remreren/wiki-tr-chunked · Datasets at Hugging Face

text stringlengths 1 200	id int64 10 3.54M	url stringlengths 31 377	title stringlengths 1 209
Cengiz Han (doğum adıyla Temuçin, – 18 Ağustos 1227), Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kaybetmeyen Cengiz Han, Dünya tarihinin en büyük askeri liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip bir ulus hâline	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde, 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir;	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
hiçbir savaşı kaybetmedi. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
1162 civarında Moğolistan'daki Onon Nehri yakınlarında doğduğu düşünülen Cengiz Han'ın gerçek adı ''Temuçin''dir. Babası Yesügey, düşman bir kabile olan Tatarlar tarafından zehirlenerek	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
öldürüldüğünde Temuçin henüz 9 yaşındaydı. Temuçin'in kabilesi, küçük yaştaki bir çocuğun liderliğini kabul etmedi ve kardeşleri ve annesiyle birlikte onları ölüme terk ederek kabileden sürdüler.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Moğolistan'ın acımasız bozkırlarında kaçarak ve saklanarak hayatta kalmaya çalıştılar. Temuçin daha küçücük bir çocukken, avladıkları bir hayvanı paylaşmak istemeyen üvey kardeşini çıkan bir kavga	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
sonucu öldürdü. 16 yaşına geldiğinde, daha önceden yaptıkları bir anlaşma sayesinde nüfuzlu bir kabileden olan Börte isminde birisiyle evlendi. Henüz 20 yaşına geldiğinde, tüm Moğolistan'da tanınan	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
ve saygı duyulan bir komutan haline gelmeyi başarmıştı. Moğolistan'daki göçebe kavimleri birer birer kendi bayrağı altında birleştirdi. 1206 yılına gelindiğinde Moğolistan'da birlik sağlanmıştı.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
1206 yılının ilkbaharında Onon Nehri'nin yakınlarında, kendisine bağlanmış olan bütün kabileleri bir araya getirerek büyük bir kurultay topladı. Tüm göçebe kavimleri birleştiren Temuçin tek bir ulus	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
yaratmıştı ve bu ulusa “Moğol Ulusu” adını verdi. Bu kurultayda Temuçin, daha önceden aldığı “Kağan” unvanına ilaveten ''Cengiz'' unvanını aldı ve bu tarihten sonra kendisine “Cengiz Kağan” veya	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
“Cengiz Han” diye hitap edilmesini istedi. Moğol toplumu, Cengiz Han'dan önce teşkilatsız ve düzensizdi. 1206 kurultayında devletin ordu ve toplumsal teşkilatını düzenledi.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde, 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi. Bunların sonucunda Pasifik	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Bozkır geleneğinden gelen onlu teşkilatı kullanarak, yetenek ve kişilerin bireysel üstünlüğüne dayanan meritokratik bir ordu meydana getiren Cengiz Han’ın büyük bir asker olarak ün kazanmasının	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
temelinde, kurduğu posta teşkilatı ve casus ağı ile istihbarat sanatına verdiği büyük değer önemli bir yer tutmaktadır. Yaptığı seferler sonucunda pek çok şehir tahrip olmuş ve milyonlarca insan da	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
katledilmiştir, ancak Cengiz Yasası adı ile metinleştirilen kuralları ile işkenceyi, yalan söylemeyi, hırsızlık yapmayı ve zina etmeyi de yasaklamış; zanaatkârlar, doktorlar, belli bilgi becerisi	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
olan eğitimli kişiler ve her dinden din adamlarına, hangi milletten olursa olsun aralarında bir ayrım yapılmaksızın saygı gösterilmesi ve vergiden muaf tutulmalarını da kanunlaştırmıştır.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Cengiz Han aynı zamanda, halkının yazıya sahip olmasını sağlamak için Uygurlardan önemli kişileri başkenti Karakurum’a çağırmış ve Moğolca için Uygur alfabesini uyarlatarak bunu çocuklarına da	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
öğretmesini istemiştir. Bu sayede Moğol dilinin de yazılı hale getirilmesini sağlamıştır.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Cengiz Han, 1227 yılında Kuzey Çin'deki Tangutlar'ı yendiği seferden dönerken bilinmeyen bir nedenle öldü. Mezarının yeri ise günümüzde hâlâ bilinmemektedir. Ünlü bir söylentiye göre, kendisi ölmeden	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
önce mezarının gizli tutulmasını vasiyet etmiş, o ölünce de yakınları onu bilinmeyen bir yere gömmüş, daha sonra cenazeye katılan herkes mezarın yeri hiçbir şekilde bilinmesin diye kendilerini	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
öldürmüştür. Fakat bu iddia, birçok kişi tarafından uydurma olarak kabul edilir. Günümüzde arkeologlar Cengiz'in gömüldüğü yere yaklaştıklarını düşünüyorlar. İlerleyen yıllarda modern Moğolistan'ın	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
muhteşem bir keşfe ev sahipliği yapması mümkündür.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Cengiz Han öldüğünde sahip olduğu topraklar, tahmini olarak Büyük İskender'in dört, Roma İmparatorluğu'nun ise iki katı büyüklüğündeydi. Kurmuş olduğu imparatorluk, günümüzde Rusya hariç tüm	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
ülkelerden daha geniş topraklar üzerine yayılmış vaziyette olup, onun ölümünden sonra oğulları ve torunları döneminde daha da genişleyerek, insanlık tarihinin gördüğü bitişik sınırlara sahip en büyük	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
imparatorluk hâline geldi.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
