برتر در چه سالی برگزار شد؟",
"در اولین فصل لیگ برتر چند تیم حضور داشتند؟",
"اولین گل در اولین فصل لیگ برتر توسط چه کسی به ثمر رسید؟",
"تعداد گلهای برایان دین در لیگ انگلستان چقدر است؟"
] |
لیگ برتر
|
یکی از ویژگیهای مهم لیگ برتر در طول دهه ۲۰۰۰ میلادی، سلطهٔ باشگاههای «بیگ فور» یا «چهار غول» باشگاهها بود: آرسنال، چلسی، لیورپول و منچستر یونایتد. در طول این دهه، چهار رتبهٔ اول لیگ اغلب در اختیار این چهار تیم بود و از فصل ۰۴–۲۰۰۳ تا ۰۹–۲۰۰۸ تنها این تیمها بودند که میتوانستند به لیگ قهرمانان اروپا صعود کنند. آرسنال در فصل ۰۴–۲۰۰۳ بدون باخت قهرمان لیگ شد؛ اولین و تنها باری که چنین اتفاقی افتادهاست. در مهٔ ۲۰۰۸، کوین کیگان گفت که سلطهٔ «بیگ فور» این لیگ را تهدید میکند. او گفت که این لیگ در خطر تبدیل شدن به یکی بزرگترین و حوصلهسربرترین لیگ دنیاست. ریچارد اسکودامور یکی از مدیران لیگ برتر در دفاع گفت که صرف نظر از این که شما در بالا، میان یا پایین جدول باشید، کشمکشها و چالشهای زیادی در لیگ برتر وجود دارد که آن را جذاب میکند.
|
[
"یکی از ویژگیهای مهم لیگ برتر در طول دهه ۲۰۰۰ میلادی چه بود؟",
"به کدام باشگاهها «بیگ فور» یا «چهار غول» میگویند؟",
"از فصل ۰۴-۲۰۰۳ تا ۰۹-۲۰۰۸ تنها کدام تیمها بودند که میتوانستند به لیگ قهرمانان اروپا صعود کنند؟",
"در کدام فصل آرسنال بدون باخت قهرمان لیگ شد؟",
"در فصل ۰۴-۲۰۰۳ کدام تیم بدون باخت قهرمان لیگ شد؟",
"در چه تاریخی کوین کیگان گفت که سلطهٔ «بیگ فور» این لیگ را تهدید میکند؟",
"در مهٔ ۲۰۰۸، چه کسی گفت که سلطهٔ «بیگ فور» این لیگ را تهدید میکند؟",
"ریچارد اسکودامور در کجا متولد شد؟",
"سرمربی چلسی در حال حاضر چه کسی است؟"
] |
لیگ برتر
|
لیگ برتر اتحادیه فوتبال یک شرکت با مسئولیت محدود است که ۲۰ تیم حاضر در آن سهامداران این شرکت محسوب میشوند. هر باشگاه عضو در جلسات تغییر قوانین و تصمیمگیری دارای یک رأی میباشد. باشگاهها یک مدیر، مدیر اجرایی و هیئت مدیره برای لیگ برتر انتخاب میکنند تا ادارهٔ لیگ را بر عهده بگیرند. در حال حاضر دیو ریچاردز مدیر لیگ برتر است که از آوریل ۱۹۹۹ این سمت را برعهده داشتهاست. همچنین ریچارد اسکودامور از نوامبر ۱۹۹۹ مدیر اجرایی این لیگ بودهاست. جان کوینتون و پیتر لیور مدیران پیشین لیگ برتر بعد از آن که زد و بند آنها با مدیران سابق اسکای افشا شد، از سمت خود استعفا کردند. اتحادیه فوتبال انگلستان به صورت کامل و روزانه در اعمال لیگ برتر دخالت ندارد، اما به عنوان یک سهامدار خاص در هنگام انتخاب مدیر و مدیر اجرایی و تغییر قوانین دارای حق وتو میباشد.
|
[
"چند تیم حاضر در لیگ برتر اتحادیه فوتبال از سهامداران این شرکت محسوب میشوند؟",
"در حال حاضر چه کسی مدیر لیگ برتر است؟",
"دیو ریچاردز از چه تاریخی مدیر لیگ برتر است؟",
"ریچارد اسکودامور از چه تاریخی مدیر اجرایی لیگ برتر است؟",
"در حال حاضر چه کسی مدیر اجرایی لیگ برتر است؟",
"مدیران پیشین لیگ برتر که زد و بند آنها با مدیران سابق اسکای افشا شد و از سمت خود استعفا کردند را نام ببرید؟",
"جان کوینتون چند سال مدیر لیگ برتر بود؟",
"پیتر لیور چند سال مدیر لیگ برتر بود؟"
] |
لیگ برتر
|
۲۰ تیم در لیگ برتر حضور دارند که در طول فصل (از ماه اوت تا مه) هر کدام با یک دیگر دو بار (به صورت رقابتهای دورهای) بازی میکنند؛ که هر کدام از بازیها در ورزشگاه خانگی یکی از تیمها برگزار میشود. هر تیم در هر فصل ۳۸ بار به میدان میرود. تیمها به ترتیب بر اساس امتیاز، تفاضل گل و گل زده ردهبندی میشوند. اگر همهٔ اینها مساوی باشد، دو تیم در ردهای مساوی قرار میگیرند. اگر مشخص شدن ردهٔ دو تیم برای قهرمانی، سقوط یا صعود به مسابقات اروپایی اهمیت داشته باشد، یک بازی پلیآف بین دو تیم در زمین بیطرف برگزار میشود و برندهٔ آن بازی به ردهٔ بالاتر دست پیدا میکند. سه تیم پایین جدول لیگ برتر به چمپیونشیپ سقوط میکنند. دو تیم برتر چمپیونشیپ به صورت مستقیم به لیگ برتر میآیند و یک تیم هم از طریق مسابقات پلیآف بین تیمهای سوم تا ششم به این لیگ صعود میکند.
|
[
"چند تیم در لیگ برتر حضور دارند که در طول فصل (از ماه اوت تا مه) هر کدام با یک دیگر دو بار (به صورت رقابتهای دورهای) بازی میکنند؟",
"هر تیم در هر فصل لیگ برتر چند بار به میدان میرود؟",
"تیمها در لیگ برتر بر چه اساس ردهبندی میشوند؟ ",
"سه تیم پایین جدول لیگ برتر به کجا سقوط میکنند؟",
"کدام تیم آمار بیشترین گل زده را در لیگ فوتبال انگلستان دارد؟"
] |
لیگ برتر
|
بین فصلهای ۹۳–۱۹۹۲ تا ۱۹–۲۰۱۸ باشگاههای لیگ برتر پنج بار قهرمان لیگ قهرمانان اروپا شدند و هفت نایب قهرمانی را نیز داشتند که پشت سر لا لیگا با ده قهرمانی و جلوتر از سری آ با پنج قهرمانی و بوندسلیگای آلمان با سه قهرمانی قرار میگیرد.منچستر یونایتد و لیورپول هرکدام یک بار به ترتیب در سالهای ۲۰۰۸ و ۲۰۱۹ قهرمان جام باشگاههای جهان شده و تیمهای لیورپول و چلسی هم هر کدام یک بار در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۱۲ قهرمان شدهاند؛ که از این نظر نیز پشت سر لالیگای اسپانیا با هفت قهرمانی، لیگ برتر برزیل با چهار قهرمانی و جلوتر از سری آ ایتالیا با دو قهرمانی قرار دارد.
|
[
"بین چه فصلهایی باشگاههای لیگ برتر پنج بار قهرمان لیگ قهرمانان اروپا شدند؟",
"منچستر یونایتد در چه سالی قهرمان جام باشگاههای جهان شد؟",
"لیورپول در چه سالی قهرمان جام باشگاههای جهان شد؟",
"سرمربی منچستر یونایتد در حال حاضر چه کسی است؟",
"بهترین دروازهبان چلسی چه نام دارد؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
شاهنشاهی ساسانی (که مردم به آن ایرانشهر میگفتند) آخرین شاهنشاهی ایران پیش از حمله اعراب به ایران بود که از سال ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی به مدت (۴۲۷ سال) بر ایران فرمان راند؛ شاهنشاهان این امپراتوری از دودمان ساسانیان بودند. این شاهنشاهی یکپارچه را اردشیر بابکان با شکست اردوان پنجم، واپسین شاهنشاه اشکانی، پایهگذاری کرد. شاهنشاهان ساسانی که ریشهشان از پارس بود، بر پهنهٔ بزرگی از آسیای باختری چیرگی یافته و در کنار امپراتوری روم-بیزانس، در گذر بازه زمانی افزون بر ۴۰۰ سال، ابرقدرت جهان باستان شمرده میشدند. پایتخت ایران در این دوره، شهر تیسفون در نزدیکی بغداد در عراق امروزی بود. پرچم ایران در این دوره، درفش کاویانی بود که پس از سرنگونی ساسانیان از میان رفت.
|
[
"آخرین شاهنشاهی ایران پیش از حمله اعراب به ایران کدام بود؟",
"مردم به شاهنشاهی ساسانی چه میگفتند؟",
"شاهنشاهی ساسانی چند سال بر ایران فرمان راند؟",
"شاهنشاهان امپراطوری ساسانی از کدام دودمان بودند؟",
"شاهنشاهی ساسانی را چه کسی پایهگذاری کرد؟",
"اردشیر بابکان با شکست چه کسی شاهنشاهی ساسانی را پایهگذاری کرد؟",
"واپسین شاهنشاه اشکانی چه نام داشت؟",
"ریشه شاهنشاهان ساسانی از کجا بود؟",
"پایتخت ایران در دوره شاهنشاهی ساسانی کجا بود؟",
"پرچم ایران در کدام دوره درفش کاویانی بود؟",
"اردشیر بابکان فرزند چه کسی بود؟",
"اردشیر بابکان در چه سنی اردوان پنجم را شکست داد؟",
"عربها در چه سالی به ایران حمله کردند؟",
"جمعیت بغداد چقدر است؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
پاپک در آغاز حکمران ناحیهای بود که به آن «خیر» میگفتند. با این حال، در سال ۲۰۰ (بر طبق تورج دریایی ۲۰۵–۲۰۶)، او موفق به سرنگون کردن «گوچهر» از خاندان «بازرنگیان» شد. پاپک و بزرگترین پسرش شاپور، موفق شدند تا قدرت خود را به سرتاسر پارس گسترش دهند. به خاطر طبیعت گیجکننده منابع، رویدادهای بعدی ناواضح و گنگ است. با این وجود، با اطمینان میتوان گفت که پس از مرگ پاپک، اردشیر که در آن هنگام حکمران دارابگرد بود، در نزاعی برای به قدرت رسیدن، وارد جنگی با برادر بزرگترش شاپور شد. منابع نشان میدهند که شاپور، که برای ملاقات کردن با برادرش رفته بود، بر اثر فروپاشی سقف بر سرش کشته شد. در سال ۲۰۸، اردشیر با خاموش کردن شورشهایی از طرف دیگر برادرهایش که اعدام شدند، خود را حکمران تمام پارس خواند.
|
[
"در آغاز حکمران به ناحیه پاپک چه میگفتند؟",
"در چه سالی پاپک موفق به سرنگون کردن «گوچهر» از خاندان «بازرنگیان» شد؟",
"بزرگترین پسر پاپک چه نام داشت؟",
"پس از مرگ پاپک چه کسی در آن هنگام حکمران دارابگرد بود؟",
"پس از مرگ پاپک چه کسی در نزاعی برای به قدرت رسیدن، وارد جنگ با شاپور شد؟",
"در چه سالی اردشیر با خاموش کردن شورشهایی از طرف دیگر برادرهایش که اعدام شدند، خود را حکمران تمام پارس خواند؟",
"پاپک در چه سنی از دنیا رفت؟",
"اردشیر در چه سنی خود را حکمران تمام پارس خواند؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
در چند سال بعدی، شورشیان محلی گرداگرد امپراتوری سربرآوردند. با این وجود، اردشیر بابکان امپراتوری نوین خود را بیش از پیش به سمت شرق و شمال غربی گسترش داد، استانهای سیستان، گرگان، خراسان، مرو (واقع در ترکمنستان امروزی)، بلخ و خوارزم را به تصاحب خود درآورد. او همچنین بحرین و موصل را هم به قلمرو ساسانی ضمیمه کرد. بعدها در سنگنبشتههای ساسانی ادعا شدهاست که شاهان کوشانی، تورانی و مکرانی سلطهپذیر اردشیر شدهاند، هرچند که بر طبق شواهد سکهشناسی، به احتمال زیاد آنها سلطهپذیر فرزند اردشیر، شاپور اول، پادشاه آینده شدهاند.
|
[
"اردشیر بابکان امپراتوری نوین خود را به چه سمتهایی گسترش داد؟",
"اردشیر بابکان چه مناطقی را به تصرف خود درآورد؟",
"طبق ادعای در سنگنبشتههای ساسانی کدام شاهان سلطهپذیر اردشیر شدهاند؟",
"شاپور اول فرزند چه کسی بود؟",
"شاپور اول در چه سنی از دنیا رفت؟",
"شاپور اول در چه سنی به پادشاهی رسید؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
پسر اردشیر بابکان، شاپور اول، که مدتی با پدرش بهطور مشترک پادشاهی کرد، گسترش دادن شاهنشاهی ساسانیان را ادامه داد، باختر را تصاحب کرد و بخش غربی امپراتوری کوشان را هم به تصاحب خود درآورد، همچنین چندین لشگرکشی علیه امپراتوری روم را هم ترتیب داد. شاپور نخست در حمله به میانرودان روم، حران و نصیبین را تصاحب کرد، اما در سال ۲۴۳، سردار رومی Timesitheus، ایرانیها را در نبرد راسائنا شکست داد و سرزمینهای از دست رفته را پس گرفت. پیشرویهای متعاقب امپراتور گردیان سوم (۲۳۸–۲۴۴) در پایین رود فرات در نبرد مسیخه شکست خورد (۲۴۴)، که منجر به قتل رسیدن گوردیان توسط نیروهای خودش شد و شاپور را قادر ساخت تا یک صلحنامه بسیار مقرونبهصرفهتر را با امپراتور تازه، فیلیپ عرب منعقد کند، که به سبب آن او ۵۰۰٬۰۰۰ دیناری غرامت دریافت کرد و خراجی را هم به صورت سالانه بر دوش رومیها گذاشت.
|
[
"چه کسی باختر را تصاحب کرد و بخش غربی امپراتوری کوشان را هم به تصاحب خود درآورد؟",
"شاپور نخست در حمله به میانرودان روم، چه مناطقی را تصاحب کرد؟",
"شاپور اول نخست در حمله به کجا حران و نصیبین را تصاحب کرد؟",
"در چه سالی سردار رومی ایرانیها را در نبرد راسائنا شکست داد و سرزمینهای از دست رفته را پس گرفت؟",
"گوردیان توسط چه کسانی به قتل رسید؟",
"چه عاملی منجر به قتل رسیدن گوردیان توسط نیروهای خودش شد؟",
"گوردیان در چه سنی توسط نیروهای خودش به قتل رسید؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
شاپور خیلی زود جنگ را از سر گرفت، رومیها را در نبرد باربالیسوس شکست داد (۲۵۳) و سپس احتمالاً انطاکیه را گرفت و تاراج کرد. نتیجه ضدحملههای رومیها تحت امپراتوری والرین با مصیبت و فاجعه همراه بود که ارتش روم در ادسا محاصره و درهم شکسته شد و والرین توسط شاپور به اسارت گرفته شد و تا پایان عمرش زندانی شاپور باقی ماند. شاپور پیروزی خود را با کندهکاری کردن یک نقش برجسته شکوهمند در نقش رستم و بیشاپور جشن گرفت و همچنین در نزدیکی تخت جمشید هم یک سنگنبشته یادبود به زبانهای فارسی و یونانی حکاکی کرد. او از موفقیت خود برای پیشروی در آناتولی بهره برد (۲۶۰)، اما پس از شکست خوردن از رومیها و همپیمانانشان اذینه پالمیرایی، با آشفتگی عقبنشینی کرد و حرمسرای خود و تمامی قلمروهای رومی که اشغال کرده بود را از دست داد.
|
[
"کدام پادشاه رومیها را در نبرد باربالیسوس شکست داد؟",
"والرین توسط چه کسی به اسارت گرفتهشد؟",
"والرین تا پایان عمرش زندانی چه کسی بود؟",
"شاپور پس از پیروزی بر رومیها چه نقشی را کندهکاری کرد؟",
"تخت جمشید در کجا قرار دارد؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
مرزهای ایران و روم بر طبق موفقیتهای نظامی یک طرف، دائماً بین دجله و فرات در تغییر بود. رفتوآمد بین مرزها آزاد بود و بازرگانی و ازدواج و حتی جاسوسی را ممکن میساخت. در این برهه از زمان، میانرودان در دست ایران بود، اما باید فکری به حال ارمنستان میشد که در مقابل اردشیر مقاوت کرده و دشمنش را شکست داده بود. ارمنستان همیشه یکی از نکات مورد اختلاف بین ساسانیها و رومیها بودهاست. این منطقه برای هر دو مهم بوده، چرا که اهمیت استراتژیک و اقتصادی داشته و به عنوان سرزمین حایل بین ایران و روم بوده. از آنجا که یک شاخه از سلسله اشکانیان در ارمنستان حکومت میکردند و ساسانیان با اشکانیان دشمنی داشتند، برای شاپور مهم بود تا مشکل ارمنستان را حل و فصل کند. او ترتیب قتل خسرو را داد و شاهی وفادار به خودش، تیرداد را بر آنجا نشاند که از ۲۵۲–۲۶۲ فرمانروایی کرد.
|
[
"کدام کشور همیشه از نکات مورد اختلاف بین ساسانیها و رومیها بودهاست؟",
"به چه دلیل ارمنستان برای ساسانیها و رومیها مهم بودهاست؟",
"به چه دلیل برای شاپور مهم بود تا مشکل ارمنستان را حل و فصل کند؟",
"پس از قتل خسرو چه کسی به فرمانروایی رسید؟",
"تیرداد چه سالهایی پس از خسرو فرمانروایی کرد؟",
"تیرداد در دوره ساسانیان در چه سنی به فرمانروایی رسید؟",
"خسرو در دوره ساسانیان در چه سنی به قتل رسید؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
امپراتور پروباس (Probus) برای حمله به قلمرو ساسانیان طرحریزی کرد، اما خودش مرد و کاروس (Carus) جنگ را شروع و به بینالنهرین حمله کرد و تیسفون را محاصره کرد. در این زمان بهرام دوم در شرق بود. اما کاروس در بینالنهرین درگذشت و امپراتور بعدی، دیوکلتیان، میبایست مشغول به حل مشکلات داخلی میشد و با بهرام دوم صلح کرد، که بر طبق آن ارمنستان بین دو کشور تقسیم شد و بخش غربی در دست تیرداد ماند و نرسه بخش بزرگتر را گرفت (که از آن پس ارمنستان ایران نام گرفت). در ۲۹۳ بهرام دوم درگذشت و بهرام سوم که شاه سیستان بود بر تخت نشست، اما نرسه، برادر بهرام دوم، که در شرق بود، به میانرودان آمد و مورد استقبال جمعی از اشراف قرار گرفت و در نهایت شاه شد.
|
[
"چه کسی برای حمله به قلمرو ساسانیان طرحریزی کرد، اما خودش مرد؟",
"امپراتور پروباس که برای حمله به قلمرو ساسانیان طرحریزی کرد، اما خودش مرد چه نام داشت؟",
"کاروس در کجا درگذشت؟",
"زمانیکه دیوکلتیان، میبایست مشغول به حل مشکلات داخلی میشد و با بهرام دوم صلح کرد، بر طبق آن ارمنستان بین چند کشور تقسیم شد؟",
"زمانیکه دیوکلتیان، میبایست مشغول به حل مشکلات داخلی میشد و با بهرام دوم صلح کرد، بر طبق آن ارمنستان بین چه کسانی تقسیم شد؟",
"بهرام دوم در چه سالی درگذشت؟",
"بعد از بهرام دوم چه کسی بر تخت نشست؟",
"بعد از مرگ بهرام دوم در نهایت چه کسی شاه شد؟",
"بهرام دوم در چه سنی از دنیا رفت؟",
"بهرام سوم در چه سنی از دنیا رفت؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
نرسه، جانشین بهرام سوم (که مدت کوتاهی در سال ۲۹۳ فرمان راند)، جنگ دیگری را علیه رومیها به راه انداخت. نرسه پس از موفقیتهای اولیه علیه امپراتور گالریوس در رقه سوریه در فرات در سال ۲۹۶، محتمل شکست بزرگی شد. گالریوس نیروهای خود را احتمالاً در بهار ۲۹۸، با دستهای جمعآوریشده از زمینهای اجارهای دانوبی امپراتوری، تقویت کرد. نرسه از ارمنستان و میانرودان آن طرفتر نرفت، که به گالریوس اجازه داد تا در ۲۹۸ تعرضی را در شمال میانرودان از طریق ارمنستان انجام دهد. نرسه به ارمنستان عقبنشینی کرد تا با نیروهای گالریوس بجنگد، که عواملی به ضرر او بود، زمینهای پر از پستی و بلندی ارمنستان به نفع پیادهنظام روم بود، اما نه به نفع سوارهنظام ساسانی. کمکهای محلی به گالریوس او را قادر ساختند تا بتواند نیروهای ایرانی را غافلگیر کند و در دو نبرد پیاپی، گالریوس بر نرسه پیروز شد.
|
[
"جانشین بهرام سوم چه کسی بود؟",
"نرسه پس از موفقیتهای اولیه علیه امپراتور گالریوس در سال 296 در کجا محتمل شکست بزرگی شد؟",
"چه کسی نیروهای خود را احتمالاً در بهار ۲۹۸، با دستهای جمعآوریشده از زمینهای اجارهای دانوبی امپراتوری، تقویت کرد؟",
"به چه دلیل نرسه به ارمنستان عقبنشینی کرد؟",
"گالریوس در چه سنی از دنیا رفت؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
شرایط صلح سنگین بودند: ایران قلمروهایی به روم تسلیم میکرد، بهطوریکه دجله مرز بین دو امپراتوری میشد. مفاد دیگری هم نوشته شده بود مبنی بر اینکه ارمنستان به روم برگردد و دژ Ziatha هممرز آن باشد. ایبری قفقاز تحت یک گماشتهٔ رومی، به روم وفادار بماند، نصیبین که حالا تحت فرمان روم بود، تبدیل به تنها آبگذر برای تجارت بین ایران و روم شود، و روم که کنترل پنج ساتراپی بین دجله و ارمنستان را به دست میگرفت: Ingilene, Sophanene (Sophene), Arzanene (Aghdznik), کردوئنه، و Zabdicene (در نزدیکی حکاری در ترکیه امروزی).
|
[
"طبق شرایط صلح بین نرسه و گالریوس ارمنستان باید به کجا برمیگشت؟",
"طبق شرایط صلح بین نرسه و گالریوس، کجا باید تبدیل به تنها آبگذر برای تجارت بین ایران و روم شود؟",
"طبق شرایط صلح بین نرسه و گالریوس، ایران باید چه قلمروهایی به روم تسلیم میکرد؟",
"پایتخت ارمنستان کجاست؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
پس از مرگ هرمز، عربها از سوی شمال آغاز به ویرانگری و به تاراج بردن شهرهای شرقی امپراتوری کردند، حتی به ایالت پارس هم حمله کردند که زادگاه شاهان ساسانی بود. در همین اوقات، اشرافیان ایرانی فرزند ارشد هرمز دوم را کشتند، دومین فرزند او را کور کردند و سومین را به زندان افکندند (که بعدها به قلمرو رومیها پناهنده شد). تخت پادشاهی برای شاپور دوم به ودیعه گذاشته شد. شاپور دوم فرزند نازاده شده یکی از زنهای هرمز دوم بود که «در زهدان» مادر خود تاجگذاری کرد: تاج پادشاهی بر روی شکم مادرش گذارده شد. در حین جوانی او، مادرش و اشرافزادگان کشور را اداره میکردند. پیرو پا به سن گذاشتن شاپور دوم، او قدرت را بهطور ظاهری در دست گرفت و خیلی زود ثابت کرد که یک حاکم فعال و کارا است.
|
[
"پس از مرگ هرمز، عربها از کدام سمت آغاز به ویرانگری و به تاراج بردن شهرهای شرقی امپراتوری کردند؟",
"پس از مرگ هرمز، چه کسانی از سوی شمال آغاز به ویرانگری و به تاراج بردن شهرهای شرقی امپراتوری کردند؟",
"زادگاه شاهان ساسانی کجا بود؟",
"چه کسانی فرزند ارشد هرمز دوم را کشتند؟",
"اشرافیان ایرانی با فرزندان هرمز دوم چه کردند؟",
"هرمز دوم فرزند چه کسی بود؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
شاپور دوم در ابتدا ارتش کوچک اما منظم و کارآزمودهٔ خود را به طرف جنوب برای مبارزه با اعراب برد، که آنها را شکست داد، امنیت را در نواحی جنوبی امپراتوری برقرار کرد. او همچنین دیواری برای جلوگیری از حمله اعراب ساخت (واری تازیگان) که به نظر میرسد نزدیک شهر حیره بودهاست و بعدها به خورنق شاپور معروف گشت شاپور همچنین قبایلی از اعراب را در داخل مرزهای ایران اسکان داد. او سپس شروع به اولین لشگرکشی خود علیه روم در غرب کرد، که در آنجا نیروهای ایرانی یک سری جنگها را بردند، اما در تصاحب قلمرو ناتوان بودند، چرا که محاصرههای مکرر شهر حساس و مرزی نصیبین با شکست مواجه میشد و روم در بازپسگیری شهرهای سنجار و آمیدا (آمِد) که به دست ایرانیها افتاده بودند هم موفق بود.
|
[
"شاپور دوم در ابتدا ارتش کوچک اما منظم و کارآزمودهٔ خود را به طرف جنوب برای مبارزه با چه کسانی برد؟",
"کدام شاه ساسانی دیواری برای جلوگیری از حمله اعراب ساخت که به نظر میرسد نزدیک شهر حیره بودهاست؟",
"دیواری که شاپور دوم برای جلوگیری از حمله اعراب ساخت بعدها به چه اسمی معروف گشت؟",
"شاپور دوم در چه سالی دیواری برای جلوگیری از حمله اعراب ساخت؟",
"مذهب اصلی مردم ایران در زمان ساسانیان چه بود؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
شاپور دوم یک سیاست دینی بیرحمانه را پی گرفت. در طی دوران پادشاهی او، جمعآوری اوستا، متون مقدس زرتشتی، به اتمام رسید، بد دینها و از دین برگشتگان مجازات شدند و مسیحیان هم مورد آزاد و اذیت قرار گرفتند. آزار و اذیت مسیحیان واکنشی بود به مسیحیسازی امپراتور روم توسط کنستانتین بزرگ. شاپور دوم، همانند شاپور اول، با یهودیها با دوستی رفتار کرد، که در دوره او در آزادی نسبی زندگی میکردند و از امتیازات فراوانی هم برخوردار بودند. در هنگام مرگ شاپور، امپراتوری ایران از همیشه قویتر بود، با دشمنان شرقی در صلح و آرامش بود و ارمنستان هم تحت کنترل ایران قرار داشت.
|
[
"در زمان پادشاهی چه کسی جمعآوری اوستا، متون مقدس زرتشتی، به اتمام رسید، بد دینها و از دین برگشتگان مجازات شدند و مسیحیان هم مورد آزاد و اذیت قرار گرفتند؟",
"شاپور دوم چه سیاست بیرحمانهای را پیش گرفت؟",
"رابطه شاپور دوم با یهودیها چگونه بود؟",
"شاپور دوم در چه سالی از دنیا رفت؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
پس از اینکه شاپور دوم در سال ۳۷۹ از دنیا رفت، او یک امپراتوری قدرتمند را برای نابرادری خود اردشیر دوم (۳۷۹–۳۸۳ پسر هرمز دوم) و همینطور پسر خود شاپور سوم (۳۸۳–۳۸۸) برجا گذاشت، که هیچکدام از آنها استعداد نیای خود را نشان ندادند. اردشیر دوم که به عنوان نابرادری پادشاه رشد کرده بود، نتوانست جانشین خوبی برای برادر خود شود و شاپور سوم که یک شخصیت اندوهگین بود تا بتواند به چیزی برسد. بهرام چهارم (۳۸۸–۳۹۹) هرچند که مثل پدرش ناتوان نبود، نتوانست افتخار بزرگی برای شاهنشاهی کسب کند. در طی این دوره، ارمنستان طی یک موافقتنامهای بین ایران و روم تقسیم شد. ساسانیها حکمرانی خود بر ارمنستان بزرگ را بازیافتند و امپراتوری بیزانس یک بخش کوچک از ارمنستان غربی را در دست داشت.
|
[
"کدام شاه ساسانی در سال 379 از دنیا رفت؟",
"اردشیر دوم طی چه سالهایی امپراتور بود؟",
"شاپور سوم طی چه سالهایی امپراتوری ایران را برعهده داشت؟",
"بهرام چهارم طی چه سالهایی امپراتوری ایران را برعهده داشت؟",
"بهرام چهارم در چه سنی از دنیا رفت؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
یزدگرد اول (۳۹۹–۴۲۱)، پسر بهرام چهارم، اغلب با کنستانتین اول، امپراتور روم مقایسه میشود. همانند او، هم به صورت فیزیکی و هم از نظر دیپلماسی قدرتمند بود. یزدگرد اول همانند همتای رومی خود، فرصتطلب بود. او مانند کنستانتین بزرگ، سیاست مصالحه دینی را در پیش گرفت و آزادی برای رشد اقلیتهای مذهبی را فراهم کرد. آزار و اذیت مسیحیان را متوقف کرد و حتی اشراف و موبدان که به آزار آنها میپرداختند را مجازات کرد. پادشاهی او یک دوره نسبتاً صلحآمیز بود. او صلحی پابرجا با رومیها برقرار کرد و حتی تئودئوس دوم (۴۰۸–۴۵۰) را هم تحت کفالت خود قبول کرد. او همچنین با یک شاهزاده یهودی ازدواج کرد که برای او پسری به نام نرسی به دنیا آورد.
|
[
"یزدگرد اول پسر چه کسی بود؟",
"یزدگرد اول اغلب با چه کسی مقایسه میشود؟",
"کدام پادشاه ساسانی تئودئوس دوم را تحت کفالت خود قبول کرد؟",
"یزدگرد اول در چه سالی با یک شاهزاده یهودی ازدواج کرد؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
جانشین یزدگرد اول، پسر او، بهرام پنجم (۴۲۱–۴۳۸) معروف به بهرام گور بود، یکی از شناختهشدهترین شاهان ساسانی که قهرمان بسیاری از افسانهها در ادبیات فارسی است. این افسانهها حتی پس از نابودی شاهنشاهی ساسانی توسط اعراب هم پایدار ماندند. بهرام پنجم، که عمدتاً با نام بهرام گور شناخته میشود، پس از مرگ ناگهانی یزدگرد اول (یا ترور او)، به رغم مخالفتهای اشراف و با کمک منذر، شاه عربی حیره، تاج پادشاهی را تصاحب کرد. مادر بهرام پنجم شوشاندخت، دختر رأس جالوت یهودی بود. در ۴۲۷، او در شرق با قبایل بیابانگرد هپتالیان مبارزه کرد و آنها را درهم شکست و نفوذ خود را تا آسیای میانه گسترش داد که در آنجا تصویر او برای قرنها بر روی سکههای بخارایی (در ازبکستان امروزی) نقش بسته بود. بهرام پنجم پادشاه دستنشانده ایران در ارمنستان را برکنار کرد و آنجا را به یکی از استانهای ایران تبدیل کرد.