2003'te araştırmacılar American Journal of Human Genetics'''te, yaklaşık 900 yıl önce yaşamış bir erkeğin genetik materyalinin günümüzde her 200 erkekten birinde bulunduğunu, yani Avrasya'da 16	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
milyon erkeğin bu genetik materyali paylaştığını iddia eden bir araştırma yayımladı. Bunun Avrupa'dan Afrika'ya kadar örnekleri vardır. Araştırmacılar, bu süper başarılı atanın kim olduğu sorusuna	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
getirilebilecek en mantıklı açıklamanın Cengiz Han olduğuna karar verdiler. Çünkü Cengiz Han'ın, vaktinde Çin'den getirttiği Taoist bir bilgeden ömrünü uzatmak için yardım istediği ve bunun	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
sonucunda, yaptığı seferlerle büyük şehirleri ele geçirdiğinde oralarda yaşayan birçok kadını himayesine alıp onlarla cinsel ilişkiye girdiği bilinmektedir.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Cengiz Han'ın ataları ve kökleri	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Cengiz Han’ın şeceresi yarı mitolojik bir şekilde sis perdesi arkasındadır. Onun atalarının ve kendisinin doğuş efsanesi, Moğol mitolojisinin önemli belgelerindendir. Yazılış tarihi itibarı ile	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Cengiz Han’ın yaşadığı döneme en yakın olanı Şamanizm etkilerinin görüldüğü, 1240 yılında Moğolca olarak kaleme alınmış olan Moğolların Gizli Tarihi adlı esere göre Cengiz Han’dan 10 nesil önce	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
yaşayan Alangoya, Cengiz Han soyunun efsanevi büyük annesi olarak kabul edilmiştir. Moğolların Gizli Tarihinde yer alan efsaneye göre Alangoya dul kaldıktan sonra evlenmediği hâlde üç oğlu daha	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
olmuştur. Cengiz Han ve onun mensup olduğu Börçiginler bu çocuklardan “Bodoncar” adlı en küçük olanının soyundan gelmektedir. Alangoya efsanesi yalnızca Cengiz Han’ı değil onunla birlikte “Nirun”	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
yani ışığın çocukları adı verilen bir yığın boyu ilgilendirse de Cengiz Han soyunun en büyük efsanesi olarak kabul edilmiştir. Nirun boylarından öncelikle Cengiz Han’ın boyu Borciginler ardından	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Tayciutlar, Barlaslar, Derbenler, Salciutlar ve başka birkaç boy daha sayılabilir. 1140 yılında Moğol kabilelerinden Börçiginlere mensup Kabul, bütün Moğolların ilk lideri olarak “Han” unvanını	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
almıştır. Cengiz Han’ın babası Yesügey Bahadır onun torunudur.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Kabul Han ve onun halefi Ambakay Han zamanında Moğollar, Çin'deki Jin İmparatorluğu ile mücadele edecek kadar kuvvetlenseler de Tatarlar, Çinlileri hoşnut etmek için Ambakay’ı Çin’e teslim ettiler.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Ambakay hiç alışılmadık bir şekilde, “tahta eşek şekli” denen bir duruma sokularak çarmıha gerilip infaz edildi. Cengiz Han’ın büyük amcası Kutua, bu hakarete Çin üzerine ve Tatarlara bir dizi	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
saldırı düzenleyerek cevap verdi ve bu akınlar sonunda “Moğol Herkülü” unvanını kazandı. Fakat, 1160 yılında, detayları bilinmeyen bir dizi olay sonunda, Kuzey Çin’in hakimi Jin Hanedanı, Moğolları	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
hezimete uğrattı. Moğollar bir süre karmaşa içinde dağıldılar. Sefalet içinde yüzen bu karmaşık hâldeki Moğollar’ın içerisindeki önemsiz liderlerden biri olan Kabul Han'ın torunu Yesügey Bahadır,	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
ittifaklar kurarak Moğolları güçlendirmeye çalıştı. Moğolların batı komşularından biri olan Türk boylarından Keraitler idi. Keraitler 200 yıldan beri Nasturi Hristiyan’dı. Hristiyan Keraitlerin o	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
zamanki lideri Tuğrul idi. Tuğrul, 1160 yılında iç meseleler sonucu tahtını kaybetmişti. Moğolların lideri Yesügey, Tuğrul'a kabilesinin önderliğini yeniden ele geçirmesi için yardım etti. Tuğrul ve	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Yesügey anda ile kardeşilik yemini ettikten sonra, daha sonraları Moğolların yeniden ortaya çıkışında olağanüstü önem taşıdığını kanıtlayacak olan bir ittifak kurdular.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Rivayetlere ve efsaneye göre Yesügey Bahadır bir gün Onon nehri kıyılarında şahini ile avlanırken gelinleri taşımak için özel olarak tahsis edilmiş, bir at arabasına rastladı. Yesügey, arabada oturan	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kıza ilk görüşte âşık olmuştu. Yesügey iki kardeşini yanına alarak ve birlikte ağır ağır giden düğün arabasına yetiştiler. Üç kardeş Onggirat boyunun Olkunat kabilesinden olan Höelin adındaki yeni	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
evli gelini yakaladılar. Höelin başka seçme şansı olmadığı için Yesügey Bahadır’ı yeni kocası olarak kabullendi. Yesügey onunla, doğurduğu oğlan bir kahraman olacak diyerek evlenmişti.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Doğumu	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Evlilikten bir süre sonra Yesügey, Tatarlar üzerine yaptığı bir akından geri döndüğünde, karısı Höelin'in hamile olduğu haberiyle karşılandı. Kaynaklarda bebeğin doğumu sırasında Höelin’in kapısına	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