|
[
"جانشین یزدگرد اول چه کسی بود؟",
"بهرام گور فرزند چه کسی بود؟",
"یکی از شناختهشدهترین شاهان ساسانی که قهرمان بسیاری از افسانهها در ادبیات فارسی است چه نام دارد؟",
"مادر بهرام پنجم چه نام داشت؟",
"مادر بهرام پنجم شوشاندخت، دختر چه کسی بود؟",
"کدام شاه ساسانی پادشاه دستنشانده ایران در ارمنستان را برکنار کرد و آنجا را به یکی از استانهای ایران تبدیل کرد؟",
"بهرام پنجم در چه سنی از دنیا رفت؟",
"تصویر کدام شاه ساسانی برای قرنها بر روی سکههای بخارایی (در ازبکستان امروزی) نقش بسته بود؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
بهرام پنجم در سنت و فرهنگ ایرانی یک سوگلی تمامعیار است، که داستانهای زیادی از دلاوریها و زیبایی او، از پیروزیهای او بر رومیها، مردمان ترک، هندیها و آفریقاییها و ماجراهای او در شکار و عشق روایت میشود. او همچنین بهرام گور هم خوانده میشود. واژه گور به معنای گور خر است که به دلیل علاقه او به شکار و به خصوص به شکار گور خر بر او نهاده شدهاست. او نماد شاهی در اوج دوران شکوفایی است. او تاج شاهی را در رقابت با برادرش تصاحب کرد و با دشمنان خارجی هم مبارزه کرد، اما عمدتاً خودش را با شکار و مهمانیهای درباری با همسران و درباریان سرگرم نگه میداشت. او تجسم رونق و رفاه شاهانه بود. در این دوران، بهترین آثار از ادبیات ساسانی نوشته شدند، قطعات سرشناسی از موسیقی ساسانی تنظیم و ساخته شدند و ورزشهایی همانند چوگان تبدیل به سرگرمی شاهانه شدند، سنتی که تا به امروز هم در بسیاری از نظامهای پادشاهی حفظ شدهاست.
|
[
"کدام پادشاه ساسانی در سنت و فرهنگ ایرانی یک سوگلی تمامعیار است، که داستانهای زیادی از دلاوریها و زیبایی او، از پیروزیهای او بر رومیها، مردمان ترک، هندیها و آفریقاییها و ماجراهای او در شکار و عشق روایت میشود؟",
"کدام شاه ساسانی تجسم رونق و رفاه شاهانه بود؟",
"به چه دلیل بهرام پنجم، بهرام گور خوانده میشد؟",
"اعراب در زمان کدام شاه ساسانی به ایران حمله کردند؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
در طی لشگرکشی یزدگرد دوم به غرب، به مسیحیانی که در لشکرش بودند مشکوک شد و آنها را از حکومت و ارتش اخراج کرد. او سپس مسیحیان را مورد آزار و اذیت قرار داد و تا حد خیلی کمتری هم همین کار را در مقابل یهودیان انجام داد. به منظور دوباره زرتشتیسازی ارمنستان، او شورشی از طرف مسیحیان ارمنستان در ۴۵۱ در نبرد آوارایر را سرکوب کرد. با این حال، ارمنیها، عمدتاً مسیحی باقی ماندند. در سالهای بعدی سلطنت او، او مجدداً با کیداریان وارد نزاع شد تا اینکه در سال ۴۵۷ از دنیا رفت. هرمز سوم (۴۵۷–۴۵۹) فرزند جوانتر یزدگرد دوم، به تخت شاهنشاهی نشست. در طی دوران کوتاه شاهی او، او مرتباً با برادر بزرگتر خود پیروز اول جنگید، که پیروز ار حمایت اشرافزادگان هم برخوردار بود، و همینطور در باختر هم با هپتالیان جنگید. او در سال ۴۵۹ توسط برادرش پیروز کشته شد.
|
[
"در طی لشگرکشی یزدگرد دوم به غرب، به چه کسانی مشکوک شد و آنها را از حکومت و ارتش اخراج کرد؟",
"یزدگرد دوم در چه سالی از دنیا رفت؟",
"پس از مرگ یزدگرد دوم چه کسی به پادشاهی رسید؟",
"هرمز سوم طی چه سالهایی فرمانروای ایران بود؟",
"هرمز سوم توسط چه کسی کشته شد؟",
"هرمز سوم در چه سالی کشته شد؟",
"هرمز سوم در چه سنی کشته شد؟",
"یزدگرد دوم در چه سنی از دنیا رفت؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
این حملات بیثباتی و هرج و مرج را برای شاهنشاهی به دنبال داشت. پیروز اول مجدداً سعی کرد تا هپتالیان را بیرون براند، اما در راه هرات، او و ارتشش توسط هونها در صحرا به دام افتادند. پیروز اول کشته شد و ارتش او معدوم شد. پس از این پیروزی، هپتالیان تا شهر هرات پیش رفتند، و امپراتوری را در هرج و مرج و بینظمی قرار دادند. در نهایت، یک اشرافزاده ایرانی از خاندان کهن کارن، به نام زرمهر (یا سوخرا) تا حدودی نظم را برقرار کرد. او بلاش، یکی از برادران پیروز اول را شوراند تا به تخت پادشاهی بنشیند، هرچند که تهدید هونها تا زمان سلطنت خسرو اول هم پابرجا ماند. بلاش (۴۸۴–۴۸۸) یک پادشاه ملایم و گشادهدست بود، او به مسیحیان امتیازاتی داد؛ با این حال، او کاری برای مقابله با دشمنان امپراتوری انجام نداد، خصوصاً در قبال هونهای سفید. بلاش، پس از چهار سال سلطنت، کور و برکنار شد (گفته میشود بزرگان کشور این کار را با او کردند)، و برادرزاده او قباد اول بر تخت نشست.
|
[
"پیروز اول و ارتشش در راه هرات توسط چه کسانی در صحرا به دام افتادند؟",
"بلاش چگونه پادشاهی بود؟",
"بلاش چند سال سلطنت کرد؟",
"بعد از بلاش چه کسی بر تخت نشست؟",
"قباد اول در چه سالی بر تخت نشست؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
قباد اول (۴۸۸–۵۳۱) پادشاهی نیرومند و اصلاحگر بود. قباد اول از فرقهای که توسط مزدک، فرزند «بامداد» بنیان نهاده شده بود حمایت کرد. مزدک خواستار آن بود که ثروتمند باید ثروت و همسران خود را با فقرا تقسیم کند. نیت قباد ظاهراً این بود که با اتخاذ کردن آموزههای مزدک، نفوذ و تأثیر بزرگان و آریستوکراسی رو به رشد را در هم بشکند. این اصلاحات باعث شد تا او مخلوع و در «قلعه فراموشی» در شوش به زندان افکنده شود، و برادر کوچکتر او جاماسپ (زاماسپ) در سال ۴۹۶ به قدرت رسید. قباد اول، با این حال، در سال ۴۹۸ گریخت و پادشاه هونهای سفید به او پناه داد.
|
[
"قباد اول چگونه پادشاهی بود؟",
"قباد اول از چه فرقهای حمایت میکرد؟",
"مزدک فرزند چه کسی بود؟",
"بعد از قباد اول چه کسی به قدرت رسید؟",
"جاماسپ در چه سالی به قدرت رسید؟",
"قباد اول در چه سالی از دنیا رفت؟",
"جاماسپ در چه سنی از دنیا رفت؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
جاماسپ (۴۹۶–۴۹۸) پیرو برکناری قباد اول توسط اشراف، به تخت شاهنشاهی ساسانی نشست. جاماسپ شاهی خوب و مهربان بود، او مالیاتها را به منظور کمک به کشاورزان و فقرا کاهش داد. او همچنین به دین زرتشتی اصلی وفادار بود، همان چیزی که قباد اول با تغییر جهت و سرپیچی از آن باعث شده بود تخت و آزادی خود را در ازای آن از دست بدهد. پادشاهی او خیلی زود به اتمام رسید؛ قباد اول، به عنوان رهبر ارتش بزرگی که پادشاه هپتالیان به او داده بود، به پایتخت برگشت. جاماست از تخت سلطنت کنارهگیری کرد و تخت را به برادرش داد. پس از روی کار آمدن مجدد قباد اول، هیچ ذکر دیگری از جاماسپ به میان نیامده است، اما باور رایج بر این است که برادرش با او رفتار مساعدی داشتهاست.
|
[
"جاماسپ چگونه شاهی بود؟",
"قباد اول توسط چه کسانی برکنار شد؟",
"جاماسپ پیرو برکناری چه کسی به تخت شاهنشاهی ساسانی نشست؟",
"جاماسپ در چه سالی از دنیا رفت؟"
] |
امپراطوری ساسانیان
|
دوره دوم شکوفایی عصر ساسانی پس از دومین تاجگذاری قباد اول شروع میشود. قباد اول با پشتیبانی هپتالیان، یک لشگرکشی علیه رومیها آغاز کرد. در سال ۵۰۲، او ارزروم در ارمنستان را گرفت، اما خیلی زود آن را از دست داد. در سال ۵۰۳، آمِد در دجله را گرفت. در سال ۵۰۴، هونهای غربی از طرف قفقاز به طرف ارمنستان هجوم بردند که نتیجه آن یک آتشبس موقت شد، آمیدا مجدداً تحت کنترل روم درآمد و معاهده صلح هم در سال ۵۰۶ درگرفت. قباد در سال ۵۲۱/۵۲ کنترل لازستان را از دست داد، که حکمرانان آن از آن پس به رومیها وفادار بودند؛ در سال ۵۲۴/۵۲۵ تلاش مشابهی هم از طرف ایبریاییها درگرفت که باعث درگرفتن جنگی بین ایران و روم شد.
|
[
"دوره دوم شکوفایی عصر ساسانی پس از دومین تاجگذاری چه کسی شروع میشود؟",
"قباد اول با پشتیبانی چه کسی یک لشگرکشی علیه رومیها آغاز کرد؟",
"در چه سالی قباد اول ارزروم در ارمنستان را گرفت؟",
"در چه سالی قباد اول آمِد در دجله را گرفت؟",
"در چه سالی هونهای غربی از طرف قفقاز به طرف ارمنستان هجوم بردند که نتیجه آن یک آتشبس موقت شد؟",
"آخرین پادشاه ساسانی چه کسی بود؟",
"دومین تاجگذاری قباد اول در چه سالی بود؟"
] |
دریا
|
دریا بدنه آبی متصل آبهای شور میباشد که ۷۰٫۸ درصد سطح زمین را پوشش میدهد. دریا آبوهوای زمین را معتدل میکند و نقش مهمی در چرخه آب، چرخه کربن، و چرخه نیتروژن دارد. اگرچه از زمان پیشاتاریخ دریانوردی و اکتشاف در دریا رواج داشتهاست، مطالعه مدرن علمی دریا (اقیانوسنگاری) بهطور گسترده به سفر چلنجر بریتانیا در دهه ۱۸۷۰ مربوط میشود. دریا بهطور مرسوم به چهار یا پنج بخش بزرگ تقسیم شدهاست، مواردی مانند آرام را اقیانوس و مواردی مانند مدیترانه را دریا می گویند.
|
[
"دریا چیست؟",
"دریا چند درصد سطح زمین را پوشش میدهد؟",
"دریا چه نقشی در آبوهوای زمین دارد؟",
"مطالعه مدرن علمی دریا (اقیانوسنگاری) بهطور گسترده به سفر چه کسی در دهه ۱۸۷۰ مربوط میشود؟",
"مطالعه مدرن علمی دریا (اقیانوسنگاری) بهطور گسترده به سفر چلنجر بریتانیا در کدام دهه مربوط میشود؟",
"دریا به طور مرسوم به چند بخش بزرگ تقسیم شدهاست؟",
"عمیقترین دریای کرهی زمین چه نام دارد؟",
"بزرگترین دریای کرهی زمین چه نام دارد؟"
] |
دریا
|
با توجه به شرایط فعلی رانش قارهای، نیمکره شمالی اکنون بهطور نسبی بین خشکی و دریا تقسیم شدهاست (با نسبت ۲:۳) اما نیمکره جنوبی به شدت اقیانوسی است (1:4.7). در اقیانوس پهناور، مقدار نمک حدوداً ۳٫۵ درصد جرم آن را تشکیل میدهد، البته این مقدار میتواند در آبهای محدود به خشکی، در نزدیکی دهانه رودخانههای بزرگ، یا اعماق زیاد متفاوت باشد. حدود ۸۵ درصد جامدات موجود در آب دریا را سدیم کلرید تشکیل میدهد. جریانهای اعماق دریا از اختلاف در دما و میزان نمک حاصل میشوند. جریانهای سطحی نیز از اصطکاک موجهای تولید شده در اثر وزش باد و جزر و مد پدیدار میشوند. تغییرات سطح آب دریا نیز نتیجه جاذبه ماه و خورشید است. مسیر تمام اینها به وسیله مناطق وسیع سطح آبی و زیر آبی تعیین میشوند، که حاصل حرکت وضعی زمین میباشند (اثر کوریولیس).
|
[
"چند درصد جرم اقیانوس پهناور را نمک تشکیل میدهد؟",
"چند درصد جامدات موجود در آب دریا را سدیم کلرید تشکیل میدهد؟",
"جریانهای اعماق دریا از اختلاف در چه چیزهایی حاصل میشوند؟",
"جریانهای سطحی دریا تحت تأثیر چه عواملی پدیدار میشوند؟",
"تغییرات سطح آب دریا نتیجهی چیست؟",
"کوچکترین دریای کرهی زمین چه نام دارد؟"
] |
دریا
|
تغییرات پیشین در سطح دریا فلات قاره، مناطق کم عمق در دریا نزدیک خشکی، را ایجاد کردهاند. این آبهای غنی از مواد معدنی سرشار از زندگی اند، که برای انسانها منابع غذایی مفید قابل توجهی (در اصل ماهی، ولی همچنین صدف، پستاندار دریایی، جلبک دریایی) فراهم میکنند، که هم در حیات وحش ماهیگیری میشوند و هم پرورش مییابند. متنوعترین مناطق در اطراف آبسنگهای مرجانی گرمسیری قرار دارند. زمانی شکار نهنگ در دریا، آزاد و رایج بود، اما کاهش تعداد نهنگها موجب ایجاد کنوانسیون بینالمللی تنظیم صید نهنگ و در نهایت توقف صید نهنگ شد. اقیانوسنگاری نشان دادهاست که حیات تنها محدود به آبهای سطحی نورگیر نیست: حتی در اعماق و فشار زیاد، مواد معدنی جریان یافته از دریچههای گرمایی از اکوسیسیتم منحصر به فرد خود پشتیبانی میکنند. حیات ممکن است از آنجا آغاز شده باشد، و سفرههای میکروبی دریایی بهطور عمومی حاصل رویداد بزرگ اکسیژنی جو زمین میباشند؛ هم گیاهان و هم جانوران در ابتدا در دریا فرگشت یافتهاند.
|
[
"متنوعترین مناطق در دریا در کدام قسمت قرار دارند؟",
"چه عاملی موجب توقف صید نهنگ شد؟",
"کاهش تعداد نهنگها موجب چه شد؟",
"میانگین عمر نهنگها چقدر است؟"
] |
دریا
|
دریا مسیر ضروری تجارت، مسافرت، استخراج مواد معدنی و تولید برق است. همچنین آن را برای جنگ ضروری کردهاست، و شهرهای بزرگی را در معرض زمینلرزه، آتشفشان حاصل از گسلهای نزدیک دریا؛ امواج قدرتمند سونامی؛ و توفندها، طوفانها و چرخندها ایجاد شده در مناطق استوایی قرار دادهاست. این اهمیت و دوگانگی، فرهنگ بشری را از خدایان دریا تا شعر حماسی هومر و تا تغییرات ناشی از مبادله کلمبی، از مراسم تدفین وایکینگها تا هایکوهای ماتسوئو باشو و تا هنر دریایی و موسیقی الهام بخش در طیف گسترده از نیمهخوانی " The Complaynt of Scotland " تا شهرزاد اثر نیکولای ریمسکی-کورساکف تحت تأثیر قرار دادهاست. دریا صحنه فعالیتهای اوقات فراغت شامل شنا، غواصی اسکوبا، موجسواری و قایقرانی است. اما رشد جمعیت، صنعتیسازی، و کشاورزی متمرکز موجب آلودگی دریایی امروزی شدهاند. مقدار کربن دیاکسید جو در حال افزایش میباشد، و در فرایندی با نام «اسیدیشدن» اقیانوس پیاچ آب را کاهش دادهاست. طبیعت مشترک دریا صید بیرویه را به مشکلی در حال افزایش تبدیل کردهاست.