bir yay ve ok asılarak şeytanın girmesinin engellendiği ancak yakın akrabalar ve bir kadın Şamanın ebe olarak görev yaptığı ileri sürülmektedir. Şaman, bebeği çok yakından inceleyerek, geleceği	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
hakkında kehanette bulunabilecek bir işaret arayacaktı. Efsaneye göre sağ avucunun içinde sonraları gayet doğal olarak, gücün ve çok kan dökeceğinin simgesi olarak nitelendirilecek aşık kemiği	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
şeklinde bir kan pıhtısı ile doğdu. Yesügey Bahadır düşman olduğu Tatar kabilelerinden birinin reisi olan Temuçin adlı bir kişiyi esir almıştı. İşte bu esir ve hadise üzerine Yesügey Bahadır oğluna	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Temuçin adını verdi. Temuçin, katı, sağlam, sert, dayanıklı ve demir gibi anlamlarına gelmektedir.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Arap ve İranlı tarihçilere göre Temuçin'in doğum tarihi 26 Ocak 1155'tir. Ancak Çin kaynaklarınca Temuçin, 12 Hayvanlı Türk takvimine göre domuz yılının başında dünyaya gelmiştir. Bu hesapla 12	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Hayvanlı Türk Takviminde 1 yıl 12 yılı kapsadığı için 1155 ile 1167 arasında sonu 2 ile biten bütün senelerden yola çıkarak doğum tarihinin 1162 olabileceği kabul edilmektedir. Uzmanlar Temuçin’in	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
doğum tarihini nasıl kanıtlamaya çalışıyorlarsa doğum yerinin de kesin olarak nerede olduğunu tartışmaktalar. Cengiz Han zamanından günümüze kalan tek kaynak olan “Moğolların Gizli Tarihi” adlı	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
eserde bu yerin Onon yakınlarında Dülün-Boldak adıyla bilinen bölge olduğu yazmaktadır. Bu adın anlamı “Dalak Tepeciği” idir.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Çocukluk ve gençlik yıllarında verdiği hayatta kalma mücadelesi	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Yesügey Bahadır ve Höelin’in Temuçin’den başka Hasar, Haçi ve Temüge adlarını taşıyan üç oğlu ile Temulun adında bir kızları olmuştur. Bunun yanı sıra Temuçin'in Bekter ve Belgütay isimli iki üvey	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kardeşi vardı. Temuçin 9 yaşındayken, babası Yesügey Bahadır onu evlendirmek için kendisini de yanına alarak Temuçin'in annesi Höelin'in kabilesi olan Onkıratların yanına gitti. Yesügey, kayın	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
biraderinin kızı Börte'yi oğlu Temuçin'e istedi. Börte adındaki kız Temuçin’den bir yaş büyüktü. Anlaşma gereği Temuçin orada kalacaktı. Burada evlilik yaşı olan, 10 yaşına gelene kadar evin reisine	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
hizmet edecekti. Fakat Yesügey Bahadır evine dönerken yolda karşılaştığı ve konuk olduğu Tatarlar tarafından, eski husumetlerinin sonucu olarak zehirlendi. Yesugey Bahadır ne olursa olsun ölmeden	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
önce Temuçin’in geri getirilmesi için emir verdi fakat Temuçin gelmeden öldü. Temuçin ve ailesi, ilk olarak akraba kabilelerden Tayciutlara katılmaya karar vererek yanlarına gittiler ancak,	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Tayciutlar Temuçin ile ailesini yanlarına almak istemediler. Yesügey’in erkek kardeşleri de Höelin ve çocuklarına yardım etmediler. Bir müddet sonra da Yesügey'in kabilesi Temuçin'in annesi Höelin'in	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
yani bir kadının emri altında kalmak istemeyerek göç etti. Höelin, kabilesinin sürülerinden hiçbir hak iddia etmeyerek Burhan Haldun Dağının eteklerindeki ormanlık yamaçlara ailesi ile birlikte	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
yerleşti. Sürü sahibi olamadıkları için et yiyemeden, süt içemeden sadece nehirde balıkçılık yaparak, ormanda yabani meyveler ve kökler toplayarak hayatlarını devam ettirebiliyorlardı. Temuçin on-on	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
bir yaşlarında iken çok iyi bir arkadaş edindi. Bu çocuk Cacırat boyundan Camuka adlı kendi yaşıtında birisi idi. Sonunda dostlukları o derece ilerlemişti ki anda yani kan kardeşi olmak için yemin	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
ettiler. Temuçin 13 yaşında iken üvey kardeşi Bekter ile arasındaki rekabet ileri boyutlara vardı ve Temuçin, Yesügey’in diğer hanımından doğan üvey kardeşi Bekter’i bir av meselesi sonucu çıkan	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kavgadan sonra öldürdü. Bekter, Höelin'in öz oğlu olmamasına rağmen Tayciutlara karşı birlik olmak gerekirken böyle bir hareket yaptıkları için Temuçin'e çok sinirlendi. Nitekim Tayciutlar kısa bir	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
süre sonra saldırarak Temuçin'i esir aldılar. Tayciutların lideri tarafından tutsak edilen Temuçin, bir köpek gibi boynuna bir tahtadan yapılmış tasma takarak kabilelere teşhir edildi. Fakat bir gün	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
bekçisinin elindeki halatı birdenbire şiddetle çekerek başına vurduğu bir darbe ile saf dışı bırakıp koruluğa doğru kaçarak Onon Nehri kıyısına doğru koştu. Nehirde boylu boyunca uzandı. Tahta	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
boyunduruk başının soğuk sudan yeterince yüksekte durmasını sağlıyordu. Peşindekilerin tümü koruluğu araştırırken nehrin aşağısındaki evine doğru giden bir adam Temuçin’i yattığı yerde görür görmez	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
tanımıştı. Bu adam, Temuçin esir edildikten sonra evinde tutulduğu Sohan Şira idi. Uzaktan Temuçin’i arayan takipçilerin bu tarafa geldiğini görünce Sohan Şira onlara mani olmak için herkese şimdiye	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kadar aradıkları yerleri bir kez daha kontrol etmelerini önerdi. Temuçin, tehlike geçtikten sonra Sohan Şira’nın gittiği yoldan sendeleyerek ilerledi ve bir önceki geceyi geçirdiği çadıra ulaştı.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Üzerinden sular damlayan titreyen Temuçin’i gören Sohan Şira oradan uzaklaşmasını istedi. Buna rağmen ailesi, karısı, iki çocuğu ve kızı Temuçin’e yakın davranarak boyundurluğu ve kelepçesini	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
çıkararak Temuçin’in karnını doyurdular ve ıslak elbiselerini kuruttular. Daha sonra da Temuçin’i koyun yünüyle dolu bir arabanın içinde sakladılar. Ertesi gün Tayciutlar, Sohan Şira’nın çadırına	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
gelerek her tarafı karıştırıp yatakların altına baktılar. Sıra yün dolu arabaya geldiğinde, tam Temuçin’in ayaklarını görecekleri sırada Sohan Şira, böyle sıcak bir havada bu kadar yünün altında kim	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
saklanır diyerek takipçilerin oradan uzaklaşmasını sağladı. Sonunda, Sohan Şira Temuçin’in kaçma şansını arttırmak için yiyecek, içecek ve iyi bir at verdi. Temuçin, Annesinin Onon’un üst	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kesimlerindeki sığınağına giden yolu takip ederek sonunda ailesine geri döndü. Temuçin, ileri de Cengiz Han olduğunda kendisine yardım edenleri hiç unutmamıştır ki bunlar arasında kendisini esaretten	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kurtaran Sohan Şira ve onun çocukları da vardır. Bir tanesine general rütbesi vermiştir.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Bu hadisenin üzerinden bir yıl geçmişti. Aile sadece bir sürüye ve dokuz tane ata sahipti. Bir gün Temuçin’in üvey kardeşi Belgütay’ın marmot avlamak için kamp dışına çıktığı sırada hırsızlar kalan	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
sekiz atı çaldılar. Temuçin ellerinde kalan son ata atladı ve sonraki iki gün boyunca hırsızların izini sürdü. Üçüncü gün sabahı bir çadıra ve çadırın yanındaki ağıldaki oldukça büyük bir at	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
sürüsüyle ilgilenen Bughurçi isimli bir gence rastladı. Bughurçi, Temuçin’in uzun süredir koşturduğu atının hâlini görünce Temuçin’e yorgunluktan neredeyse ölmek üzere olan atını sürüsündeki zinde	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
atlardan biriyle değiştirmesi için ısrar etti. Temuçin atını değiştirip oradan ayrılırken Bughurçi aniden bir karar verdi ve at hırsızlığı hepimizin ortak sorunu bende seninle birlikte geleceğim	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
dedi. Üç gün sonra Temuçin ve Bughurçi hırsızlara ve çalıntı atlardan oluşan sürülere yetişti. İki arkadaş anında harekete geçerek sürünün arkasına daldı ve Temuçin’e ait olan atların iplerini kesip	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
yedeklerine alarak dörtnala uzaklaştılar. Bughurçi’nin babasının kampına yaklaştıkları sırada Temuçin, sen olmasaydın atlarımı nasıl bulurdum gel bunları bölüşelim sadece hangilerini almak istediğini	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
söyle yeter dedi. Babası varlıklı biri olan Bughurçi hayır diye yanıtladı. Temuçin gerçekten Bughurçi’nin asil davranışını unutmayacak ve Bughurçi ileride yanından ayırmadığı sağ kolu, atlarının baş	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
seyisi, zırhlı tümen komutanı ve Moğolların en büyük generallerinden biri olacaktı.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Börte'nin kaçırılması Tuğrul Han ve Camuka ile birlikte Merkitler’e karşı sefer	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
Temuçin, 9 yaşındayken nişanlandığı Börte ile babasının ölmeden önce kararlaştırdığı gibi evlilik düğünü yapmak için kayınpederini ziyaret etmeye ve evlilik anlaşmasına hâlâ razı olup olmadığını	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
sormak için üvey kardeşi Belgütay ile birlikte Kongirat ülkesine doğru yola çıktı. Temuçin'i çok iyi karşıladılar ve evlilik gerçekleşti. Evlilik tarihi olarak kesin olmamakla birlikte 1178, 1180 ve	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
1181 tarihleri ileri sürülmektedir. Temuçin Börte ile evlendiği zamanlarda Merkit kabilesinin büyük bir saldırısına uğradı. Bu saldırıda Temuçin kendi canını ve karargahını kurtardığı hâlde henüz	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
yeni evlendiği eşi Börte Merkitler tarafından kaçırıldı. Bataklıkları yararak düşmanı ağır mağlubiyete uğratan Temuçin, karısını onların elinden alamamış ancak bu zafer ona çok büyük bir ün ve itibar	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kazandırmıştı. Temuçin’in doğumundan önce babası Yesügey Bahadır, Keraitlerin lideri Tuğrul ile kardeşlik yemini etmişti. Temuçin, kardeşi Kasar ve üvey kardeşi Belgütay’ı yanına alarak yeni bir	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
müttefik kazanmaya gitti. Başlarına geleni Tuğrul’a anlattı. Vaktiyle Temuçin'in babası tarafından yardım gördüğünü hatırlayan Tuğrul Han, Temuçin'i himayesine aldı. Tuğrul onu çok iyi karşıladı ve	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han
kendisine evladım diye hitap etti. Tuğrul, Temuçin’in Cungar kabilesi şefi Camuka’ya da uğramalarını ve onlarında desteğini almalarını söyledi. Üç kardeş Camuka’ya da giderek durumu anlattılar.	10	https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han	Cengiz Han