|
[
"شهرزاد اثر چه کسی است؟",
"چه عواملی موجب آلودگی دریایی امروزی شدهاند؟",
"افزایش کدام گاز در جو در فرایندی با نام «اسیدیشدن» اقیانوس پیاچ آب را کاهش دادهاست؟",
"نیکولای ریمسکی-کورساکف در کجا متولد شد؟"
] |
دریا
|
با توجه به کاربرد این واژه در طول زمان، هیچ تفاوت مهمی بین اقیانوس و دریا وجود ندارد، البته دریاها کوچکترند و (به استثنای دریای سارگاسو که حاصل چرخاب اطلس شمالی است) معمولاً به خشکیهای کوچکتری در مقایسه با قارهها محدودند. دریاها اغلب بزرگتر از دریاچهها هستند، و شامل نمک میباشند، اما دریاچه طبریه دریاچه آب شیرین میباشد. در میان اقیانوسشناسان، یک تعریف قابل قبول برای دریا وجود دارد؛ با توجه به حقوق بینالملل، کونوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها بیان میکند که تمام اقیانوس «دریای واحد» است.
|
[
"تفاوت دریا و اقیانوس چیست؟",
"دریای سارگاسو حاصل چیست؟",
"با توجه به حقوق بینالملل، کونوانسیون ملل متحد در مورد حقوق دریاها چه جملهای بیان کردهاست؟",
"مساحت دریاچه طبریه چقدر است؟"
] |
دریا
|
زمین تنها سیاره شناختهشدهای است که سطح آن با آب مایع پوشیده شدهاست، اگرچه مریخ دارای یخهای قطبی میباشد و ممکن است در سیارههای زمینسان در منظومههای شمسی دیگر اقیانوس وجود داشته باشد. هنوز معلوم نیست آب روی زمین از کجا آمدهاست، اما، با نگاهی از فضا، سیاره ما شبیه اشکال متنوع «تیله آبی» به نظر میرسد: اقیانوسها، یخچالهای قطبی، ابرها. از ۱۳۶۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر مکعب حجم آب زمین، ۹۷٫۲ درصد آن مربوط به دریاهای شناخته شدهاست و بیش از ۷۰ درصد سطح آن را پوشش میدهد. ۲٫۱۵ درصد باقی منجمد است، در یخهایی که اقیانوس منجمد شمالی و جنوبگان و اقیانوس منجمد جنوبی آن را پوشش میدهند، و یخچالهای طبیعی سراسر جهان یافت میشوند. باقیمانده آن (حدوداً ۰٫۶۵ درصد کل آبها) آبهای زیر زمینی یا مراحل مختلف چرخه آب را شکل میدهد که شامل آب شیرین مصرفی جانوران خشکیزی میباشد: بخار آب در جو زمین، ابرها، باران حاصل از آنها، و دریاچهها و رودخانههایی که خود به خود شکل گرفتهاند، و آب آنها دوباره و دوباره به دریا بازمیگردد. دریا به اندازهای به زمین تسلط دارد که آرتور سی. کلارک نویسنده مشهور انگلیسی گفتهاست بهتر است نام «زمین» را «اقیانوس» قرار دهیم.
|
[
"سطح کدام سیاره با آب مایع پوشیده شدهاست؟",
"سطح سیاره زمین با چه چیزی پوشیده شدهاست؟",
"کدام سیاره دارای یخهای قطبی میباشد؟",
"از ۱۳۶۰۰۰۰۰۰۰ کیلومتر مکعب حجم آب زمین، چند درصد آن مربوط به دریاهای شناخته شدهاست؟",
"کدام نویسنده مشهور انگلیسی گفتهاست بهتر است نام «زمین» را «اقیانوس» قرار دهیم؟",
"یخچالهای طبیعی سراسر جهان در کدام مناطق یافت میشوند؟",
"آرتور سی. کلارک نویسنده مشهور انگلیسی در مورد تسلط دریا به زمین چه گفتهاست؟",
"آرتور سی. کلارک در چه تاریخی زاده شد؟",
"آرتور سی. کلارک در کجا به دنیا آمد؟"
] |
دریا
|
مطالعه علمی آب و چرخه آبی زمین در حیطه آبشناسی میباشد؛ دینامیک شارهها فیزیک آب در حال حرکت را بررسی میکند. جدیدترین مطالعه دریا اقیانوسنگاری است. این علم با مطالعه جریانهای آبی اقیانوس آغاز شد، اما به رشتهای بزرگ و چند زیر رشتهای تبدیل شدهاست: این رشته خواص آب دریا را بررسی میکند؛ امواج، جزر و مد و جریانها را مطالعه مینماید؛ خط سواحل و بستر اقیانوس را رسم؛ و حات موجودات دریا را مطالعه میکند. مباحث مربوط به حرکت دریا، نیروهای آن و نیروهایی که بر فراز آن عمل میکنند، به عنوان اقیانوسنگاری فیزیکی شناخته میشوند. زیستشناسی دریایی (اقیانوسنگاری زیستی) گیاهان، جانوران، و سایر موجودات زنده ساکن اکوسیستم دریا را بررسی میکند. اقیانوسنگاری شیمیایی نیز دربارهٔ هر دو اطلاعاتی را بیان مینماید، این زیر رشته عناصر و مولکولهای داخل اقیانوس را بررسی میکند: به ویژه، نقش اقیانوس در چرخه کربن، و نقش کربن دیاکسید در افزایش خاصیت اسیدی آب دریا. دریا و جغرافیای طبیعی دریایی شکل دریا را ترسیم میکند، درحالی که جغرافیای دریا (اقیانوسشناسی جغرافیایی) شواهد رانش قارهای و ساختار زمین را فراهم، فرایند تهنشینی را شفاف سازی، و به مطالعه آتشفشانها و زمینلرزهها کمک کردهاست.
|
[
"جدیدترین مطالعه دریا چیست؟",
"علم اقیانوسنگاری با مطالعه چه چیزی آغاز شد؟",
"اقیانوسنگاری به چه زیررشتهایهایی تبدیل شدهاست؟",
"چه مباحثی به عنوان اقیانوسنگاری فیزیکی شناخته میشوند؟",
" زیستشناسی دریایی (اقیانوسنگاری زیستی) چه چیزهایی را در دریا بررسی میکند؟",
"نام دیگر زیستشناسی دریایی چیست؟",
"دمای دریا عمدتاً به چه عاملی وابسته است؟",
"دریاهای ایران را نام ببرید؟"
] |
دریا
|
آب دریا همواره شور است و اگرچه درجه شوری آن میتواند متفاوت باشد، حدوداً ۹۰ درصد آب اقیانوسها در هر لیتر ۳۴ تا ۳۵ گرم (۱٫۲ اونس) مواد جامد محلول دارند، که شوری ۳٫۴ تا ۳٫۵ درصدی تولید میکنند (اقیانوسنگاران برای توصیف سادهتر تفاوتهای کوچک، اغلب به جای درصد، شوری را با در هزار یا بخش در هزار (ppt) بیان میکنند). شوری سطح آبها در نیمکره شمالی بهطور عمومی نزدیک به ۳۴ در هزار است، در حالی که در نیمکره جنوبی ۳۵ در هزار میباشد. حل شونده آب اقیانوسها از هم از آب رودخانههای درحال جریان و هم از جریانهای اقیانوسی فراهم میشود. ترکیب نسبی مواد مل شونده، در سراسر اقیانوس ثابت است: سدیم و کلرید حدود ۸۵ درصد آن را شکل میدهند. سایر حلشوندهها، شامل یونهای فلزی مانند منیزیم و کلسیم و یونهای منفی مانند سولفات، کربنات، و برمید میباشد. در غیاب سایر آلودگیها، نوشیدن آب دریا ضرر ندارد، البته بیش از حد شور است؛ بهطور مشابه، بدون شیرینسازی نمیتوان برای آبیاری اکثر گیاهان از آن استفاده کرد. برای هدفهای علمی و فنی، اغلب از شکل استاندارد آب مصنوعی دریا استفاده میشود.
|
[
"چند درصد آب اقیانوسها در هر لیتر ۳۴ تا ۳۵ گرم (۱٫۲ اونس) مواد جامد محلول دارند، که شوری ۳٫۴ تا ۳٫۵ درصدی تولید میکنند؟",
"شوری سطح آبها در نیمکره شمالی چقدر است؟",
"شوری سطح آبها در نیمکره جنوبی چقدر است؟",
"حل شونده آب اقیانوسها از کجا فراهم میشود؟",
"سدیم و کلرید حدوداً چند درصد از مواد حلشونده در سراسر اقیانوس را تشکیل میدهد؟ ",
"حلشوندههای اقیانوس را نام ببرید؟",
"برای استفاده دریا در مورد آبیاری گیاهان چه عملیاتی باید روی آن صورت گیرد؟",
"بزرگترین اقیانوس کرهی زمین چه نام دارد؟",
"عمیقترین اقیانوس کرهی زمین چه نام دارد؟"
] |
دریا
|
تنوعهای شوری تحت عوامل بسیاری قرار دارد: جریانهایی که بین دریاها جاری میشوند؛ آب شیرین رودخانهها و یخچالهای طبیعی؛ بارندگی؛ ایجاد و ذوب یخ دریا؛ و تبخیر، که تحت تأثیر دما، بادها و امواج قرار دارد. برای مثال، سطح بالایی دریای بالتیک شوری بسیار کمی دارد (۲۰ تا ۱۵ در هزار) زیرا دمای پایین آبوهوای پیرامون، تبخیر را کاهش دادهاست؛ این دریا رودخانههای فراوانی دارد؛ و ارتباط اندک آن با دریای شمال موجب ایجاد لایه زیرین خنک و متراکمی میشود که به سختی با آبهای سطحی مخلوط میگردد. در مقابل، دریای سرخ بین صحرای بزرگ آفریقا و صحرای عرب قرار دارد؛ تبخیر در این دریا بالا، ولی بارش کم است؛ رودخانههای آن بسیار اندک (و اکثراً فصلی) اند؛ و ارتباط آن با سایر دریاها (کانال سوئز در شمال و بابالمندب در جنوب) بسیار باریک است. شوری میانگین آن ۴۰ در هزار میباشد. شوری دریای مدیترانه اندکی کمتر است (۳۷ در هزار)، درحالی این میزان که برخی دریاهای حدود به خشکی بسیار بالاتر است. دریای مرده در هر لیتر ۳۰۰ گرم (۱۱ اونس) ماده حل شونده دارد (۳۰۰ در هزار).
|
[
"تنوعهای شوری دریا تحت چه عواملی قرار دارد؟",
"شوری سطح بالایی دریای بالتیک چقدر است؟",
"به چه دلیل سطح بالایی دریای بالتیک شوری بسیار کمی دارد؟",
"دریای سرخ بین کدام صحراها قرار دارد؟",
"کدام دریا بین صحرای بزرگ آفریقا و صحرای عرب قرار دارد؟",
"تبخیر در دریای سرخ چگونه است؟",
"بارش در دریای سرخ چگونه است؟",
"شوری میانگین دریای سرخ چقدر است؟",
"شوری دریای مدیترانه چقدر است؟",
"دریای مرده درهر لیترچند گرم ماده حل شونده دارد؟",
"دریای مرده در کجا قرار دارد؟",
"عمق دریای مرده چقدر است؟"
] |
دریا
|
میزان اکسیژن موجود در آب دریا در درجه اول به دما و موجودات زنده فتوسنتزیکی مانند جلبک، فیتوپلانکتون، و گیاهانی مانند علف دریایی بستگی دارد که در آن زندگی میکنند. در طول روز، فعالیت فتوسنتزی آنها اکسیژن تولید میکند، این اکسیژن در آب دریا حل میشود و حیوانات دریایی از آن استفاده میکنند. اشباع آب از اکسیژن در طول شب و در اعماق زیاد کمتر روی میدهد. پایینتر از عمق حدوداً ۲۰۰ متر، نور کافی برای فتوسنتز وجود ندارد، و در نتیجه اکسیژن حل شده کمتر است. در پایین آن، اندامگان بیهوازی مواد ارگانیک رو به پایین را تجزیه و سولفید هیدروژن تولید میکنند. گفته میشود که گرمشدن زمین اکسیژن سطح و عمق دریا را کاهش خواهد داد، زیرا اکسیژن جو نیز در حال کاهش است.
|
[
"میزان اکسیژن موجود در آب دریا در درجه اول به چه عواملی بستگی دارد؟",
"اشباع آب دریا از اکسیژن چه مواقعی کمتر روی میدهد؟",
"در دریا پایینتر از چه عمقی نور کافی برای فتوسنتز وجود ندارد و اکسیژن حل شده کمتر است؟",
"گرم شدن زمین چه تأثیری بر اکسیژن سطح و عمق دریا دارد؟",
"عمق دریای خزر چقدر است؟",
"دریای خزر در کجا قرار دارد؟"
] |
دریا
|
امواج با رسیدن به ساحل و وارد شدن به مناطق کمعمق، رفتارشان تغییر میکند. اگر با یک زاویه به ساحل برسند، میتوانند صخرهها و پرتگاهها را خم کنند و به آنها شکل دهند. زمانی که موج به نقطهای میرسد که در انتهای موج مولکولهای در حال نوسان با بستر دریا در تماس میباشند، اصطکاک شروع به کاهش سرعت این موج میکند. این موضوع سبب کاهش فاصله قلهها و افزایش ارتفاع امواج میشود. زمانی که نسبت ارتفاع به طول موج از ۱:۷ بیشتر میشود، موج میشکند، و به شکل آب کفدار بر سر دریا فرود میآید. این موج پیش از عقبنشینی به سمت دریا به دلیل جاذبه، به ساحل هجوم میبرد.
|
[
"چه زمانی رفتار امواج تغییر میکند؟",
"چه موضوعی سبب کاهش فاصله قلهها و افزایش ارتفاع امواج میشود؟",
"زمانی که نسبت ارتفاع به طول موج از ۱:۷ بیشتر میشود چه اتفاقی رخ میدهد؟",
"تنها منبع تأمینکننده آب بحرالمیت، کدام رود است؟"
] |
دریا
|
حرکت سونامی به درون آب کم عمق، همانند سایر امواج، موجب کاهش سرعت موج و افزایش ارتفاع آن میشود. ممکن است یا انتها یا قله موج در ابتدا به ساحل برسند. در شرایط اول (انتها)، دریا عقبنشینی میکند و مناطق تحت جزر و مد را ترک مینماید. زمانی که قله میرسد، معمولاً نمیشکند و به داخل خشکی حمله میکند، و تمام مسیرها را سیل فرا میگیرد. بیشتر تخریب این فاجعه حاصل سیلهایی هستند که مردم و سایر اشیاء را به همراه خود به داخل دریا بازمیگردانند و غرق میکنند. یک رویداد جغرافیایی میتواند چندین سونامی را ایجاد کند. در این شرایط، معمولاً امواج بعدی بین ۸ دقیقه و ۲ ساعت بعد از اولین موج فرا میرسند، این امکان نیز وجود دارد که موج اول بزرگترین و مخربترین موج نباشد. گاهی اوقات، در یک خلیج کمعمق سونامی به بور تبدیل میشود.