Cengiz Han (doğum adıyla Temuçin, – 18 Ağustos 1227), Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Kağanı olan Moğol komutan ve hükümdardır. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kaybetmeyen Cengiz Han, Dünya tarihinin en büyük askeri liderlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip bir ulus hâline

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde, 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir;

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

hiçbir savaşı kaybetmedi. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

1162 civarında Moğolistan'daki Onon Nehri yakınlarında doğduğu düşünülen Cengiz Han'ın gerçek adı ''Temuçin''dir. Babası Yesügey, düşman bir kabile olan Tatarlar tarafından zehirlenerek

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

öldürüldüğünde Temuçin henüz 9 yaşındaydı. Temuçin'in kabilesi, küçük yaştaki bir çocuğun liderliğini kabul etmedi ve kardeşleri ve annesiyle birlikte onları ölüme terk ederek kabileden sürdüler.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Moğolistan'ın acımasız bozkırlarında kaçarak ve saklanarak hayatta kalmaya çalıştılar. Temuçin daha küçücük bir çocukken, avladıkları bir hayvanı paylaşmak istemeyen üvey kardeşini çıkan bir kavga

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

sonucu öldürdü. 16 yaşına geldiğinde, daha önceden yaptıkları bir anlaşma sayesinde nüfuzlu bir kabileden olan Börte isminde birisiyle evlendi. Henüz 20 yaşına geldiğinde, tüm Moğolistan'da tanınan

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

ve saygı duyulan bir komutan haline gelmeyi başarmıştı. Moğolistan'daki göçebe kavimleri birer birer kendi bayrağı altında birleştirdi. 1206 yılına gelindiğinde Moğolistan'da birlik sağlanmıştı.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

1206 yılının ilkbaharında Onon Nehri'nin yakınlarında, kendisine bağlanmış olan bütün kabileleri bir araya getirerek büyük bir kurultay topladı. Tüm göçebe kavimleri birleştiren Temuçin tek bir ulus

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

yaratmıştı ve bu ulusa “Moğol Ulusu” adını verdi. Bu kurultayda Temuçin, daha önceden aldığı “Kağan” unvanına ilaveten ''Cengiz'' unvanını aldı ve bu tarihten sonra kendisine “Cengiz Kağan” veya

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

“Cengiz Han” diye hitap edilmesini istedi. Moğol toplumu, Cengiz Han'dan önce teşkilatsız ve düzensizdi. 1206 kurultayında devletin ordu ve toplumsal teşkilatını düzenledi.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde, 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı ve imparatorluğu döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmedi. Bunların sonucunda Pasifik

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Bozkır geleneğinden gelen onlu teşkilatı kullanarak, yetenek ve kişilerin bireysel üstünlüğüne dayanan meritokratik bir ordu meydana getiren Cengiz Han’ın büyük bir asker olarak ün kazanmasının

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

temelinde, kurduğu posta teşkilatı ve casus ağı ile istihbarat sanatına verdiği büyük değer önemli bir yer tutmaktadır. Yaptığı seferler sonucunda pek çok şehir tahrip olmuş ve milyonlarca insan da

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

katledilmiştir, ancak Cengiz Yasası adı ile metinleştirilen kuralları ile işkenceyi, yalan söylemeyi, hırsızlık yapmayı ve zina etmeyi de yasaklamış; zanaatkârlar, doktorlar, belli bilgi becerisi

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

olan eğitimli kişiler ve her dinden din adamlarına, hangi milletten olursa olsun aralarında bir ayrım yapılmaksızın saygı gösterilmesi ve vergiden muaf tutulmalarını da kanunlaştırmıştır.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Cengiz Han aynı zamanda, halkının yazıya sahip olmasını sağlamak için Uygurlardan önemli kişileri başkenti Karakurum’a çağırmış ve Moğolca için Uygur alfabesini uyarlatarak bunu çocuklarına da

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

öğretmesini istemiştir. Bu sayede Moğol dilinin de yazılı hale getirilmesini sağlamıştır.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Cengiz Han, 1227 yılında Kuzey Çin'deki Tangutlar'ı yendiği seferden dönerken bilinmeyen bir nedenle öldü. Mezarının yeri ise günümüzde hâlâ bilinmemektedir. Ünlü bir söylentiye göre, kendisi ölmeden

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

önce mezarının gizli tutulmasını vasiyet etmiş, o ölünce de yakınları onu bilinmeyen bir yere gömmüş, daha sonra cenazeye katılan herkes mezarın yeri hiçbir şekilde bilinmesin diye kendilerini

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

öldürmüştür. Fakat bu iddia, birçok kişi tarafından uydurma olarak kabul edilir. Günümüzde arkeologlar Cengiz'in gömüldüğü yere yaklaştıklarını düşünüyorlar. İlerleyen yıllarda modern Moğolistan'ın

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

muhteşem bir keşfe ev sahipliği yapması mümkündür.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Cengiz Han öldüğünde sahip olduğu topraklar, tahmini olarak Büyük İskender'in dört, Roma İmparatorluğu'nun ise iki katı büyüklüğündeydi. Kurmuş olduğu imparatorluk, günümüzde Rusya hariç tüm

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

ülkelerden daha geniş topraklar üzerine yayılmış vaziyette olup, onun ölümünden sonra oğulları ve torunları döneminde daha da genişleyerek, insanlık tarihinin gördüğü bitişik sınırlara sahip en büyük

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

imparatorluk hâline geldi.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

2003'te araştırmacılar American Journal of Human Genetics'''te, yaklaşık 900 yıl önce yaşamış bir erkeğin genetik materyalinin günümüzde her 200 erkekten birinde bulunduğunu, yani Avrasya'da 16

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

milyon erkeğin bu genetik materyali paylaştığını iddia eden bir araştırma yayımladı. Bunun Avrupa'dan Afrika'ya kadar örnekleri vardır. Araştırmacılar, bu süper başarılı atanın kim olduğu sorusuna

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

getirilebilecek en mantıklı açıklamanın Cengiz Han olduğuna karar verdiler. Çünkü Cengiz Han'ın, vaktinde Çin'den getirttiği Taoist bir bilgeden ömrünü uzatmak için yardım istediği ve bunun

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

sonucunda, yaptığı seferlerle büyük şehirleri ele geçirdiğinde oralarda yaşayan birçok kadını himayesine alıp onlarla cinsel ilişkiye girdiği bilinmektedir.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Cengiz Han'ın ataları ve kökleri

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Cengiz Han’ın şeceresi yarı mitolojik bir şekilde sis perdesi arkasındadır. Onun atalarının ve kendisinin doğuş efsanesi, Moğol mitolojisinin önemli belgelerindendir. Yazılış tarihi itibarı ile

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Cengiz Han’ın yaşadığı döneme en yakın olanı Şamanizm etkilerinin görüldüğü, 1240 yılında Moğolca olarak kaleme alınmış olan Moğolların Gizli Tarihi adlı esere göre Cengiz Han’dan 10 nesil önce

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

yaşayan Alangoya, Cengiz Han soyunun efsanevi büyük annesi olarak kabul edilmiştir. Moğolların Gizli Tarihinde yer alan efsaneye göre Alangoya dul kaldıktan sonra evlenmediği hâlde üç oğlu daha

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

olmuştur. Cengiz Han ve onun mensup olduğu Börçiginler bu çocuklardan “Bodoncar” adlı en küçük olanının soyundan gelmektedir. Alangoya efsanesi yalnızca Cengiz Han’ı değil onunla birlikte “Nirun”

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

yani ışığın çocukları adı verilen bir yığın boyu ilgilendirse de Cengiz Han soyunun en büyük efsanesi olarak kabul edilmiştir. Nirun boylarından öncelikle Cengiz Han’ın boyu Borciginler ardından

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Tayciutlar, Barlaslar, Derbenler, Salciutlar ve başka birkaç boy daha sayılabilir. 1140 yılında Moğol kabilelerinden Börçiginlere mensup Kabul, bütün Moğolların ilk lideri olarak “Han” unvanını

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

almıştır. Cengiz Han’ın babası Yesügey Bahadır onun torunudur.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Kabul Han ve onun halefi Ambakay Han zamanında Moğollar, Çin'deki Jin İmparatorluğu ile mücadele edecek kadar kuvvetlenseler de Tatarlar, Çinlileri hoşnut etmek için Ambakay’ı Çin’e teslim ettiler.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Ambakay hiç alışılmadık bir şekilde, “tahta eşek şekli” denen bir duruma sokularak çarmıha gerilip infaz edildi. Cengiz Han’ın büyük amcası Kutua, bu hakarete Çin üzerine ve Tatarlara bir dizi

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

saldırı düzenleyerek cevap verdi ve bu akınlar sonunda “Moğol Herkülü” unvanını kazandı. Fakat, 1160 yılında, detayları bilinmeyen bir dizi olay sonunda, Kuzey Çin’in hakimi Jin Hanedanı, Moğolları

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

hezimete uğrattı. Moğollar bir süre karmaşa içinde dağıldılar. Sefalet içinde yüzen bu karmaşık hâldeki Moğollar’ın içerisindeki önemsiz liderlerden biri olan Kabul Han'ın torunu Yesügey Bahadır,

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

ittifaklar kurarak Moğolları güçlendirmeye çalıştı. Moğolların batı komşularından biri olan Türk boylarından Keraitler idi. Keraitler 200 yıldan beri Nasturi Hristiyan’dı. Hristiyan Keraitlerin o

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

zamanki lideri Tuğrul idi. Tuğrul, 1160 yılında iç meseleler sonucu tahtını kaybetmişti. Moğolların lideri Yesügey, Tuğrul'a kabilesinin önderliğini yeniden ele geçirmesi için yardım etti. Tuğrul ve

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Yesügey anda ile kardeşilik yemini ettikten sonra, daha sonraları Moğolların yeniden ortaya çıkışında olağanüstü önem taşıdığını kanıtlayacak olan bir ittifak kurdular.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Rivayetlere ve efsaneye göre Yesügey Bahadır bir gün Onon nehri kıyılarında şahini ile avlanırken gelinleri taşımak için özel olarak tahsis edilmiş, bir at arabasına rastladı. Yesügey, arabada oturan

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kıza ilk görüşte âşık olmuştu. Yesügey iki kardeşini yanına alarak ve birlikte ağır ağır giden düğün arabasına yetiştiler. Üç kardeş Onggirat boyunun Olkunat kabilesinden olan Höelin adındaki yeni

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

evli gelini yakaladılar. Höelin başka seçme şansı olmadığı için Yesügey Bahadır’ı yeni kocası olarak kabullendi. Yesügey onunla, doğurduğu oğlan bir kahraman olacak diyerek evlenmişti.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Doğumu

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Evlilikten bir süre sonra Yesügey, Tatarlar üzerine yaptığı bir akından geri döndüğünde, karısı Höelin'in hamile olduğu haberiyle karşılandı. Kaynaklarda bebeğin doğumu sırasında Höelin’in kapısına

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

bir yay ve ok asılarak şeytanın girmesinin engellendiği ancak yakın akrabalar ve bir kadın Şamanın ebe olarak görev yaptığı ileri sürülmektedir. Şaman, bebeği çok yakından inceleyerek, geleceği