|
[
"حرکت سونامی به درون آب کم عمق، چه تأثیری بر سرعت موج و ارتفاع آن دارد؟",
"اگر انتهای موج به ساحل برسد چه اتفاقی رخ میدهد؟",
"اگر قله موج به ساحل برسد چه اتفاقی رخ میدهد؟",
"دریای مدیترانه در کجا قرار دارد؟"
] |
دریا
|
به بالا رفتن و پایین آمدن منظم سطح آب در پاسخ به تأثیر گرانش ماه و خورشید بر زمین و تأثیر چرخش زمین، که در دریاها و اقیانوسها مشاهده میشود، جزر و مد گویند. در هر مکانی، آب پیرامون چرخه جز و مد بالا میآید به به بیشترین ارتفاع خود یعنی «مد» میرسد، سپس فروکش میکند و به «جزر» میرسد. با فروکش کردن آب، موجشکنها و مناطق جزری بیشتری نمایان میشوند. تفاوت ارتفاع جزر و مد را «طیف جزر و مدی» گویند. بورهای جزر و مد در دهانه رودخانهها روی میدهند، جایی که نیروی جزر ورودی، امواج دریا را در مقابل جریان به بالا هل میدهند. در هانگژو جمهوری خلق چین، ارتفاع بور به ۹ متر میرسد و میتواند ۴۰ کیلومتر را در ساعت طی کند.
|
[
"جزر و مد چیست؟",
"طیف جزر و مدی چیست؟",
"به تفاوت ارتفاع جزر و مد چه میگویند؟",
"بورهای جزر و مد در کجا روی میدهند؟",
"در هانگژو جمهوری خلق چین، ارتفاع بور به چندمتر میرسد؟",
"دریاهای چین را نام ببرید؟"
] |
دریا
|
بیشتر مکانها هر روز دو جزر را تجربه میکنند، که به فاصله ۱۲ ساعت و ۲۵ دقیقه (نیمی از زمانی که طول میکشد زمین یک دور کامل بچرخد و ماه از دید ناظر نسبی به مکان قبلی خود بازگردد) روی میدهند. جرم ماه تقریباً ۲۷ میلیون برابر کوچکتر از خورشید است، اما ۴۰۰ برابر خورشید به زمین نزدیکتر است. نیروی کشندی بهطور مداوم با افزایش فاصله کاهش مییابد، لذا تأثیر ماه بر جزر و مد دو برابر بیشتر از خورشید است. در اقیانوس در محلی که زمین به ماه خیلی نزدیک است، یک برآمدگی ایجاد میشود، زیرا این همان محلی است که تأثیر جاذبه ماه در آن ماکسیمم میباشد. در طرف دیگر زمین، نیروی ماه در ضعیفترین حالت خود است، و این موجب یک برآمدگی دیگر میگردد. با گردش ماه به دور زمین، این برآمدگیها نیز همراه آن میچرخند. تأثیر خورشید کمتر است، اما خورشید، ماه و زمین در بدر و ماه نو هم تراز میشوند، و تأثیر ترکیبی موجب ایجاد «جزر و مد بهاری» میشود. در مقابل، زمانی که از دیدگاه ناظر روی زمین، خورشید با ماه زاویه ۹۰ درجه میسازد، گرانش ترکیبی تأثیر جزر و مد کاهش مییابد، و موجب ایجاد خفیفترین جزر و مدها میشود.
|
[
"بیشتر مکانها هر روز چند جزر را تجربه میکنند؟",
"دو جزری که بیشتر مکانها هر روز تجربه میکنند به چه فاصلهای روی میدهند؟",
"جرم ماه چقدر از جرم خورشید کمتر است؟",
"ماه چند برابر خورشید به زمین نزدیکتر است؟",
"تأثیر ماه بر جزر و مد چند برابر از خورشید بیشتر است؟",
"دراقیانوس، در چه محلی تأثیر جاذبه ماه در آن ماکسیمم میباشد؟",
"اما خورشید، ماه و زمین در کجا همتراز میشوند؟",
"چه زمانی گرانش ترکیبی تأثیر جزر و مد کاهش مییابد و موجب ایجاد خفیفترین جزر و مدها میشود؟",
"زمانی که خورشید با ماه زاویه ۹۰ درجه میسازد، چه تأثیری بر جزر و مد دارد؟",
"انرژی جزر و مد سدی چیست؟",
"منشأ جزر و مد چیست؟"
] |
دریا
|
جریانهای سطحی تنها چندصد متر بالایی دریا را تحت تأثیر قرار میدهند، اما همچنین جریانهای مقیاس بزرگ در اعماق دریا از جابجایی جرم زیاد آب حاصل میشوند. یک جریان اقیانوسی اصلی در سراسر اقیانوسهای جهان جریان مییابد و به عنوان گردش دماشوری یا کمربند حامل جهانی شناخته میشود. این جابجایی آرام است و به وسیله تفاوت در چگالی آب ناشی از دما و شوری ایجاد میشود. در عرضهای جغرافیایی بالایی آب به وسیله دمای پایین جوی سرد و متبلور شدن یخ دریا نمکی تر میشود. هر دو این موارد آب را چگالتر میکند و در نتیجه آب فرومیرود. از دریای عمیق در اطراف گرینلند، این آب بین مناطق وسیع قارهای در دو طرف اقیانوس اطلس به سمت جنوب جریان مییابد. زمانی که این آب به جنوبگان میرسد، به تودههای خنک و فرورفته بیشتری از آب میرسد و به سمت غرب جریان مییابد. سپس به دو جریان تقسیم میشود که به سمت شمال و اقیانوسهای هند و آرام پیش میرود. در این مکان آب به تدریج گرم میشود، چگالیاش افزایش مییابد، تا سطح اقیانوس بالا میآید و به دور خود میگردد. برخی جریانها دوباره به اطلس بازمیگردند. کامل شدن این الگوی چرخش هزار سال طول میکشد.
|
[
"جریانهای مقیاس بزرگ در اعماق دریا از جابجایی چه چیزی حاصل میشوند؟",
"جریانهای سطحی کدام قسمت دریا را تحت تأثیر قرار میدهند؟",
"جریان اقیانوسی که در سراسر اقیانوسهای جهان جریان مییابد به چه عنوان شناخته میشود؟",
"در کجا آب به وسیله دمای پایین جوی سرد و متبلور شدن یخ دریا نمکی تر میشود؟",
"اقیانوس اطلس در کجا قرار دارد؟"
] |
دریا
|
عمیقترین درازگودال زمین درازگودال ماریانا به طول حدوداً ۲۵۰۰ کیلومتر در بستر دریاست. این درازگودال در نزدیکی جزایر ماریانا (مجمعالجزایر آتشفشانی در اقیانوس آرام غربی) قرار دارد. اگرچه عمق آن بهطور میانگین تنها ۶۸ کیلومتر است، عمیقترین نقطه آن ۱۰٫۹۹۴ کیلومتر پایین سطح دریاست. حتی یک درازگودال طولانیتر در اطراف ساحل پرو و شیلی وجود دارد که عمق آن به ۸۰۶۵ متر میرسد و حدوداً ۵۹۰۰ کیلومتر گسترش یافتهاست. این درازگودال در مکانی به وجود آمدهاست که صفحه اقیانوسی نازکا به زیر صفحه قارهای آمریکای جنوبی سر میخورد و با فعالیتهای روبه بالا و آتشفشانی رشته کوههای آند در ارتباط است.
|
[
"عمیقترین درازگودال زمین چه نام دارد؟",
"طول درازگودال ماریانا چقدر است؟",
"درازگودال ماریانا در کجا قرار دارد؟",
"عمق درازگودال ماریانا چند کیلومتر است؟",
"عمیقترین نقطه درازگودال ماریانا چند کیلومتر پایین سطح دریاست؟",
"عمق اقیانوس آرام چقدر است؟"
] |
دریا
|
مواد فرسایش یافته از حاشیه خشکی نهایتاً در دریا به پایان میرسند، اینجا در معرض سایش قرار دارد زیرا جریانهای موازی با ساحل کانالها را صیقل میدهند و مواد را از مکانهای اصلیشان جابجا مینمایند. رسوبی که به وسیله رود به دریا حمل میشود، بر روی بستر دریا مستقر میشود و دلتاها را پدیدمیآورد. تمام این مواد تحت تأثیر امواج، جزر و مد و جریانها، جلو و عقب میروند. لایروبی مواد را جدا و کانالها را عمیقتر میکند، اما ممکن است تأثیراتی غیرقابل پیشبینی بر خط ساحل داشته باشد. دولتها میکوشند با ایجاد موجشکن، دیوار دریایی و سایر دفاعها در دریا، از جاری شدن سیل جلوگیری کنند. در بریتانیا، سد تیمز از لندن در مقابل امواج خروشان محافظت میکند، درحالی که سقوط لنگرگاه در اطراف نیواورلئان، لوئیزیانا در طول توفند کاترینا یک بحران انسانی در ایالات متحده آمریکا ایجاد کرد. احیای زمین در هنگکنگ با درست کردن و توسعه دو جزیره کوچک، اجازه ساخت فرودگاه بینالمللی هنگکنگ را فراهم ساخت.
|
[
"مواد فرسایش یافته از حاشیه خشکی نهایتاً در کجا به پایان میرسند؟",
"دلتا چگونه پدید میآید؟",
"در بریتانیا کدام سد از لندن در مقابل امواج خروشان محافظت میکند؟",
"جمعیت لندن چقدر است؟"
] |
دریا
|
در اکثر دورههای زمینشناسی، سطح دریا از سطح امروزی آن بیشتر بودهاست.(p74) عامل اصلی مؤثر بر سطح دریا در طول زمان، تغییر پوسته اقیانوسی و گرایش به سمت پایین در زمانی بسیار طولانی میباشد. در آخرین عصر یخبندان، در حدود ۲۰ هزار سال قبل، سطح دریا ۱۲۰ متر پایینتر از سطح فعلی خود بود. حداقل در ۱۰۰ سال گذشته، سطح دریا سالانه با حداقل سرعت ۱٫۸ متر افزایش یافتهاست. بیشتر این افزایش را میتوان به افزایش دمای دریا و انبساط دمایی ۵۰۰ متر بالایی آب دریا نسبت داد. بقیه این سهم (یک چهارم کل) از منابع آبی درون خشکی مانند ذوب برف و یخچالهای طبیعی و استخراج آبهای زیرزمینی برای آبیاری و سایر نیازهای کشاورزی و انسان، نشأت میگیرد. انتظار میرود حداقل تا پایان قرن ۲۱ام، افزایش ناشی از گرم شدن زمین ادامه یابد.
|
[
"حدود چند هزارسال قبل سطح دریا ۱۲۰ متر پایینتر از سطح فعلی خود بود؟",
"در حدود ۲۰ هزار سال قبل، سطح دریا چند متر پایینتر از سطح فعلی خود بود؟",
"حداقل در ۱۰۰ سال گذشته، سطح دریا سالانه با چه سرعتی افزایش یافتهاست؟",
"علت افزایش سطح دریا در صد سال گذشته چه بودهاست؟",
"انتظار میرود حداقل تا چه زمانی افزایش ناشی از گرم شدن زمین ادامه یابد؟",
"دریاهای آلمان را نام ببرید؟",
"کشورهایی که به دریا راه ندارند را نام ببرید؟"
] |
دریا
|
دریا در چرخه آب نقش دارد، آب از سطح اقیانوس تبخیر به عنوان بخار آب از طریق جو جابجا میشود، میعان میگردد، به عنوان باران یا برف میبارد، و دوباره تا حدود زیادی به دریا بازمیگردد. حتی در بیابان آتاکاما، که بارندگی بسیار کم است، مه غلیظ کامانچاکا از سمت دریا میوزد و از زندگی گیاهی پشتیبانی میکند. در خشکیهای بزرگ، عوارض زمینشناسی میتوانند مانع از دسترسی برخی مناطق به دریا شوند. این حوضههای بسته، به ویژه در آسیای مرکزی، گاهی اوقات دریاچههای آب شور دائمی ایجاد میکنند، زیرا آبهای ورودی به آنها بخار میشوند و با مواد معدنی حل شده در آنها با گذر زمان انباشته میگردند. بیشترین میزان آن در دریای خزر است، اگرچه گاهی این دریاچه به دلیل حوضه پوسته اقیانوسی خود، دریا به حساب میآید. سایر مثالهای قابل توجه عبارتند از دریاچه آرال، در آسیای مرکزی و دریاچه نمک یوتا در غرب ایالات متحده آمریکا. آب این حوضهها در پایان از طریق تبخیر، جریان آبهای زمینی، و پیوستن حوضه به دلیل رانش قارهای به دریا بازمیگردد.
|
[
"دریا به چه صورت در چرخه آب نقش دارد؟",
"دریاچه آرال در کدام قاره قرار دارد؟",
"دریاچه نمک یوتا در کجا قرار دارد؟",
"موقعیت جغرافیایی بیابان آتاکاما کجاست؟"
] |
دریا
|
یکی از عناصر مهم در استخوانبندی حیوانات دریایی کلسیم است، ولی کلسیم کربنات تحت فشار بیشتر حل میشود، لذا صدفها و اسکلتهای کربنات زیر حد تعادل آن حل میشوند. همچنین حل شوندگی کلسیم کربنات در پیاچ پایین افزایش مییابد، لذا اسیدی شدن اقیانوسها احتمالاً اثرات عمیقی بر موجودات زنده دریایی دارای غشای آهکی مانند صدف، مرجان و جوجهتیغی دریایی خواهد داشت، زیرا توانایی آنها برای تشکیل غشا کاهش، و حد تعادل کربنات تا سطح دریا افزایش مییابد. موجودا زنده پلانکتونی تحت تأثیر، شامل نرمتنان حلزونمانندی با عنوان تیروپودها، و جلبک تک سلولی به نام کوکولیتوفور و روزنداران خواهد شد. تمام اینها، بخش مهم زنجیره غذایی اند و کاهش تعداد آنها عواقب مهمیخواهد داشت. در مناطق استوایی، مرجان به دلیل ناتوانی در ایجاد اسکلت کلسیم کربناتی خود، در معرض خطر بیشتر ی قرار دارند، و این موضوع موجودات زندهای را که در آبسنگهای مرجانی ساکنند، تحت تأثیر قرار میدهد.
|
[
"یکی از عناصر مهم در استخوانبندی حیوانات دریایی چیست؟",
"به چه دلیل در مناطق استوایی مرجان در معرض خطر بیشتری قرار دارد؟",
"در کدام مناطق مرجان به دلیل ناتوانی در ایجاد اسکلت کلسیم کربناتی خود، در معرض خطر بیشتر ی قرار دارند؟",
"کدام کشور با تعداد بیشتری از دریاها همسایه است؟"
] |
دریا
|
اقیانوسها خانه مجموعه متنوعی از اشکال حیات میباشند که از آن به عنوان زیستگاه استفاده میکنند. از آنجا که نور خورشید تنها به لایه بالایی میتابد، بخش اعظم اقیانوس در تاریکی مطلق قرار دارد. از آنجا که اعماق و مناطق دمایی مختلف، هریک زیستگاهی را برای دسته واحدی از گونهها فراهم میکنند، محیط دریا به عنوان یک دربرگیرنده جامع، دارای تنوع بسیار فراوانی از زندگی میباشد. زیستگاههای دریا طیف گستردهای را از سطح دریا تا درازگودالهای شامل میباشند، که از جمله آنها میتوان به آبسنگهای مرجانی، جنگلهای کلپ، مراتع علوفه دریایی، استخر جزر و مد، بسترهای گلآلود، ماسهای و سنگی، منطقه لجه اشاره کرد. موجودات زندهای که در دریا زندگی میکنند، از نهنگهای ۳۰ متری تا فیتوپلانگتونها و زئوپلانکتونها، قارچها، باکتریها، و ویروسها میکروسکوپی متنوعاند. زندگی در دریا نقش مهمی در چرخه کربن بازی میکند، زیرا موجودات زنده فتوسنتزی کربن دیاکسید حل شده را به کربن آلی تبدیل میکنند، این موضوع از نظر اقتصادی برای انسان مهم است زیرا ماهی مورد نیاز بشر را تأمین میکند.(pp۲۰۴–۲۲۹)
|
[
"به چه دلیل زندگی در دریا نقش مهمی در چرخه کربن بازی میکند؟",
"موجودات زنده فتوسنتزی کربن دیاکسید حل شده را به چه چیزی تبدیل میکنند؟",
"به چه دلیل این موضوع که موجودات زنده فتوسنتزی کربن دیاکسید حل شده را به کربن آلی تبدیل میکنند از نظر اقتصادی برای انسان مهم است؟",
"فتوسنتز چیست؟"
] |
سویا
|
باشگاه فوتبال سویا (به اسپانیایی: Sevilla Fútbol Club S.A.D) یا به اختصار سویا، اولین و قدیمیترین باشگاه فوتبال کشور اسپانیا است که در سویا، پایتخت و بزرگترین شهر ایالت خودمختار آندلس واقع شدهاست. سویا از بزرگترین و مشهورترین باشگاههایی است که در لیگ سطح اول فوتبال اسپانیا موسوم به لالیگا بازی میکند. باشگاه فوتبال سویا در ۲۵ ژانویه سال ۱۸۹۰ میلادی توسط فردی اسکاتلندی به نام ادوارد فراکُهرسن جانستن تأسیس گردید که نخستین رئیس این باشگاه نیز بود.
|
[
"اولین و قدیمیترین باشگاه فوتبال کشور اسپانیا چه نام دارد؟",
"بزرگترین شهر ایالت خودمختار آندلس در کجا واقع شدهاست؟",
"باشگاه فوتبال سویا در چه تاریخی توسط فردی اسکاتلندی به نام ادوارد فراکُهرسن جانستن تأسیس گردید؟",
"باشگاه فوتبال سویا توسط چه کسی تأسیس گردید؟",
"نخستین رئیس باشگاه سویا چه کسی بود؟",
"مدیر عامل باشگاه سویا در حال حاضر چه کسی است؟"
] |
سویا
|
بازی فوتبال در اواخر قرن ۱۹ میلادی و به واسطهٔ شرکتهای بریتانیایی به شهر سویل راه یافت و مهندسان و کارگران بریتانیایی در اوقات فراغت به فوتبال بازی کردن میپرداختند. باشگاه فوتبال سویا در ۲۵ ژانویه ۱۸۹۰ میلادی، در یک شب جشن تولد به دست عدهای از جوانان بریتانیایی که عمدتاً اسکاتلندی بودند به همراه تعدادی جوان اسپانیایی تأسیس گردید. یک نشریه معتبر بریتانیایی به نام دندی کوریر در مقالهای در شماره روز ۱۷ مارس ۱۸۹۰ خود، مدارک تأسیس باشگاه سویا و چگونگی تأسیس آن را به چاپ رساند. پاراگراف زیر بخشی از آن مقاله است:
|
[
"بازی فوتبال در چه قرنی به شهر سویل راه یافت؟",
"باشگاه فوتبال سویا در چه تاریخی تأسیس گردید؟",
"باشگاه فوتبال سویا بهدست چه کسانی تأسیس گردید؟",
"ورزشگاه باشگاه سویا چه نام دارد؟"
] |
سویا
|
در ۱۹ مه سال ۲۰۱۰، سویا در فینال کوپا دل ری در ورزشگاه نیوکمپ توانست با نتیجه ۲_. اتلتیکو مادرید را شکست دهد و برای پنجمین بار قهرمان جام حذفی لقب بگیرد. گلهای سویا در این بازی را خسوس ناواس و دیگو کاپل به ثمر رساندند. در آغاز فصل ۱۱–۲۰۱۰، سویا در سوپر جام اسپانیا در دو دیدار رفت و برگشت در مجموع با نتیجه ۵–۳ مغلوب بارسلونا شد. همچنین در همان فصل و در پلی آف لیگ قهرمانان مقابل براگا پرتغال مغلوب شد و از رسیدن به این رقابتها بازماند تا پس از چند بازی متوالی ناکامی در لالیگا، دوران حضور آنتونیو آلوارز، اسطوره باشگاه سویا نیز بر روی نیمکت به پایان برسد.
|
[
"در چه تاریخی سویا در فینال کوپا دل ری در ورزشگاه نیوکمپ توانست با نتیجه ۲_. اتلتیکو مادرید را شکست دهد و برای پنجمین بار قهرمان جام حذفی لقب بگیرد؟",
"در آغاز کدام فصل سویا در سوپر جام اسپانیا در دو دیدار رفت و برگشت در مجموع با نتیجه ۵-۳ مغلوب بارسلونا شد؟",
"در ۱۹ مه سال ۲۰۱۰، سویا در فینال کوپا دل ری در ورزشگاه نیوکمپ توانست با نتیجه ۲_. کدام تیم را شکست دهد؟",
"سرمربی اتلتیکو مادرید در حال حاضر چه کسی است؟"
] |
شاهین تهران
|
باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین یک باشگاه فوتبال ایرانی است. این باشگاه در اواخر فروردین ۱۳۲۲ راهاندازی شد و تا هنگام فروپاشی در سال ۱۳۴۶ یکی از قویترین و مهمترین باشگاههای فوتبال ایران بود. این باشگاه در سال ۱۳۴۶ تعطیل شد اما با آغاز دهه ۱۳۵۰ دوباره بازگشایی شد و در ادامه با تغییر نام به شهباز به یکی از قدرت های لیگ تخت جمشید تبدیل شد. پس از انقلاب، باشگاه دوباره به شاهین تغییر نام پیدا کرد و در دهه شصت یکی از تیمهای خوب و بااخلاق فوتبال تهران بود؛ این باشگاه هماکنون در لیگ دسته سوم حضور دارد.
|
[
"باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین در چه تاریخی راهاندازی شد؟",
"باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین در چه سالی فروپاشید؟",
"باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین پس از تعطیلی در سال 1346، در چه سالی بازگشایی شد؟",
"باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین، هماکنون در کدام لیگ حضور دارد؟",
"مدیرعامل باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین در سال 1350 چه کسی بود؟"
] |
شاهین تهران
|
پس از انقلاب و برای جلوگیری از هر گونه پیشامدی جعفر کاشانی که از سوی اکرامی وظیفه احیا مجدد باشگاه شاهین را عهدهدار شده بود بر آن شد که شالوده باشگاه شاهین که دارای ورزشگاه و امکانات خود بود را از نظر حقوقی محافظت نماید، بنابراین اساسنامه باشگاه شامل ۲۵ ماده آماده و به شماره ۳۶۵۷ در تاریخ ۸ مهر ۱۳۶۸ در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری به ثبت رسید و شروع به سازندگی باشگاه شاهین نمود و یکی از مدرنترین و مجهزترین مجموعههای ورزشی ایران را بر اساس ارزوهای خود بنا نهاد که آن ساختن مجموعهای باشکوه و مجهز در حد و اندازه بهترین باشگاههای ورزشی دنیا بود. این تیم در سال ۱۳۸۹ در لیگ دسته سوم ایران (با در نظر گرفتن لیگ برتر چهارمین لیگ ایران) بازی میکرد.
|
[
"تیم شاهین در سال 1389 در کدام لیگ ایران بازی میکرد؟",
"پس از انقلاب و برای جلوگیری از هر گونه پیشامدی چه کسی از سوی اکرامی وظیفه احیا مجدد باشگاه شاهین را عهدهدار شده بود؟",
"اساسنامه باشگاه شاهین در چه تاریخی در اداره ثبت شرکتها و موسسات غیرتجاری به ثبت رسید؟",
"اولین سرمربی تیم شاهین چه کسی بود؟"
] |
شاهین تهران
|
در آن دوران سه باشگاه باشگاه فوتبال تاج ، دارایی و شاهین که بیشتر مردم هوادار یکی از این سه تیم بودند، شخصیتهای نظامی و سیاسی را بر راس خود میدیدند که رویدادهای ورزشی را تحت تأثیر روابط آنان قرار میداد. عباس اکرامی، بنیادگذار مکتب شاهین که پیشتر سمتهای دولتی داشته، پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ و در اوج گرایشهای ضد انگلیسی ایرانیان، به رویارویی با حکومت پهلوی مشهور بود. مردم کوچه و خیابان، شاهین را مرکز جریان ضد شاهنشاهی میدانستند و اکثر هواداران شاهین از مخالفان بودند. با این وجود تعابیر سیاسی در میان بازیکنان تیم چندان مصداقی نداشت و سکوهای شاهین به صورت خودجوش حرکت میکردند.
|
[
"بنیادگذار مکتب تیم شاهین که پیشتر سمتهای دولتی داشته چه کسی بودهاست؟",
"عباس اکرامی چه زمانی به رویارویی با حکومت پهلوی مشهور بود؟",
"در زمان حکومت پهلوی مردم کوچه و خیابان، کدام تیم را مرکز جریان ضد شاهنشاهی میدانستند؟",
"اولین سرمربی تیم تاج چه کسی بود؟"
] |
شاهین تهران
|
باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین در تاریخ خود در ۹ جام به قهرمانی دست یافت: ۳ قهرمانی در مسابقات جام باشگاههای تهران ۶ قهرمانی در جام حذفی تهران. شاهین هرگز موفق به قهرمانی در لیگ ایران نشدهاست، چرا که در دو دورهٔ حضور این تیم در سطح نخست فوتبال ایران لیگ سراسری ملی برگزار نمیشد. شاهین زمانی که با نام شهباز در فوتبال ایران حاضر بود در واپسین دوره جام تخت جمشید که در پی رخ دادن انقلاب نیمهکاره ماند صدرنشین بود. شاهین با بازیابی نام پیشین خود پس از انقلاب اسلامی ایران، توانست ۱ مرتبه دیگر قهرمان جام حذفی تهران شود.
|
[
"باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین در تاریخ خود در چند جام به قهرمانی دست یافت؟",
"باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین چند قهرمانی در مسابقات جام باشگاههای تهران داشت؟",
"باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین چند قهرمانی در جام حذفی تهران داشت؟",
"مدیر عامل نخست باشگاه فرهنگی ورزشی شاهین تهران چه کسی بود؟"
] |
شاهنامه
|
شاهنامه اثر حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی، حماسهای منظوم، بر حسب دست نوشتههای موجود دربرگیرنده نزدیک به ۵۰٬۰۰۰ بیت تا نزدیک به ۶۱٬۰۰۰ بیت و یکی از بزرگترین و برجستهترین سرودههای حماسیِ جهان است که سرایش آن دستآوردِ دستکم سی سال کارِ پیوستهٔ این سخنسرای نامدار ایرانی است. موضوع این شاهکار ادبی، افسانهها و تاریخ ایران از آغاز تا حملهٔ عربها به ایران در سدهٔ هفتم میلادی است (شاهنامه از سه بخش اسطوره، پهلوانی و تاریخی تشکیل شدهاست) که در چهار دودمان پادشاهیِ پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان گنجانده میشود. شاهنامه بر وزن «فَعولُن فعولن فعولن فَعَلْ»، در بحرِ مُتَقارِبِ مثمَّنِ محذوف نگاشته شدهاست.
|
[
"شاهنامه اثر چه کسی است؟",
"شاهنامه دربرگیرندهی چند بیت است؟",
"شاهنامه دستآورد چند سال کارِ پیوستهٔ فردوسی است؟",
"موضوع شاهنامه چیست؟",
"شاهنامه از چند بخش تشکیل شدهاست؟",
"شاهنامه از چه بخشهایی تشکیل شدهاست؟",
"شاهنامه بر چه وزنی هست؟",
"شاهنامه در چه سالی کامل شد؟",
"فردوسی در چه سنی شاهنامه را کامل کرد؟"
] |
شاهنامه
|
فردوسی سرودهٔ خود و منبع آن را چندین بار «نامه»، «نامهٔ باستان»، «نامهٔ خسروان»، «نامهٔ شهریار» و از این دست نامیده، اما در هیچجای، آن را «شاهنامه» یا در تنگنای وزن، «شهنامه» نام ندادهاست. تنها در یک بیت از هجونامه «شهنامه» آمدهاست. اما همهٔ آثار منظوم و منثور در آن روزگار را — که دربردارندهٔ پادشاهی ایران از کیومرث تا یزدگرد بود — بیشتر «شاهنامه» خواندهاند و نام منبع فردوسی هم «شاهنامهٔ ابومنصوری» بود. گذشته از اینها، منابع پس از فردوسی، اثر او را «شاهنامه» نامیدهاند و در همهٔ دستنویسهای آن و برگردان عربی بنداری نیز، نام آن «شاهنامه» آمدهاست. با نگرش به این نشانهها و اینکه «شاهنامه» برگردان پارسی «خداینامگ» در پهلوی بوده، گمانی برجای نمیماند که نام این کتاب «شاهنامه» بودهاست.
|
[
"«شاهنامه» برگردان پارسی کدام کلمه در پهلوی بودهاست؟",
"فردوسی سرودهٔ خود و منبع آن (شاهنامه) را به چه نامهایی نامیدهاست؟",
"همهٔ آثار منظوم و منثور که دربردارندهٔ پادشاهی ایران از کیومرث تا یزدگرد بود چه خوانده شدهاست؟",
"فردوسی در کجا متولد شدهاست؟"
] |
شاهنامه
|
بهگمان فراوان، فردوسی در سرودن شاهنامه تنها از یک منبع تدوینشده بهره برده و آن، شاهنامهٔ ابومنصوری بودهاست. آغاز سرایش شاهنامه پیرامون ۳۶۷ ه.ق بودهاست. پیش از آن، داستان «بیژن و منیژه» را سرودهبود که با بهشمار آوردن این سالها، او ۳۵ سال از عمر خویش را بر سر سرایش شاهنامه گذاشتهاست. او سرانجام ویرایش نخست شاهنامه را در سال ۳۸۴ ه. ق، سه سال پیش از برتختنشستن محمود، بهپایان بُرد. و ویرایش دوم کتاب را نیز در ۱۹ اسفند (سر آمد کنون قصه یزدگرد / به ماه سپندارمذ روز اِرد) سال ۴۰۰ ه.ق برابر با ۸ مارس ۱۰۱۰ م[یادداشت 1] در هفتاد و یک سالگی بهانجام رساند:
|
[
"فردوسی در سرودن شاهنامه از کدام منبع تدوینشده استفاده کردهاست؟",
"آغاز سرایش شاهنامه پیرامون چه سالی بودهاست؟",
"فردوسی چند سال از عمر خود را بر سر سرایش شاهنامه گذاشتهاست؟",
"چه کسی داستان بیژن و منیژه را سرودهاست؟",
"فردوسی در چه سالی ویرایش نخست شاهنامه را به پایان برد؟",
"فردوسی چند سال پیش از برتختنشستن محمود، ویرایش نخست شاهنامه را به پایان بُرد؟",
"فردوسی ویرایش دوم شاهنامه را در چه تاریخی به پایان برد؟",
"فردوسی در چند سالگی ویرایش دوم شاهنامه را به پایان برد؟",
"فردوسی در چه سنی از دنیا رفت؟",
"آرامگاه فردوسی در کدام شهر است؟"
] |
شاهنامه
|
در غیاب نسخه یا نسخههای نخستین شاهنامه؛ برای برخی از اینگونه نادانستهها و پرسشها، شاید هرگز نتوان به پاسخ یگانهای رسید. شمار بیتهای آن شاهنامه که فردوسی با دست خود نوشته، شمار واژگان عربی که او در آن نسخه به کار برده، یا تاریخ آن روز که آن سخنسرا آخرین نسخهٔ شاهکار خود را نگاشته از آن گونهاند. هیج کدام بنیادی نیستند ولی هرکدام جستاری برای شناخت بیشتر و بهتر شاهنامهاند و هم یادآور دشواریهای آن روز. در یکی از روایتهای مردمی شمار بیتهای شاهنامه «چهلهزار» یاد شدهاست. در حالی که به گواهی بیتی از متن شاهنامه[یادداشت 2] و همینطور بنمایههای دیگر مانند بنداری، ریاحی، و علوی توسی از دیرباز زبانزد بودهاست که شاهنامه ۶۰٬۰۰۰ بیت دارد. با وجود این سخن، یکی از کهنترین دستنویسهای کامل شاهنامه، شاهنامهٔ لندن (۶۷۵ هجری) ۴۹٬۶۱۸ بیت دارد. و شاهنامهٔ ویرایشی خالقی مطلق نیز دارای ۴۹٬۵۳۰ بیت است. همچنین حمدالله مستوفی در نسخههایی که در سدهٔ هشتم دیده، بیش از پنجاههزار بیت نیافتهاست:
|
[
"شاهنامهٔ لندن چند بیت دارد؟",
"شاهنامهٔ ویرایشی خالقی مطلق دارای چند بیت است؟",
"حمدالله مستوفی در نسخههایی که در سدهٔ هشتم دیده، چند بیت از شاهنامه یافتهاست؟",
"شاهنامهٔ ویرایشی خالقی مطلق در چه سالی نگاشته شد؟"
] |
شاهنامه
|
کاوش دربارهٔ بنمایهٔ شاهنامه اندکی دشوار است، زیرا از سویی گاه میان روایتهای فردوسی و تاریخنویسان در برخی جزئیات ناهماهنگیهایی دیده میشود و از سویی دیگر، بنمایگانی که فردوسی از آنها بهره بردهاست، از میان رفتهاند و میان شاهنامه و بنمایگان آن نمیتوان سنجش درستی کرد. یکی از بنمایگان مهم شاهنامه، شاهنامهٔ ابومنصوری است که فردوسی چندی در جستجوی آن رنج برد و از روی آن، شاهنامه را سرود. فردوسی به جز شاهنامهٔ ابومنصوری از برخی داستانهای جداگانهٔ دیگر که در آن روزگار نامآوری داشت، بهره جستهاست. از این داستانها میتوان به رزم بیژن و گرازان، بیژن و منیژه، رزم رستم با اکوان دیو، داستان رستم و سهراب و برخی از رزمهای رستم اشاره کرد.