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

hakkında kehanette bulunabilecek bir işaret arayacaktı. Efsaneye göre sağ avucunun içinde sonraları gayet doğal olarak, gücün ve çok kan dökeceğinin simgesi olarak nitelendirilecek aşık kemiği

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

şeklinde bir kan pıhtısı ile doğdu. Yesügey Bahadır düşman olduğu Tatar kabilelerinden birinin reisi olan Temuçin adlı bir kişiyi esir almıştı. İşte bu esir ve hadise üzerine Yesügey Bahadır oğluna

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Temuçin adını verdi. Temuçin, katı, sağlam, sert, dayanıklı ve demir gibi anlamlarına gelmektedir.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Arap ve İranlı tarihçilere göre Temuçin'in doğum tarihi 26 Ocak 1155'tir. Ancak Çin kaynaklarınca Temuçin, 12 Hayvanlı Türk takvimine göre domuz yılının başında dünyaya gelmiştir. Bu hesapla 12

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Hayvanlı Türk Takviminde 1 yıl 12 yılı kapsadığı için 1155 ile 1167 arasında sonu 2 ile biten bütün senelerden yola çıkarak doğum tarihinin 1162 olabileceği kabul edilmektedir. Uzmanlar Temuçin’in

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

doğum tarihini nasıl kanıtlamaya çalışıyorlarsa doğum yerinin de kesin olarak nerede olduğunu tartışmaktalar. Cengiz Han zamanından günümüze kalan tek kaynak olan “Moğolların Gizli Tarihi” adlı

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

eserde bu yerin Onon yakınlarında Dülün-Boldak adıyla bilinen bölge olduğu yazmaktadır. Bu adın anlamı “Dalak Tepeciği” idir.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Çocukluk ve gençlik yıllarında verdiği hayatta kalma mücadelesi

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Yesügey Bahadır ve Höelin’in Temuçin’den başka Hasar, Haçi ve Temüge adlarını taşıyan üç oğlu ile Temulun adında bir kızları olmuştur. Bunun yanı sıra Temuçin'in Bekter ve Belgütay isimli iki üvey

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kardeşi vardı. Temuçin 9 yaşındayken, babası Yesügey Bahadır onu evlendirmek için kendisini de yanına alarak Temuçin'in annesi Höelin'in kabilesi olan Onkıratların yanına gitti. Yesügey, kayın

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

biraderinin kızı Börte'yi oğlu Temuçin'e istedi. Börte adındaki kız Temuçin’den bir yaş büyüktü. Anlaşma gereği Temuçin orada kalacaktı. Burada evlilik yaşı olan, 10 yaşına gelene kadar evin reisine

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

hizmet edecekti. Fakat Yesügey Bahadır evine dönerken yolda karşılaştığı ve konuk olduğu Tatarlar tarafından, eski husumetlerinin sonucu olarak zehirlendi. Yesugey Bahadır ne olursa olsun ölmeden

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

önce Temuçin’in geri getirilmesi için emir verdi fakat Temuçin gelmeden öldü. Temuçin ve ailesi, ilk olarak akraba kabilelerden Tayciutlara katılmaya karar vererek yanlarına gittiler ancak,

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Tayciutlar Temuçin ile ailesini yanlarına almak istemediler. Yesügey’in erkek kardeşleri de Höelin ve çocuklarına yardım etmediler. Bir müddet sonra da Yesügey'in kabilesi Temuçin'in annesi Höelin'in

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

yani bir kadının emri altında kalmak istemeyerek göç etti. Höelin, kabilesinin sürülerinden hiçbir hak iddia etmeyerek Burhan Haldun Dağının eteklerindeki ormanlık yamaçlara ailesi ile birlikte

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

yerleşti. Sürü sahibi olamadıkları için et yiyemeden, süt içemeden sadece nehirde balıkçılık yaparak, ormanda yabani meyveler ve kökler toplayarak hayatlarını devam ettirebiliyorlardı. Temuçin on-on

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

bir yaşlarında iken çok iyi bir arkadaş edindi. Bu çocuk Cacırat boyundan Camuka adlı kendi yaşıtında birisi idi. Sonunda dostlukları o derece ilerlemişti ki anda yani kan kardeşi olmak için yemin

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

ettiler. Temuçin 13 yaşında iken üvey kardeşi Bekter ile arasındaki rekabet ileri boyutlara vardı ve Temuçin, Yesügey’in diğer hanımından doğan üvey kardeşi Bekter’i bir av meselesi sonucu çıkan

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kavgadan sonra öldürdü. Bekter, Höelin'in öz oğlu olmamasına rağmen Tayciutlara karşı birlik olmak gerekirken böyle bir hareket yaptıkları için Temuçin'e çok sinirlendi. Nitekim Tayciutlar kısa bir

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

süre sonra saldırarak Temuçin'i esir aldılar. Tayciutların lideri tarafından tutsak edilen Temuçin, bir köpek gibi boynuna bir tahtadan yapılmış tasma takarak kabilelere teşhir edildi. Fakat bir gün

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

bekçisinin elindeki halatı birdenbire şiddetle çekerek başına vurduğu bir darbe ile saf dışı bırakıp koruluğa doğru kaçarak Onon Nehri kıyısına doğru koştu. Nehirde boylu boyunca uzandı. Tahta

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

boyunduruk başının soğuk sudan yeterince yüksekte durmasını sağlıyordu. Peşindekilerin tümü koruluğu araştırırken nehrin aşağısındaki evine doğru giden bir adam Temuçin’i yattığı yerde görür görmez

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

tanımıştı. Bu adam, Temuçin esir edildikten sonra evinde tutulduğu Sohan Şira idi. Uzaktan Temuçin’i arayan takipçilerin bu tarafa geldiğini görünce Sohan Şira onlara mani olmak için herkese şimdiye