|
[
"به چه دلایلی کاوش دربارهٔ بنمایهٔ شاهنامه اندکی دشوار است؟",
"یکی از بنمایگان مهم شاهنامه چه نام داشت؟",
"فردوسی به جز شاهنامهٔ ابومنصوری از چه داستانهایی که در آن روزگار نامآوری داشتند بهره جست؟ ",
"پایان هزارهٔ سرایش شاهنامه در چه تاریخی بود؟"
] |
شاهنامه
|
فردوسی بازگویندهٔ بخشی از سخنان خود را شخص پیر و سالخوردهای بیان میکند که به یقین یکی از کسانی بود که ابومنصور معمری برای نوشتن شاهنامهٔ ابومنصوری گماشتهبود که آن شخص پیر ماخ هروی بود که فردوسی او را با نام پیر خراسان شناساندهاست. همچنین ابومنصور ثعالبی که دربارهٔ انوشیروان از شاهنامهٔ ابومنصوری بهره میبرد، عباراتی در کتاب غرر اخبار ملوک الفارس آوردهاست که مانند آنها در شاهنامه نیز هست. برای نمونه، عبارت «یا بنی انی قد اختر قد للملک علی سائرا بنائی لما تفرست فیک من الخیر» از غرر اخبار ملوک الفارس به بیت زیر از شاهنامه در روزگار انوشیروان نزدیک است:
|
[
"ابومنصور ثعالبی دربارهی چه کسی از شاهنامهی منصوری بهره میبرد؟",
"چه کسی دربارهٔ انوشیروان از شاهنامهٔ ابومنصوری بهره میبرد؟",
"ابومنصور ثعالبی که دربارهٔ انوشیروان از شاهنامهٔ ابومنصوری بهره میبرد، در کدام کتاب عباراتی آوردهاست که مانند آنها در شاهنامه نیز هست؟",
"ابومنصور ثعالبی در کجا به دنیا آمد؟"
] |
شاهنامه
|
شاهنامه را بیشتر به سه بخش اساطیری (از روزگار کیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از خیزش کاوهٔ آهنگر تا کشته شدن رستم و فرمانروایی بهمن پسر اسفندیار) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و پیدایش اسکندر تا گشودن ایران به دست اعراب) بخشبندی میکنند. اما این بخشبندی همیشه و کامل درست نیست و بیشتر، برپایهٔ سنگینی یکی از سه درونمایه دربرابر دو بخش دیگر است. ازاینرو، هیچیک از بخشهای سهگانه از موضوع دو بخش دیگر تهی نیست. از دیگرسو در هر بخش، نشانههایی از قالبهای ادبی مانند اندرز، رمانس، داستان تاریخی، آیین خسروان و ادبیات مردمی و شگفتیهایی چون جادو، افسون و عجائب و غرائب دیده میشود. در نگاهی کلی، درونمایهٔ اساطیر و شگفتیها بیشتر در بخش پیشدادی؛ شگفتیها، داستانهای پهلوانی و رمانس بیشتر در بخش کیانی؛ تاریخ، آیین خسروان و اندرز و ادبیات عامیانه بیشتر در بخش ساسانی؛ داستان تاریخی یا کارنامه بیشتر در بخش اشکانی و ساسانی بهچشم میخورد.
|
[
"بخش اساطیری شاهنامه مربوط به چه روزگاری است؟",
"بخش پهلوانی شاهنامه درمورد چه موضوعاتی است؟",
"بخش تاریخی شاهنامه در مورد چه موضوعی است؟",
"کدام بخش از شاهنامه از بقیهی بخشها طولانیتر است؟"
] |
شاهنامه
|
پیشدادیان نخستین دودمان فرمانروا در شاهنامه است. واژهٔ «پیشداد» بهمعنی «نخستین کسی که قانون آوردهاست» است. کیومرث که این دودمان را بنیاد گذاشت، در شاهنامه نخستین فرمانروا و در نوشتههای اوستایی نخستین کسی بودهاست که از فرمان اهورامزدا پیروی کرده و اهورامزدا همهٔ تباران آریایی را از او آفریدهاست. اما برخی از تاریخنگاران که از نوشتههای پهلوی بهره بردهاند، کیومرث را نخستین انسان و هوشنگ را نخستین فرمانروا میدانند. کیومرث پسری به نام سیامک داشت که در جنگ با دیوان کشته شد. سپس هوشنگ (پسر سیامک) انتقام خون پدرش را از دیوان ستاند و پس از مرگ کیومرث پادشاه هفت کشور شد. او چهل سال فرمانروایی کرد و آهن و آتش را کشف کرد و جشن سده را بنیاد گذاشت و ساختن پوشاک از پوست حیوانات را به مردم آموخت. پس از او، تهمورث بر تخت نشست و در برانداختن دیوان رنج بسیار برد و برخی از چهارپایان را رام کرد و آیینهای نیکو آورد.
|
[
"نخستین دودمان فرمانروا در شاهنامه کدام است؟",
"واژهٔ «پیشداد» در شاهنامه به چه معناست؟",
"دودمان پیشدادیان را چه کسی بنیان نهاد؟",
"در شاهنامه از چه کسی بعنوان نخستین فرمانروا یاد شدهاست؟ ",
"چه کسی در نوشتههای اوستایی نخستین فردی بود که از فرمان اهورامزدا پیروی کرده و اهورامزدا همهٔ تباران آریایی را از او آفریدهاست؟",
"برخی از تاریخنگاران که از نوشتههای پهلوی بهره بردهاند از چه کسی بعنوان نخستین انسان یاد میکنند؟",
"برخی از تاریخنگاران که از نوشتههای پهلوی بهره بردهاند چه کسی را نخستین فرمانروا میدانند؟",
"نام پسر کیومرث که در جنگ با دیوان کشته شد چه بود؟",
"هوشنگ فرزند چه کسی بود؟",
"چه کسی پس از مرگ کیومرث پادشاه هفت کشور شد؟",
"چه کسی انتقام سیامک را از دیوان ستاند؟",
"چه کسی چهل سال فرمانروایی کرد، آهن و آتش را کشف کرد، جشن سده را بنیاد گذاشت و ساختن پوشاک از پوست حیوانات را به مردم آموخت؟",
"پس از هوشنگ چه کسی بر تخت نشست؟",
"تهمورث پس از بر تخت نشستن چه اقداماتی انجام داد؟",
"هوشنگ چند سال فرمانروایی کرد؟",
"نخستین ترجمه از شاهنامه به عربی به دست چه کسی انجام شد؟",
"نخستین فرانسوی که به فردوسی و شاهنامه پرداخته چه نام دارد؟",
"نخستین کسی که در انگلستان و حتی اروپا از فردوسی و شاهنامه سخن گفت چه نام داشت؟",
"نخستین بار در چه سالی شاهنامه به زبان آلمانی ترجمه شد؟",
"کهنترین نسخههای شاهنامه است که تاکنون شناسایی شدهاست چه نام دارد؟"
] |
شاهنامه
|
پس از تهمورث، فرزندش جمشید پادشاه شد و به ساختن ابزار رزم و خود و زره و آب کردن آهن پرداخت. او گوهرها را از سنگها بیرون آورد و بویهای خوش پدیدآورد و به مردم کشتیرانی و رشتن و بافتن و دوختن جامه را آموخت. مردم در روزگار او به چهار گروه آتشبانها، جنگجویان، کشاورزان و دستورزان دستهبندی میشدند. او تختی ساخت و در روز هرمزد از ماه فروردین بر آن تخت نشست و مردم آن روز را نوروز خواندند. او با این نیکیها و پرستش خدا و درستی سیصد سال فرمانروایی کرد. اما پس از چندی خودبین شد و خود را خدای جهان دانست و فر کیانی از او دور شد. سرانجام، سپاهی از ایران به سوی اعراب رفت و ضحاک را به پادشاهی ایران برگزید و او به ایران آمد و از ایرانیان و اعراب سپاهی گردآورد و بر جمشید تاخت و جمشید گریخت و صد سال پنهان شد. اما او روزی در کنار دریای چین پدیدار شد و ضحاک او را به دو نیم کرد و دخترانش ارنواز و شهرناز را به زنی گرفت.
|
[
"در شاهنامه پس از تهمورث چه کسی پادشاه شد؟",
"در شاهنامه جمشید فرزند چه کسی بود؟",
"در شاهنامه کدام پادشاه گوهرها را از سنگها بیرون آورد و بویهای خوش پدیدآورد و به مردم کشتیرانی و رشتن و بافتن و دوختن جامه را آموخت؟",
"در شاهنامه مردم در زمان جمشید به چند گروه تقسیم میشدند؟",
"مردم در زمان جمشید به چه گروههایی تقسیم میشدند؟",
"جمشید چند سال فرمانروایی کرد؟",
"دختران جمشید چه نام داشتند؟",
"چه کسی جمشید را به دو نیم کرد؟",
"از شاهنامهی مسعودی چند بیت به جا ماندهاست؟",
"در شاهنامه از چند پادشاه یاد شدهاست؟",
"کاستیهای شاهنامه را نام ببرید؟"
] |
شاهنامه
|
اهریمن که با آدمیان و آسودگی آنان دشمن بود، میخواست از این راه همه مردم را به کشتن دهد و تخمهٔ آدمیان را براندازد. در روزگار ضحاک آیین فرزانگان پنهان و کام دیوان آشکار شد و هر روز مغز دو مرد جوان را برای خورش به مارهای روی شانههای ضحاک میدادند، اما دو تن به نامهای ارمایل و گرمایل هر روز جان یکی از جوانها را رهایی میبخشیدند. وقتی که چهل سال از پادشاهی ضحاک مانده بود، در شبی سه نفر را که فر کیانی داشتند، در خواب دید. خوابگزاران او را از پیدایش فریدون آگاه کردند و هنگامی که او در جستجوی فریدون بود، کاوه آهنگر بر او به پا خاست و فریدون را به پادشاهی برگزید و او را به جنگ با ضحاک برانگیخت و فریدون او را در کوه دماوند در غاری آویخت. فردوسی بارها ضحاک را اژدها یاد کردهاست:
|
[
"چه کسی در شاهنامه با آدمیان و آسودگی آنان دشمن بود، میخواست از این راه همه مردم را به کشتن دهد و تخمهٔ آدمیان را براندازد؟",
"در روزگار کدام پادشاه شاهنامه آیین فرزانگان پنهان و کام دیوان آشکار شد؟",
"در شاهنامه چه کسی ضحاک را در کوه دماوند به غاری آویخت؟",
"فردوسی در شاهنامه چه کسی را بارها اژدها یاد کردهاست؟",
"در شاهنامه فریدون فرزند چه کسی بود؟",
"در شاهنامه ضحاک فرزند چه کسی بود؟"
] |
شاهنامه
|
پس از منوچهر، فرزندش نوذر بر تخت نشست و چون از راه پدر سرپیچی کرد، لشکریانش بر او شوریدند، اما سام دوباره او را به راه آورد. پشنگ (پادشاه وقت توران) دو فرزند خود افراسیاب و اغریرث را با بزرگان توران زمین و سپاهی بزرگ به نبرد با نوذر فرستاد. افراسیاب پس از سه جنگ نوذر را اسیر کرد و کشت و زال به جنگ افراسیاب رفت و زو را پادشاه کرد. زو به یاری پهلوانان ایران با افراسیاب جنگهای بسیاری کرد و چون خشکسالی و کمبود جهانیان را آزرده کردهبود، زو و افراسیاب به آشتی تن دادند و آمودریا مرز ایران و توران شد. سرانجام، زو پس از پنج سال پادشاهی در هشتاد و شش سالگی درگذشت.
|
[
"در شاهنامه پس از منوچهر چه کسی بر تخت نشست؟",
"در شاهنامه به چه دلیل لشکریان بر نوذر شوریدند؟",
"در شاهنامه چه کسی دوباره نوذر را به راه آورد؟",
"در شاهنامه چه کسی دو فرزند خود افراسیاب و اغریرث را با بزرگان توران زمین و سپاهی بزرگ به نبرد با نوذر فرستاد؟",
"افراسیاب و اغریرث در شاهنامه فرزندان چه کسی بودند؟",
"چه کسی در شاهنامه پس از سه جنگ نوذر را اسیر کرد و کشت؟",
"در شاهنامه چه کسی به جنگ افراسیاب رفت و زو را پادشاه کرد؟",
"در شاهنامه زمانی که زو و افراسیاب به آشتی تن دادند کجا مرز ایران و توران شد؟",
"در شاهنامه زو پس از چند سال پادشاهی درگذشت؟",
"در شاهنامه زو در چند سالگی درگذشت؟",
"در شاهنامه سام فرزند چه کسی بود؟",
"در شاهنامه افراسیاب فرزند چه کسی بود؟"
] |
شاهنامه
|
در دورهٔ پادشاهی گشتاسپ، زرتشت آیین خداپرستی آورد و گشتاسپ کیش او را پذیرفت. اما ارجاسپ (پادشاه توران) با گشتاسپ ناسازگاری داشت و میان او و گشتاسپ جنگها درگرفت تا سرانجام ارجاسپ به دست اسفندیار پسر گشتاسپ کشتهشد. اسفندیار آرزوی تخت پادشاهی داشت و چون گشتاسپ با هیچ بهانهای از رنج خواهش او آسوده نمیماند، او را برای جنگ با رستم به سیستان فرستاد و این شاهزاده به دست رستم کشتهشد. اما رستم، بهمن (پسر اسفندیار) را به خواهش اسفندیار پروراند و پس از چندی او را نزد گشتاسپ فرستاد و گشتاسپ او را جانشین خود کرد.
|
[
"در شاهنامه در دورهی پادشاهی چه کسی زرتشت آیین خداپرستی آورد؟",
"در شاهنامه چه کسی با گشتاسپ ناسازگاری داشت که میان او و گشتاسپ جنگهایی درگرفت؟",
"در شاهنامه ارجاسپ به دست چه کسی کشته شد؟",
"در شاهنامه اسفندیار فرزند چه کسی بود؟",
"در شاهنامه بهمن فرزند چه کسی بود؟",
"در شاهنامه رستم چه کسی را به خواهش اسفندیار پروراند و پس از چندی او را نزد گشتاسپ فرستاد و گشتاسپ او را جانشین خود کرد؟",
"درشاهنامه کیخسرو فرزند چه کسی بود؟ ",
"در شاهنامه سیاوش به فرمان چه کسی کشته شد؟"
] |
شاهنامه
|
گروهی از خاورشناسان مانند یوهانس هرتل و ارنست هرتسفلد، کیانیان را هخامنشیان دانسته و کوشیدهاند که پادشاهان کیانی و هخامنشی را با یکدیگر برابر نهند. هرتل باور داشت که زرتشت در زمان پادشاهی گشتاسپ (پدر داریوش بزرگ هخامنشی) زندگی میکردهاست. او چنین پنداشتهاست که پادشاهان کیانی از کیقباد تا کیخسرو، سران تباران باختری ایران بودند و ممکن است شخصیت تاریخی داشته یا داستانی و افسانهای بودهباشند، ولی دیگر پادشاهان کیانی، همان پادشاهان هخامنشی بودهاند. اما هرتسفلد از این نیز فراتر رفته و گفتهاست که نخستین پادشاهان کیانی، همان پادشاهان ماد بودهاند که هرودوت و کتزیاس از آنها نام بردهاند و کیخسرو نیز همان کوروش بزرگ هخامنشی است.