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kadar aradıkları yerleri bir kez daha kontrol etmelerini önerdi. Temuçin, tehlike geçtikten sonra Sohan Şira’nın gittiği yoldan sendeleyerek ilerledi ve bir önceki geceyi geçirdiği çadıra ulaştı.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Üzerinden sular damlayan titreyen Temuçin’i gören Sohan Şira oradan uzaklaşmasını istedi. Buna rağmen ailesi, karısı, iki çocuğu ve kızı Temuçin’e yakın davranarak boyundurluğu ve kelepçesini

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

çıkararak Temuçin’in karnını doyurdular ve ıslak elbiselerini kuruttular. Daha sonra da Temuçin’i koyun yünüyle dolu bir arabanın içinde sakladılar. Ertesi gün Tayciutlar, Sohan Şira’nın çadırına

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

gelerek her tarafı karıştırıp yatakların altına baktılar. Sıra yün dolu arabaya geldiğinde, tam Temuçin’in ayaklarını görecekleri sırada Sohan Şira, böyle sıcak bir havada bu kadar yünün altında kim

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

saklanır diyerek takipçilerin oradan uzaklaşmasını sağladı. Sonunda, Sohan Şira Temuçin’in kaçma şansını arttırmak için yiyecek, içecek ve iyi bir at verdi. Temuçin, Annesinin Onon’un üst

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kesimlerindeki sığınağına giden yolu takip ederek sonunda ailesine geri döndü. Temuçin, ileri de Cengiz Han olduğunda kendisine yardım edenleri hiç unutmamıştır ki bunlar arasında kendisini esaretten

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kurtaran Sohan Şira ve onun çocukları da vardır. Bir tanesine general rütbesi vermiştir.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Bu hadisenin üzerinden bir yıl geçmişti. Aile sadece bir sürüye ve dokuz tane ata sahipti. Bir gün Temuçin’in üvey kardeşi Belgütay’ın marmot avlamak için kamp dışına çıktığı sırada hırsızlar kalan

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

sekiz atı çaldılar. Temuçin ellerinde kalan son ata atladı ve sonraki iki gün boyunca hırsızların izini sürdü. Üçüncü gün sabahı bir çadıra ve çadırın yanındaki ağıldaki oldukça büyük bir at

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

sürüsüyle ilgilenen Bughurçi isimli bir gence rastladı. Bughurçi, Temuçin’in uzun süredir koşturduğu atının hâlini görünce Temuçin’e yorgunluktan neredeyse ölmek üzere olan atını sürüsündeki zinde

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

atlardan biriyle değiştirmesi için ısrar etti. Temuçin atını değiştirip oradan ayrılırken Bughurçi aniden bir karar verdi ve at hırsızlığı hepimizin ortak sorunu bende seninle birlikte geleceğim

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

dedi. Üç gün sonra Temuçin ve Bughurçi hırsızlara ve çalıntı atlardan oluşan sürülere yetişti. İki arkadaş anında harekete geçerek sürünün arkasına daldı ve Temuçin’e ait olan atların iplerini kesip

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

yedeklerine alarak dörtnala uzaklaştılar. Bughurçi’nin babasının kampına yaklaştıkları sırada Temuçin, sen olmasaydın atlarımı nasıl bulurdum gel bunları bölüşelim sadece hangilerini almak istediğini

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

söyle yeter dedi. Babası varlıklı biri olan Bughurçi hayır diye yanıtladı. Temuçin gerçekten Bughurçi’nin asil davranışını unutmayacak ve Bughurçi ileride yanından ayırmadığı sağ kolu, atlarının baş

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

seyisi, zırhlı tümen komutanı ve Moğolların en büyük generallerinden biri olacaktı.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Börte'nin kaçırılması Tuğrul Han ve Camuka ile birlikte Merkitler’e karşı sefer

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

Temuçin, 9 yaşındayken nişanlandığı Börte ile babasının ölmeden önce kararlaştırdığı gibi evlilik düğünü yapmak için kayınpederini ziyaret etmeye ve evlilik anlaşmasına hâlâ razı olup olmadığını

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

sormak için üvey kardeşi Belgütay ile birlikte Kongirat ülkesine doğru yola çıktı. Temuçin'i çok iyi karşıladılar ve evlilik gerçekleşti. Evlilik tarihi olarak kesin olmamakla birlikte 1178, 1180 ve

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

1181 tarihleri ileri sürülmektedir. Temuçin Börte ile evlendiği zamanlarda Merkit kabilesinin büyük bir saldırısına uğradı. Bu saldırıda Temuçin kendi canını ve karargahını kurtardığı hâlde henüz

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

yeni evlendiği eşi Börte Merkitler tarafından kaçırıldı. Bataklıkları yararak düşmanı ağır mağlubiyete uğratan Temuçin, karısını onların elinden alamamış ancak bu zafer ona çok büyük bir ün ve itibar

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kazandırmıştı. Temuçin’in doğumundan önce babası Yesügey Bahadır, Keraitlerin lideri Tuğrul ile kardeşlik yemini etmişti. Temuçin, kardeşi Kasar ve üvey kardeşi Belgütay’ı yanına alarak yeni bir

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

müttefik kazanmaya gitti. Başlarına geleni Tuğrul’a anlattı. Vaktiyle Temuçin'in babası tarafından yardım gördüğünü hatırlayan Tuğrul Han, Temuçin'i himayesine aldı. Tuğrul onu çok iyi karşıladı ve

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han

kendisine evladım diye hitap etti. Tuğrul, Temuçin’in Cungar kabilesi şefi Camuka’ya da uğramalarını ve onlarında desteğini almalarını söyledi. Üç kardeş Camuka’ya da giderek durumu anlattılar.

10

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cengiz%20Han

Cengiz Han