|
[
"کدام خاورشناسان کیانیان شاهنامه را هخامنشیان دانسته و کوشیدهاند که پادشاهان کیانی و هخامنشی را با یکدیگر برابر نهند؟",
"چه کسی باور داشت که زرتشت در زمان پادشاهی گشتاسپ (پدر داریوش بزرگ هخامنشی) زندگی میکردهاست؟",
"هرتل باور داشت که زرتشت در زمان کدام پادشاهی زندگی میکردهاست؟",
"از نظر هرتسفلد نخستین پادشاهان کیانی شاهنامه چه کسانی بودند؟",
"در شاهنامه نخستین کاری که بهمن کرد چه بود؟"
] |
شاهنامه
|
اثرگذاری فردوسی و شاهنامهٔ او بر زبان و ادب پارسی انکارناشدنیست. آثاری چون گرشاسپنامهٔ اسدی، بهمننامه و کوشنامهٔ ایرانشاه، شهنشاهنامهٔ فتحعلی صبا، سرایندگان ناشناس فرامرزنامه، بانوگشسبنامه، آذربرزیننامه، بیژننامه، لهراسپنامه، سامنامه، زرّینقبانامه، «داستان کک کوهزاد»، «داستان شبرنگ» و «داستان جمشید»، برزونامهٔ عطایی رازی، شهریارنامهٔ عثمان مختاری، جهانگیرنامهٔ قاسم مادح، ظفرنامهٔ حمدالله مستوفی، آیینهٔ اسکندری امیرخسرو دهلوی، خردنامهٔ اسکندری جامی، قیصرنامهٔ ادیب پیشاوری، رمانهایی چون ورقه و گلشاه عیوقی، هماینامه از شاعری ناشناس، و همای و همایون از خواجوی کرمانی، همگی زیر نفوذ شاهنامه هستند. شاید بتوان گمان کرد که حماسهسرایان سدههای پنجم و ششم هـ ق. زیر نفوذ آثار پیش از فردوسی نیز بودهاند. همانگونهکه دربارهٔ فردوسی چنین پنداشته میشود. از این میان، اسدی توسی خود به شیوهای ویژه دست یافتهاست، اما برای دیگران اینگونه نشده و آنان تنها سبک فردوسی را به شیوهای فروتر و سادهتر پیروی کردند.
|
[
"آثاری که زیر نفوذ شاهنامه هستند را نام ببرید؟",
"همای و همایون از چه کسی است؟",
"شهریارنامه اثر چه کسی است؟",
"در کدام سده بیشترین پژوهش در مورد شاهنامه انجام شدهاست؟"
] |
شاهنامه
|
ظاهراً نخستین ترجمه از شاهنامه به عربی، بهدست اثیرالملک نیشابوری انجام شده، اما اکنون متنی از آن در دست نیست. پس از آن، نخستین تلاش در جهان عرب، ترجمهٔ شاهنامه بهدست بنداری و بهفرمان سلطان ملک معظم عیسی، فرزند ملک عادل ایوبی در سال ۶۲۰ ه.ق است. بنداری تنها دوسوم شاهنامه را ترجمه کرد و رویدادهای شاهنامه را خلاصه و ساده و بدون توصیفهای ادبی و شاعرانه در ترجمهاش آورد. در سال ۱۹۳۲ ادیب مصری، عبدالوهاب عزام ترجمهٔ بنداری را چاپ کرد و مقدمهای در صد صفحه دربارهٔ فردوسی و شخصیتهای شاهنامه و ملتهای یونان و روم و هند و اعراب نگاشت و در پایان نیز به ترجمهٔ بنداری و ارزش تاریخی و ادبی آن پرداخت.
|
[
"ظاهراً نخستین ترجمه از شاهنامه به عربی به دست چه کسی انجام شدهاست؟",
"سلطان ملک معظم عیسی فرزند چه کسی بود؟",
"بنداری چه مقدار از شاهنامه را ترجمه کرد؟",
"در چه سالی ادیب مصری، عبدالوهاب عزام ترجمهٔ بنداری را چاپ کرد؟",
"در سال 1932، چه کسی ترجمهٔ بنداری را چاپ کرد ؟",
"عبدالوهاب عزام در چند سالگی ترجمهٔ بنداری را چاپ کرد؟"
] |
شاهنامه
|
به دلایل گوناگون نفوذ شاهنامه در ادبیات عرب پررنگ بهچشم نمیآید. در اینباره میتوان به دیدگاه طه حسین دربارهٔ شاهنامه و بهطور کلی ادبیات فارسی، فراخوانی نویسندگان عرب به الهام از ادبیات غربی بهدست منتقدان معاصر عربی، به نثر بودن ترجمهٔ بنداری و نبود زمینهٔ حماسه در ادب عرب اشاره کرد. با اینهمه، نمیتوان از این نفوذ اندک چشم پوشید. عبدالقادر مقدم، شاعر مغربی و جمیل صدقی زهاوی شاعر معاصر عربی در سرودههای خود به تأثیر فردوسی و شعر او در ادب عرب اذعان دارند. خلیل مطران (ar) بهپیروی از داستان «کسری و بزرگمهر» در شاهنامه، قصیدهای با نام «مقتل بزرجمهر» سرود. عبدالوهاب عزام، جمیل صدقی زهاوی، شبلی ملاط (ar) و اخطل صغیر نیز سرودهها و قصیدههایی دربارهٔ فردوسی دارند.
|
[
"به چه دلایلی نفوذ شاهنامه در ادبیات عرب پررنگ بهچشم نمیآید؟",
"کدام شاعر معاصر عربی در سرودههای خود به تأثیر فردوسی و شعر او در ادب عرب اذعان دارد؟",
"کدام شاعر مغربی در سرودههای خود به تأثیر فردوسی و شعر او در ادب عرب اذعان دارد؟",
"چه کسی بهپیروی از داستان «کسری و بزرگمهر» در شاهنامه، قصیدهای با نام «مقتل بزرجمهر» سرود؟",
"خلیل مطران به پیروی از کدام داستان شاهنامه قصیدهای با نام «مقتل بزرجمهر» سرود؟",
"خلیل مطران در کجا به دنیا آمد؟"
] |
شاهنامه
|
ویلیام جونز نخستین کسی است که در انگلستان و حتی اروپا از فردوسی و شاهنامه سخن گفت. جونز متوجه شباهت میان زبان فارسی و زبانهای هندواروپایی شد و این را از راه مطالعهٔ شاهنامه به زبان فارسی بهدستآورد. در ۱۸۱۱ متیو لومسدن نخستین جلد از شاهنامه را با خوشنویسی نستعلیق و با حروف سربی در ۷۲۲ صفحه و در قطع رحلی با مقدمهای به زبان انگلیسی بهچاپ رساند. در سال ۱۸۲۹ ترنر ماکان یک دورهٔ کامل شاهنامه را در چهار جلد و برپایهٔ نسخههای معتبر و اصول نسخهشناسی بهچاپ رساند. ساموئل جانسون، جیمز راسل لوول، لافکادیو هرن و Alexander Rogers از دیگر کسانی بودند که دربارهٔ فردوسی و شاهنامه پژوهش و آثاری داشتهاند.
|
[
" نخستین کسی که در انگلستان و حتی اروپا از فردوسی و شاهنامه سخن گفته چه نام دارد؟",
"جونز از چه راهی متوجه شباهت میان زبان فارسی و زبانهای هندواروپایی شد؟",
"در چه سالی متیو لومسدن نخستین جلد از شاهنامه را با خوشنویسی نستعلیق و با حروف سربی با مقدمهای به زبان انگلیسی بهچاپ رساند؟",
"در ۱۸۱۱، چه کسی نخستین جلد از شاهنامه را با خوشنویسی نستعلیق و با حروف سربی در ۷۲۲ صفحه و در قطع رحلی با مقدمهای به زبان انگلیسی بهچاپ رساند؟",
"در سال 1829، چه کسی یک دورهٔ کامل شاهنامه را در چهار جلد و برپایهٔ نسخههای معتبر و اصول نسخهشناسی بهچاپ رساند؟",
"ترنر ماکان در چه سالی یک دورهٔ کامل شاهنامه را در چهار جلد و برپایهٔ نسخههای معتبر و اصول نسخهشناسی بهچاپ رساند؟",
"ترنر ماکان در کجا به دنیا آمد؟",
"ترنر ماکان در چند سالگی یک دورهٔ کامل شاهنامه را در چهار جلد و برپایهٔ نسخههای معتبر و اصول نسخهشناسی بهچاپ رساند؟",
"متیو لومسدن در چند سالگی نخستین جلد از شاهنامه را با خوشنویسی نستعلیق به چاپ رساند؟"
] |
شاهنامه
|
در دورهای که ادبیات شرق در اروپا مورد توجه قرار گرفتهبود، با اینگونه چاپها و انتشار شاهنامه، توجه به فردوسی و کتاب او در کنار دیگر آثار ادب فارسی، روزافزون شد. در این میان برخی منتقدان اسطورههای شاهنامه را فراسوی اغراقهای ادبی بیان میکردند و بر این باور بودند که در میان داستانها و شخصیتهایی چنان رمانتیک و اغراقشده نمیتوان رد پایی از حقیقت تاریخی معتبر یافت. اما از دیگر سوی، برخی دیگر چون Richard Hole در مقام پاسخ برآمدند و بر این باور بودند که اگر اسطورههای ایرانی زاییدهٔ تخیل باشند، پس دربارهٔ عناصر فراطبیعی در ادبیات انگلیسی مانند آنچه در آثار الکساندر پوپ است چه باید گفت؟ ویلیام جونز فردوسی و حافظ را هومر ایران و آناکرئون ایران میداند. آگاهی جونز از نزدیکی زبان فارسی و زبانهای کلاسیک سبب گرایش همبستگی این دو قلمرو زبانی باستانی شد. چنین بود که نویسندهای چون اسحاق دزرایلی (en) باور داشت که سرایندگان ایرانی تأثیر شگرفی بر یونانیهای باستان داشتهاند؛ بنابراین، با اینکه فردوسی دوهزار سال از هومر فاصله داشت، اما این دو را بهعنوان شاعران همعصر شناختهاند.
|
[
"چه کسی فردوسی و حافظ را هومر ایران و آناکرئون ایران میداند؟",
"کدام نویسنده باور داشت که سرایندگان ایرانی تأثیر شگرفی بر یونانیهای باستان داشتهاند؟",
"فردوسی چند سال از هومر فاصله داشت؟",
"ویلیام جونز در چند سالگی به مطالعه شاهنامه پرداخت؟"
] |
شاهنامه
|
نخستین بار در سال ۱۷۹۳ گزیدهای از شاهنامه بهدست S. F. G. Vahl به زبان آلمانی ترجمه شد. پس از آن Graf Von Ludolf ترجمهای دیگر را در سال ۱۸۱۱ انجام داد. یکی از ترجمههای شناختهشدهٔ شاهنامه به زبان آلمانی، ترجمهٔ یوزف فون هامر پورگشتال (en) خاورشناس اتریشی است. او در سال ۱۸۱۳ بخشی از شاهنامه را ترجمه و منتشر کرد. فریدریش روکرت در سال ۱۸۱۹ پس از دیدار با هامر دست به ترجمهٔ شاهنامه زد. ترجمهٔ او از مهمترین ترجمهها به زبان آلمانی است که پس از مرگ او در ۱۸۹۰ چاپ شد. یوزف فون گورس (en) نخستین کسی بود که توانست در سال ۱۸۲۰ ترجمهٔ بهنسبت کاملی را از شاهنامه انجام دهد. و آدولف فریدریش فون شاک (en) نیز ترجمهٔ کاملی را در ۱۸۵۱ از شاهنامه انجام داد. پس از شاهنامهٔ لمسدن، ماکان و مل چهارمین چاپ مهم شاهنامه بهدست خاورشناسان در غرب، چاپ یوهان فولرس (de) دانشمند ایرانشناس است که این چاپ بهنسبت چاپهای پیشین، دانشورانهتر است. فولرس این شاهنامه را در سالهای ۱۸۷۷ تا ۱۸۸۴ میلادی با همکاری ساموئل لندوئر (en) در شهر لیدن و در سه جلد چاپ کرد. او پیش از این نیز، گزیدهای از شاهنامه را در ۱۸۳۳ چاپ کردهبود.
|
[
"یکی از ترجمههای شناختهشدهٔ شاهنامه به زبان آلمانی را نام ببرید؟",
"یوزف فون هامر پورگشتال در چه سالی بخشی از شاهنامه را ترجمه و منتشر کرد؟",
"فریدریش روکرت در چه سالی به ترجمهٔ شاهنامه دست زد؟",
"فریدریش روکرت پس از دیدار با چه کسی به ترجمهٔ شاهنامه دست زد؟",
"ترجمهٔ شاهنامه به دست فریدریش روکرت در چه سالی به چاپ رسید؟ ",
"ترجمهٔ شاهنامه بهدست فریدریش روکرت به زبان آلمانی در چه سالی به چاپ رسید؟ ",
"نخستین کسی که توانست در سال ۱۸۲۰ ترجمهٔ به نسبت کاملی را از شاهنامه انجام دهد چه نام داشت؟ ",
"فولرس با همکاری چه کسی در سالهای ۱۸۷۷ تا ۱۸۸۴ میلادی شاهنامه را در شهر لیدن و در سه جلد چاپ کرد؟",
"فولرس در چند سالگی شاهنامه را در شهر لیدن و در سه جلد چاپ کرد؟",
"فریدریش روکرت در کجا به دنیا آمد؟"
] |
شاهنامه
|
این ترجمهها گوته را شیفتهٔ ادب فارسی و دلبستهٔ فردوسی ساخت تا آنجا که در یادداشتها و نوشتارهایش دربارهٔ دیوان غربی-شرقی خود فردوسی و شاهنامه را میستاید. هالیستن در ۱۸۳۹ و von estar kenefls در ۱۸۴۰ داستانی دربارهٔ بازدید تیمور لنگ از آرامگاه فردوسی پرداختند. هاینریش اشتیگلیش (de) در جلد دوم کتاب پیکرههای شرق که در سال ۱۸۳۱ چاپ شد و دربارهٔ ایران است، چند شاعر ایرانی و در اوج آنان فردوسی را ستوده و داستان زندگی فردوسی را به نظم درآوردهاست. هاینریش هاینه نامدارترین شاعر آلمانی است که فردوسی را ستوده و سرودهای با نام «فردوسی شاعر» دربارهٔ شاهنامه و سرایندهاش دارد. از دیگر شاعران آلمانی که از فردوسی و شاهنامه اثر پذیرفتهاند میتوان کنتس آیدا هان هان (en) و اتو فریدریش گروپه را نام برد.
|
[
" هالیستن در چه سالی در داستانی دربارهٔ بازدید تیمور لنگ از آرامگاه فردوسی پرداخت؟",
"نامدارترین شاعر آلمانی که فردوسی را ستوده و سرودهای با نام «فردوسی شاعر» دربارهٔ شاهنامه و سرایندهاش دارد چه کسی است؟",
"هاینریش اشتیگلیش در کدام کتاب داستان زندگی فردوسی را به نظم درآوردهاست؟",
"هاینریش اشتیگلیش در کجا به دنیا آمد؟",
"مهمترین اثر هاینریش هاینه چه نام دارد؟"
] |
Subsets and Splits
No community queries yet
The top public SQL queries from the community will appear here once available.